Giàn khoan 981 Trung Quốc có liên hệ gì với quan hệ Việt – Mỹ?

Giàn khoan 981 Trung Quốc. Ảnh: Tân Hoa Xã/SCMP.

Reuters ngày 26/6 đưa tin, Trung Quốc đã di chuyển giàn khoan 981 – trung tâm cuộc khủng hoảng năm ngoái với Việt Nam đến gần bờ biển Việt Nam trên Biển Đông chỉ vài tuần trước chuyến thăm Hoa Kỳ lần đầu tiên của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Động thái này được Cục An toàn hàng hải Trung Quốc công bố, sau khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng hoạt động bồi lấp, xây dựng (bất hợp pháp) ở Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam) sắp hoàn thành, Trung Quốc chuẩn bị chuyển sang giai đoạn xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết lập tiền đồn mới.

Dẫn lời ông Lê Hồng Hiệp, một thành viên thỉnh giảng tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, Reuters cho biết, năm nay Trung Quốc cắm giàn khoan 981 trên khu vực chồng lấn vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam với Trung Quốc và chưa phân định.

Các chuyên gia ước tính vị trí giàn khoan 981 hiện tại cách bờ biển Việt Nam khoảng 167 km về phía Đông và nó sẽ cắm tại đây từ ngày 25/6 đến 20/8. Phía Trung Quốc yêu cầu tàu bè tránh xa vị trí giàn khoan 981 khoảng 2 km.

Cơ quan chức năng Việt Nam đang theo dõi chặt chẽ hoạt động của giàn khoan này. Theo Reuters, động thái trên của Trung Quốc rất đáng chú ý vì nó diễn ra chỉ vài tuần trước khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ, thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ chiến lược ấm lên giữa 2 nước, Bắc Kinh có cái nhìn “thận trọng” với quan hệ Việt – Mỹ.

Nó cũng xảy ra trong bối cảnh các hoạt động bồi lấp, cải tạo, quân sự hóa (bất hợp pháp) của Trung Quốc ở Trường Sa dẫn đến sự phản đối, lên án từ cả Việt Nam và Hoa Kỳ. Tuy nhiên theo ông Lê Hồng Hiệp, nếu Trung Quốc tuyên bố giàn khoan 981 đặt trong phạm vi vùng đặc quyền kinh tế của đảo Hải Nam chứ không phải quần đảo Hoàng Sa, có thể Việt Nam sẽ không phản đối kịch liệt như năm ngoái.

Việt Nam và Trung Quốc đã phân giới thành công vịnh Bắc Bộ năm 2000, nhưng vẫn chưa phân định ranh giới cửa vịnh Bắc Bộ mở rộng, gần (bao gồm) khu vực giàn khoan 981 hạ đặt năm nay.

Theo Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới chính phủ, vị trí Trung Quốc cắm giàn khoan 981 hiện nay nằm trong vùng chồng lấn vùng đặc quyền kinh tế chưa phân định giữa 2 nước Việt Nam và Trung Quốc. Trước đó Trung Quốc tuyên bố đặt 981 ở khu vực họ gọi là “mỏ Lăng Thủy 25-1-3” cũng nằm trong vùng chồng lấn chưa phân định.

Động thái này của Trung Quốc rõ ràng vi phạm luật pháp quốc tế, các cơ quan chức năng của ta cần phản đối hành động này của phía Trung Quốc, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của Việt Nam trên Biển Đông.