Dự án làm SGK ‘phá sản’, Bộ GD&ĐT tính làm gì với 16 triệu USD đi vay?

Thay vì trả lại số tiền 16 triệu USD vay từ ngân hàng thế giới khi dự án làm sách giáo khoa ‘phá sản’, Bộ GD&ĐT đã xin được tái cấu trúc khoản kinh phí này để phục vụ cho một số hoạt động liên quan đến giáo dục khác.

Chiều 2/12, Bộ GD&ĐT đã chính thức có phản hồi thông tin liên quan đến việc sử dụng 16 triệu USD vốn vay ODA để tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa (SGK).

Do không có đủ tác giác để biên soạn sách nên dự án phải hủy bỏ

Theo Bộ GD&ĐT, dự án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông (RGEP) có sử dụng vốn vay ODA của Ngân hàng Thế giới (WB) 77 triệu USD. Trong đó, 16 triệu USD được thiết kế để Bộ biên soạn một bộ SGK cho chương trình giáo dục phổ thông mới.

Tuy nhiên, do không có đủ tác giả để biên soạn sách nên Bộ chỉ thành lập hội đồng thẩm định để duyệt các bộ sách mà nhà xuất bản tự bỏ kinh phí ra làm, gửi đến thẩm định và báo cáo với Chính phủ việc không thực hiện được bộ sách này. Đồng thời, xin được xã hội hóa hoạt động làm sách.

Nêu quan điểm về vấn đề trên, TS Lê Viết Khuyến – nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) cho rằng, 16 triệu USD là một số tiền rất lớn, nên việc giải ngân phải được thực hiện chi tiết, thông báo công khai, minh bạch.

Đặc biệt, hiện nay phương án viết một bộ SGK của Bộ GD&ĐT bị phá sản thì Bộ nên trả lại số tiền đó cho Ngân hàng Thế giới, vì đó là tiền đi vay, trước sau cũng phải trả.

Nếu không tái cấu trúc mà trả lại thì Bộ vẫn phải dùng ngân sách để chi 

Tuy nhiên, giải thích về việc Bộ không trả lại 16 triệu USD cho WB khi không biên soạn SGK, ông Nguyễn Xuân Thành – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Giám đốc dự án RGEP – nói rằng khi thiết kế dự án, các cấu phần đã được tính toán kỹ trong khuôn khổ nguồn vốn vay theo thỏa thuận nhưng so với nhu cầu còn thiếu nhiều. 

Nếu không tái cấu trúc mà trả lại thì sau đó vẫn phải dùng ngân sách để chi cho một loạt hoạt động như mua sách hỗ trợ đối tượng chính sách được mượn, bồi dưỡng giáo viên… Việc sử dụng số tiền 16 triệu USD này để phân bổ lại trong khuôn khổ dự án để bảo đảm mục tiêu của dự án sẽ tốt hơn cho giai đoạn đầu triển khai thực hiện chương trình mới.

Ngoài ra, Bộ cũng khẳng định rằng việc tổ chức biên soạn SGK theo phương án xã hội hóa, không dùng ngân sách nhà nước đãi tiết kiệm được khoản kinh phí trên.

Theo đó, đại diện Bộ GD&ĐT nói thêm, trước đây việc mua sách cho vùng khó khăn được chi 4,5 triệu USD. Theo tính toán, số tiền này chỉ mua sách lớp 1 đã chiếm phần lớn và chỉ còn lại một phần nhỏ để mua sách lớp 2 cho năm tiếp theo. 

Khi dư một phần trong khoản vay 16 triệu USD, dự án có thể đề nghị trang bị thêm SGK cho thư viện vùng khó khăn từ lớp 1, 2 và 6. Điều này phù hợp mục tiêu dự án cũng như yêu cầu của Bộ đặt ra là ưu tiên hỗ trợ triển khai chương trình mới và vùng đặc biệt khó khăn.

‘Tái cấu trúc số tiền vay không phải chuyện đơn giản’

Cũng liên quan đến việc sử dụng số tiền 16 triệu USD trên, biểu Quốc hội Thái Trường Giang (Đoàn Cà Mau) cho rằng, sử dụng nguồn vốn vay ODA không phải là việc đơn giản, nói muốn tái cấu trúc số tiền là thực hiện được ngay.

Việc sử dụng vốn vay ODA phải đúng mục đích. Nếu không thực hiện làm bộ sách như Nghị quyết 88 đã nêu thì Bộ phải trả lại ngân sách vay vốn ODA trước đó hoặc nếu xin chuyển mục đích sử dụng, thì phải đàm phán với các bên, nhưng Chính phủ phải trình Quốc hội việc thực hiện đề án.

Ngoài ra, đại biểu Giang cũng cho biết thêm, trong 2 kỳ họp thứ bảy và thứ tám của Quốc hội khóa XIV mới đây, cá nhân ông và nhiều đại biểu chưa nhận được nội dung nào liên quan đến việc xin chuyển đổi mục đích sử dụng số tiền đi vay để làm SGK, cũng như giải trình của Bộ GD&ĐT đã chi tiêu, sử dụng như thế nào với số tiền hàng nghìn tỷ đồng để thực hiện chương trình và SGK mới.  

Giải thích về vấn đề trên, lãnh đạo bộ GD&ĐT cho biết số tiền 16 triệu USD thực tế vẫn chưa về tài khoản của Bộ. “Số tiền thiết kế 16 triệu USD thực chất là đang trên kế hoạch thiết kế, nhưng khi thực hiện các đầu việc thấy hợp lý, khả thi thì mới được Ngân hàng Thế giới giải ngân. 

Chứ không phải là Bộ GD&ĐT đã được nhận số tiền 16 triệu USD và không làm sách giáo khoa thì thừa ra làm việc khác. Tất cả mọi việc thực hiện theo mục tiêu của Dự án và sự giám sát chi tiêu của Bộ Tài chính và Ngân hàng Thế giới”.

Hiện, Bộ GD&ĐT đang đàm phán với Ngân hàng Thế giới đến ngày 6/12 này để tái phân bổ cho các hoạt động cần thiết khác trong giai đoạn đầu triển khai chương trình mới như: Biên soạn tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá và tổ chức bồi dưỡng khoảng 900.000 giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục; mua SGK cho thư viện các trường phổ thông vùng khó khăn để học sinh được mượn sách học.

Vũ Tuấn (t/h)