Trump không muốn nói chuyện với Tập Cận Bình, hàng trăm cuộc đối thoại cấp cao bị hủy bỏ

Mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng trở nên lạnh nhạt, Tổng thống Trump mới đây đã công khai tuyên bố rằng “rất lâu rồi không nói chuyện với Tập Cận Bình”, hơn nữa cũng không hứng thú với việc đó. 

Hãng tin Bloomberg vào ngày 4/9 đã dẫn lời Arthur Kroeber, một chuyên gia cấp cao về Trung Quốc cho biết, khi Trump nhậm chức vào năm 2017 đã có khoảng 100 diễn đàn trao đổi do Mỹ và Trung Quốc chính thức tổ chức, bao gồm tất cả các khía cạnh từ dược phẩm đến chính sách công nghệ, nhưng bây giờ, những cuộc trò chuyện này gần như đều đã chết yểu.

John Pomfret, tác giả cuốn “Beautiful Country and the Middle Kingdom” (Trung Quốc và đất nước xinh đẹp) cho rằng, sự đổ vỡ của mối quan hệ này là kết quả của sự xấu đi của mối quan hệ giữa hai nước.

Năm 1983, chính quyền tổng thống Reagan đã  thành lập cơ cấu đối thoại Mỹ-Trung “Ủy ban liên hợp mua bán và Thương mại” (JCCT), cuộc hội đàm cấp cao do khoảng 16 tổ công tác thuộc ủy ban tổ chức liên quan đến nhiều lĩnh vực như thương mại, năng lượng, môi trường và nông nghiệp của hai nước.

Tháng 4/2017 là lần đầu tiên Tập Cận Bình đến thăm Hoa Kỳ và gặp mặt Trump. Hai bên đã thiết lập đối thoại kinh tế toàn diện lấy kết quả làm định hướng. Tuy nhiên, do chính quyền Trung Quốc chậm trễ trong việc thực hiện lời hứa nên cuối cùng Trump đã áp đặt các hình phạt thuế quan. Tháng 7/2018, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung chính thức bắt đầu, các luận bàn về việc Mỹ-Trung không còn hợp tác kinh tế cũng bắt đầu nóng lên.

Vào đầu năm nay, do ĐCSTQ che giấu dịch bệnh đã khiến cho virus Vũ Hán lan khắp toàn cầu, nước Mỹ bị tổn thất nặng nề. Tính đến ngày 4/9, đã có hơn 6,1 triệu ca nhiễm và hơn 187.000 ca tử vong. Nền kinh tế Mỹ, điều mà Trump tự hào, cũng chịu ảnh hưởng nặng nề.

Trump rất bất mãn với cách xử lý không đích đáng của ĐCSTQ đối với dịch bệnh, lần đầu tiên ông tuyên bố tại Nhà Trắng vào ngày 30/4 rằng, dịch bệnh này (do ĐCSTQ che giấu dịch bệnh) đã làm thay đổi cái nhìn của ông về Tập Cận Bình rất nhiều.

Vào ngày 14/5, lần đầu tiên Trump nói trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business Television rằng: “Tôi không muốn nói chuyện với ông ấy (Tập Cận Bình) lúc này”.

Khi chính quyền Trung Quốc biết dịch bệnh đã bùng phát mà vẫn ký hiệp định thương mại với Mỹ, Trump đã nói rằng “Tôi vô cùng thất vọng về (chính quyền) Trung Quốc”.

Vào ngày 18/8, Trump tiết lộ với truyền thông rằng ông “đã rất lâu không có cuộc trò chuyện nào với Tập Cận Bình” và không hứng thú với việc đó.

Trump cũng nói rằng, ông đã dừng các cuộc đàm phán thương mại cấp cao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc dự kiến được tổ chức vào ngày 15/8. Ông nói, “bây giờ tôi không muốn đối thoại với (chính quyền) Trung Quốc”.

