Trung y, châm cứu, tân châm: 3 khái niệm khác biệt mà nhiều người nhầm lẫn

Khá nhiều người nhầm lẫn, thậm chí là không biết có sự khác biệt giữa châm cứu và Trung y. Ngày nay có người còn làm cho hai khái niệm này trở nên dễ lẫn lộn hơn bằng cách nghĩ ra một cái tên mới là tân châm, nghe thì hao hao giống châm cứu. Nhưng sự khác biệt thực chất ở đây là gì?  

Trung y

Đông Y, hay còn gọi là Trung y, là lĩnh vực y khoa được ứng dụng nhiều nhất vào thực tiễn. Trung y là một hệ thống y học thực sự hoàn chỉnh dựa trên triết lý của Đạo, tin rằng các tạng trong cơ thể hỗ trợ mật thiết lẫn nhau. Con người chỉ thực sự khỏe mạnh khi ngũ tạng hoạt động tốt và cân bằng với các bộ phận khác của cơ thể. Thêm vào đó cơ thể còn được tăng cường bởi khí chạy trong các đường kinh lạc. Khi dòng khí bị suy yếu, hoặc có hiện tượng ứ tắc khí, cường khí thì cơ thể sẽ mắc bệnh, mà biểu hiện là các triệu chứng về cảm xúc hay thể chất. Các chuyên gia Trung y thường thực hiện các bước chẩn đoán rất tỉ mỉ trên bệnh nhân để tìm ra nguyên nhân thực sự gây ra triệu chứng hoặc dẫn đến mắc bệnh.

Châm cứu và thảo dược Trung Quốc nằm trong danh mục các phương pháp chữa bệnh của Trung y. Ngoài ra còn có các phương pháp khác như ẩm thực liệu pháp, giác hơi, cạo gió, ngải châm và thôi nã.

Dù Trung y có nền tảng hàng nghìn năm thì điều ấy cũng không có nghĩa là các y sư sau này sẽ mãi là cái bóng của những người đi trước. Những nhà châm cứu và người hành nghề y cũng đang thực hiện điều trị dựa trên các nghiên cứu hiện tại và bằng chứng lâm sàng. May thay ngày càng có nhiều nghiên cứu về tính hiệu quả của thuốc và tác động sinh lý của các phương pháp chữa bệnh đối với cơ thể có thể đưa vào ứng dụng.

Châm cứu

Châm cứu có một vài hình thức. Trước hết, châm cứu là một trong những phương pháp trị liệu trong Đông y. Tuy nhiên liệu pháp này có thể được thực hiện cả trong trường hợp không thuộc về điều trị theo Đông y. Cả các bác sĩ phương Tây, bác sĩ chỉnh hình và các nhà lâm sàng đều có thể thực hiện châm cứu trên các huyệt vị dọc theo các đường kinh mạch mà không cần phải trải qua đào tạo thực tiễn hoặc nghiên cứu lý thuyết về Đông y. Đó là khi châm cứu được áp dụng để làm giảm triệu chứng của bệnh và thường được sử dụng để điều trị các bệnh về cơ xương khớp.

Châm cứu y tế là châm cứu được thực hiện bởi các bác sĩ y khoa đã có đào tạo về châm cứu. Họ thường điều trị dựa vào y học bằng chứng, nghĩa là họ chỉ sử dụng các phương pháp điều trị đã được khoa học chứng minh là có hiệu quả. Điều này cũng giống như con dao hai lưỡi: dù các bác sĩ đã rất cẩn trọng khi áp dụng các phương pháp điều trị dựa trên khoa học, tuy nhiên có rất nhiều trường hợp châm cứu rất hữu ích nhưng lại chưa có nghiên cứu chứng minh.

Tân châm

Tân châm là một thuật ngữ gây không ít tranh cãi. Phương pháp này chủ yếu là dùng kim châm trên bệnh nhân mà không được hay được đào tạo rất ít về châm cứu, cũng như lý thuyết về kinh mạch và huyệt vị. Tân châm thường được các nhà vật lý trị liệu và bác sĩ cơ xương khớp sử dụng để giải phóng các nút thắt cơ và các điểm gây đau, giúp làm giảm đau tạm thời. Tân châm được sử dụng trong điều trị các bệnh về cơ xương khớp hoặc các triệu chứng liên quan. 

Trong những tranh luận về tân châm thì nhiều chuyên gia cho rằng tân châm thực sự chỉ là một thuật ngữ được đặt ra để người ta có thể thực hiện liệu trình châm cứu mà không cần phải qua đào tạo chuyên môn. Bằng cách gọi là tân châm, họ không thực hiện châm cứu về mặt kỹ thuật, nhưng một số liệu trình khác lại được thực hiện hệt như châm cứu và sử dụng cùng một loại kim.

Sự khác biệt về đào tạo

Quá trình đào tạo giữa những người điều trị bằng y học cổ truyền, châm cứu và tân châm có thể rất khác nhau. Các bác sĩ Đông y phải trải qua khoảng 3.000 đến 4.000 giờ học lý thuyết và khoảng 600 giờ ở phòng khám lâm sàng. Một bác sĩ y khoa nếu muốn thực hiện châm cứu thì cũng phải trải qua phương thức học tập tương tự vậy trong khoảng 100 đến 200 giờ, và một bác sĩ nắn khớp xương có thể được công nhận với 105 giờ thực hành châm cứu. Thế nhưng một bác sĩ nắn xương khớp, bác sĩ vật lý trị liệu lại có thể được thực hiện tân châm sau khoảng 30 giờ luyện tập. Cũng chính bởi sự chênh lệch quá lớn trong đào tạo như thế nên trước khi bất kỳ nhân viên y tế nào đặt kim châm lên cơ thể, tôi sẽ yêu cầu họ về chứng nhận đào tạo chuyên môn phù hợp. 

Trớ trêu thay, mặc dù có sự phân biệt rõ ràng giữa Đông y, châm cứu và tân châm, nhưng lằn ranh đó đang dần dần mờ nhạt. Lý thuyết y học của Đông phương và Tây phương đang hợp nhất. Châm cứu đang được thực hiện trong những phòng cấp cứu của bệnh viện. Thuốc tây đã và đang tiếp tục được phát triển từ thảo dược Trung Quốc. Các vận động viên Olympic đang chuyển hướng sang giác hơi như một cách phục hồi sau khi tập luyện. Và các bác sĩ Đông y đang sử dụng điện trị liệu, nhiệt hồng ngoại và tia laser trong điều trị. Bệnh nhân nhận thấy rằng sự kết hợp giữa Đông-Tây y như thế đã mang lại hiệu quả và họ đang tìm kiếm những liệu trình điều trị như vậy. 

Tác giả: Lynn Jaffee

Lynn Jaffee là một nhà châm cứu được cấp phép và là tác giả cuốn sách “Simple Steps: The Chinese Way to Better Health” (Tạm dịch: Các bước đơn giản: Cách thức của người Trung Quốc để có sức khỏe tốt hơn).

Thiện Thành biên dịch