Ủy ban Mỹ đề xuất cắt quy chế đặc biệt của Hồng Kông nếu TQ đưa quân dẹp biểu tình

Hôm thứ Năm (14/11), Ủy ban đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung (USCC) đã khuyến nghị Quốc hội Mỹ nên đình chỉ quy chế kinh tế đặc biệt dành cho Hồng Kông nếu chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tại Đại lục triển khai lực lượng quân đội hoặc cảnh sát đến dập tắt biểu tình tại nơi này.

Trong báo cáo đánh giá mới nhất mà USCC đưa ra hôm 14/11, Ủy ban này nói rằng Washington cần có các biện pháp kinh tế cứng rắn hơn đối với Hồng Kông sau khi chính quyền Trung Quốc Đại lục kêu gọi các nhà chức trách Đặc khu phải trấn áp cứng rắn hơn nữa các hành vi bạo lực đang ngày càng gia tăng trong các cuộc biểu tình chống chính phủ đã kéo dài 6 tháng.

Trong 5 khuyến nghị mà USCC đề xuất có nội dung nói rằng Quốc hội Mỹ nên “ban hành luật quy định rằng tất cả các điều khoản và quy chế đặc biệt của Hồng Kông có trong Đạo luật Chính sách Mỹ – Hồng Kông 1992 sẽ bị đình chỉ trong trường hợp chính quyền Trung Quốc triển khai lực lượng Quân đội Giải phóng Nhân dân hoặc Cảnh sát Vũ trang Nhân dân tới can thiệp vũ lực tại Hồng Kông”.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất của quy chế đặc biệt của Hồng Kông trong quan hệ với Mỹ là hòn đảo này được Washington coi là khu vực hải quan và thương mại tách biệt khỏi Trung Quốc Đại lục.

Điều đó có nghĩa rằng về mặt kinh tế và thương mại, Mỹ coi Hồng Kông là một thực thể độc lập và hưởng các quy chế đặc thù. Chẳng hạn, hàng hóa xuất từ Hồng Kông sang Mỹ sẽ không phải chịu thuế quan mà Washington đang áp đặt lên Bắc Kinh.

Theo Đạo luật Chính sách Mỹ – Hồng Kông 1992, tổng thống Mỹ có thể ban hành lệnh hành pháp đình chỉ các yếu tố của quy chế đặc biệt của Hồng Kông nếu tổng thống Mỹ xác định rằng lãnh thổ này không được Bắc Kinh trao “quyền tự trị đầy đủ”.

Ủy ban đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung có nhiệm vụ tư vấn cho các nhà lập pháp Mỹ về những tác động của mối quan hệ kinh tế giữa Washington và Bắc Kinh. Những khuyến nghị của USCC sẽ là căn cứ cho hành động của Quốc hội hoặc Tổng thống hoặc cả hai, nhưng đây không phải là những khuyến nghị bắt buộc phải thực hiện.

Báo cáo của USCC cũng tư vấn Lầu Năm Góc nên nghiên cứu một kế hoạch hành động 15 năm nhằm ngăn chặn bất kỳ nỗ lực nào của Bắc Kinh trong việc lấy lại Đài Loan bằng vũ lực, đồng thời kêu gọi chính quyền tăng cường trao đổi và huấn luyện quân sự với Đài Loan.

Phó Chủ tịch USCC, Robin Cleveland nói rằng: “Giống như các quốc gia tìm kiếm sự tự do khỏi gông cùm của hệ thống Xô Viết, chúng ta đang chứng kiến những khát vọng ở cả Hồng Kông và Đài Loan, trong đó yêu cầu của chúng tôi là xem xét lại các cam kết mà chúng ta đã thực hiện theo mô hình một quốc gia, hai chế độ”. 

Khuyến nghị của USCC đưa ra trong bối cảnh biểu tình tiếp diễn căng thẳng tại Hồng Kông. Trung Quốc trước đó đã dọa sẽ có động thái cứng rắn với làn sóng biểu tình, bao gồm khả năng triển khai quân đến Đặc khu.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 14/11 tuyên bố việc quan trọng nhất đối với Hồng Kông hiện tại là tái lập trật tự và chấm dứt bạo lực. Đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV cho biết ông Tập nói Trung Quốc sẽ tiếp tục ủng hộ trưởng đặc khu Hồng Kông Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) để đặt ra các chính sách phù hợp với pháp luật và trừng phạt “những kẻ nổi loạn”.

Ông cũng cho biết Trung Quốc phản đối bất cứ thế lực bên ngoài nào can thiệp vào tình hình tại Hồng Kông, cũng như khẳng định quyết tâm thực hiện nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ” là không thể lay chuyển.

Thời báo Hoàn cầu (Global Times), tờ báo thuộc quản lý của ĐCSTQ, ngày 14/11 đã đăng lên Twitter thông tin chính quyền Hồng Kông có thể sẽ tuyên bố lệnh giới nghiêm vào cuối tuần. Tuy nhiên, sau đó Global Times đã gỡ nội dung này.

Gia Hưng (T/h)