Tại sao chúng ta cảm thấy nóng giận và làm thế nào để kiểm soát nó?

Bạn đang ở công viên với những đứa trẻ. Mọi người đều vui vẻ và sau đó một con chó lạ xuất hiện. Gần đó không thấy người chủ nào cả. Nó dán mắt vào những đứa trẻ. Ngay lập tức hệ thống phòng vệ của bạn sẽ bắt đầu tiếp cận với mối đe dọa mới.

Bạn đứng dậy một cách cảnh giác, tập trung vào con chó, tim đập nhanh, bàn tay nắm chặt. Con chó lao vào, nhe bộ răng trần của nó và bạn chộp ngay lấy nó. Bạn đang trong trạng thái sống còn, đầy giận dữ và bạo lực. Bạn hét lên dữ dội, đá và đấm, hay túm con chó ngay cổ, không quan tâm đến việc bạn có thể chụp trúng hàm của nó.

Con chó đầu hàng và bỏ chạy, trong khi bạn đứng bảo vệ con cái của mình.

Đây là loại tức giận và hung hăng của trạng thái “chiến đấu” hay “phản ứng chiến đấu”. Phản ứng sinh lý này, theo tâm lý học là cơ thể chúng ta đang chuẩn bị chống lại một mối đe dọa hay bỏ chạy.

Tức giận là một trong bảy cảm xúc phổ biến trên mọi giới tính, lứa tuổi và các nền văn hóa.

Đó thật sự là một phần quan trọng của cuộc sống con người, và nó có thể xảy đến với con người hiện đại. Sự giận dữ hay hung hăng đặc biệt, có thể gây những hậu quả nghiêm trọng khi nó gây nên bạo lực trên đường phố, trong nhà và những nơi công cộng khác.

Tất cả chúng ta đều có sự tức giận

Tức giận là một trong bảy cảm xúc phổ biến trên mọi giới tính, lứa tuổi và các nền văn hóa, theo nhà nghiên cứu cảm xúc hàng đầu Paul Ekman. Tức giận, ông nói, có thể là kết quả của một cái gì đó cản trở chúng ta đạt được một mục tiêu mà chúng ta quan tâm hay khi chúng ta kinh nghiệm hay cảm nhận một cái gì đó đang đe dọa chúng ta, về thể chất hay tâm lý.

Tức giận xảy đến khá nhanh (vì vậy nên có thuật ngữ “nóng tính”), nó tập trung tất cả sự chú ý của chúng ta về các mối đe dọa và nó thường thể hiện trong cơ thể của chúng ta, thường bắt đầu từ dạ dày, sau đến khuôn mặt của chúng ta khiến chúng ta nhăn mặt và nắm chặt nắm đấm. Khi sự tức giận bùng phát, nó thể hiện ra với một tiếng thét, cú đấm hay cú đá.

Trong ngắn hạn, tức giận có thể mang lại sức mạnh và cảm giác thoải mái; người đang tức giận thường nhận được những gì họ muốn.

Tức giận xảy đến khá nhanh (vì vậy nên có thuật ngữ “nóng tính”), nó tập trung tất cả sự chú ý của chúng ta về các mối đe dọa và nó thường thể hiện trong cơ thể của chúng ta, thường bắt đầu từ dạ dày, sau đến khuôn mặt của chúng ta khiến chúng ta nhăn mặt và nắm chặt nắm đấm.

Nhưng bạn thực sự thích làm cùng một công ty với người tức giận? Hầu hết mọi người đều nói không, và đó là một hậu quả của sự tức giận: nó gây tổn hại đến các mối quan hệ và gây ra sự cô lập cho những người tức giận.

Vì vậy, tức giận không phải là một vấn đề, mà là cách chúng ta đối xử với nó và thể hiện nó ra ngoài.

Rối loạn giận dữ

Không có một sự chuẩn đoán rõ ràng cho rối loạn giận dữ, nhưng những hướng dẫn chuẩn đoán không bao gồm “rối loạn tức giận từng cơn”, đặc trưng bởi những cơn bộc phát thường xuyên, thể hiện sự thất bại trong việc kiểm soát những cơn tức giận. Điều này ảnh hưởng đến 7,3% dân số tại một số thời điểm trong cuộc sống của họ và 3,9% trong 12 tháng qua.

Tuy nhiên, tức giận là một biểu hiện lâm sàng phổ biến của một loạt các vấn đề sức khỏe tâm thần khác nhau chẳng hạn như trầm cảm, lo âu, stress sau sang chấn, rối loạn sử dụng chất gây nghiện và nhiều hơn nữa.

Nếu bạn bắt đầu nhận thấy rằng bạn đang dễ tức giận, làm những điều mà sau này bạn sẽ cảm thấy hối hận, phản ứng nhanh chóng thay vì phản hồi từ từ, và có những người trong cuộc sống của bạn nói rằng bạn dễ bị tức giận, lúc này có lẽ sẽ hữu ích khi tìm cách giải quyết điều đó.

Bạn có thể bắt đầu nói chuyện với bác sĩ của mình và nếu cần thiết, hãy đến gặp một nhà tâm lý học.

Kiểm soát cơn giận dữ

Trong liệu pháp chữa trị tức giận, người bệnh được hỏi:

“Điều gì làm bạn sợ hãi nhất khi từ bỏ hay giảm tính tức giận của bạn?”

Nhiều phản ứng tức giận là do một nỗi sợ bị tổn thương, sợ không thể là chính mình hay sợ những điều bất công, không công bằng đang xảy ra. Đây là tất cả những lời giải thích hợp lý.

Nhưng tức giận không phải là gây hấn. Tức giận có thể dẫn đến gây hấn, nhưng khi chúng ta cảm thấy tức giận, chúng ta có thể cố gắng liên kết nó với những cảm xúc như sự không ngoan, sức mạnh, lòng can đảm và sự quyết đoán.

Những nhóm và cá nhân trong chương trình kiểm soát sự tức giận, do các nhà tâm lý học tổ chức, đã có tỉ lệ thành công rất tốt. Một phân tích tổng hợp về những chương trình kiểm soát tức giận trên 92 nghiên cứu cho thấy rằng những liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) đã giúp giảm đáng kể sự tức giận và hung hăng, và cũng có thể làm tăng những hành vi tích cực.

Một số bác sĩ cũng đang sử dụng một kỹ thuật mới được gọi là liệu pháp tập trung vào lòng trắc ẩn (CFT).

CFT không giống với những liệu pháp điều trị trong quá khứ, vì nó tập trung vào việc tìm hiểu cách bộ não có “lắm mưu mẹo” làm chúng ta bị cuốn vào những cảm xúc khó khăn và lặp đi lặp lại. Vì vậy, từ góc độ CFT, đầu tiên chúng ta cần phải hiểu bộ não và các chức năng của nó hoạt động thế nào, vì vậy chúng ta có thể giúp bản thân mình khi cảm thấy tức giận.

Chuyên gia Anger Russell Kolts đã phát triển một chương trình kiểm soát tức giận dự trên CFT gọi là True Strength (Sức mạnh thực sự), thứ ông đang dùng để đánh giá tù nhân. Mục đích là sử dụng lòng trắc ẩn để giúp chúng ta làm dịu và cảm thấy thoải mái hơn với những đau khổ và cảm xúc tiêu cực làm nhiên liệu cho sự tức giận của chúng ta.

Lời khuyên để kiểm soát sự tức giận của bạn

Hội Tâm lý học Australian đã có một số lời khuyên giúp kiểm soát sự tức giận khi nó xuất hiện trong cuộc sống hằng ngày:

Xác định nguyên nhân gây ra sự tức giận của bạn, chẳng hạn như môi trường và con người.

Chú ý những dấu hiệu cảnh báo sự tức giận của cơ thể: đau thắt vai, tăng nhịp tim, mặt bị nóng.

Đề ra một chiến lược hữu ích cho bạn. Điều này có thể bao gồm việc làm chậm hơi thở của bạn, đánh giá lại những suy nghĩ của bạn, dành thời gian ra ngoài và thay đổi môi trường của bạn, hay sử dụng các kỹ năng thư giãn.

Diễn tập chiến lược đối phó với sự tức giận của bạn. Hãy tưởng tượng rằng bạn đang trong một tình huống làm bạn tức giận và bạn sẽ sử dụng một trong những kỷ năng của bạn để khống chế nó.

Hãy nhớ rằng: Sự tức giận không phải là vấn đề. Vấn đề nằm ở cách chúng ta kiểm soát và thể hiện nó. Đức Đạt Lai Đạt Ma đã nói: “Anh hùng thực sự là người chinh phục được sự tức giận của chính mình.“

Thanh Phong dịch từ Epoch Times