Ngoài thương mại và dịch bệnh ra, chính quyền Trump cũng bày tỏ sự tức giận trước việc ĐCSTQ thực hiện “Luật An ninh Quốc gia phiên bản Hồng Kông” ở Hồng Kông và cuộc đàn áp nhân quyền ở Hồng Kông. Ông đã liên tục giáng đòn nặng nề lên các quan chức Trung Quốc và Hồng Kông.

Không chỉ giảm tương tác cấp cao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, mà giữa hai nước cũng không còn thúc đẩy “ngoại giao mềm” phi chính phủ. Vào tháng 1 năm nay, Hoa Kỳ thông báo rằng sẽ ngừng phái Quân đoàn Hòa bình của Hoa Kỳ (Peace Corps) đến Trung Quốc đại lục. Peace Corps là một tổ chức tình nguyện chủ yếu cung cấp các dịch vụ giáo dục tiếng Anh trong khuôn viên trường học ở Trung Quốc đại lục.

Vào tháng 7, Hoa Kỳ tuyên bố chấm dứt dự án trao đổi Fullbright giữa Trung Quốc và Hồng Kông. Dự án này là một dự án trao đổi nghiên cứu, văn hóa và giáo dục quốc tế được thúc đẩy và tài trợ bởi chính phủ Hoa Kỳ.

Mối quan hệ Mỹ-Trung hiện tại đang trong giai đoạn tồi tệ nhất kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao cho đến nay. Vào ngày 24/7, Hoa Kỳ buộc Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston phải đóng cửa. Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố rằng Lãnh sự quán Trung Quốc là trung tâm gián điệp và gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia của Mỹ, tất cả người của Lãnh sự quán cũng đều bị trục xuất.

Gần đây, Hoa Kỳ cũng tăng cường điều tra và bắt giữ các gián điệp quân sự Trung Quốc, nhiều nhà nghiên cứu ở Hoa Kỳ có liên quan đến quân đội ĐCSTQ đã bị truy tố.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Fox Channel vào tối ngày 1/9 nói rằng, ông hy vọng rằng hàng chục Viện Khổng Tử trên khắp nước Mỹ sẽ đóng cửa trước cuối năm nay.

Pompeo chỉ ra rằng, việc tuyển dụng gián điệp và những người cấu kết với gián điệp trong các Viện Khổng Tử mang đến nguy hiểm cho Hoa Kỳ, các trường đại học Mỹ cũng nhận thức rõ điều này. Ông nói “hy vọng chúng ta có thể đóng cửa toàn bộ chúng vào cuối năm nay”.

Một ngày trước đó, Pompeo đã nói với giới truyền thông rằng,Tổng thống Trump đang xem xét nghiêm túc biện pháp cấm tất cả sinh viên và nhà nghiên cứu Trung Quốc đến Hoa Kỳ, bởi vì họ đều chịu sự uy hiếp và giám sát chặt chẽ của ĐCSTQ.

Pompeo nói rằng, tin tức sẽ được công bố trong vài tuần hoặc vài tháng tới.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào ngày 2/9 đã thông báo rằng, các nhà ngoại giao của ĐCSTQ đến thăm các trường đại học Hoa Kỳ phải gặp mặt các quan chức chính quyền địa phương và phải được Bộ Ngoại giao (Hoa Kỳ) chấp thuận.

Trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình Fox ngày hôm đó, Pompeo nói rằng ĐCSTQ là mối đe dọa nước ngoài lớn nhất đối với Hoa Kỳ, mức độ và phạm vi ảnh hưởng của nó vượt xa cả Nga. Ông nói “Chúng tôi đã thực hiện những hành động đơn giản để nói với các nhà ngoại giao Trung Quốc (ĐCSTQ) làm việc tại Hoa Kỳ rằng, thời đại gián điệp ngoại giao ở Hoa Kỳ đã qua”.

Ngoại giới cho rằng, Hoa Kỳ và Trung Quốc hiện đã bước vào thời kỳ chiến tranh lạnh mới, và hai bên đang đối đầu toàn diện ở phương diện chính trị, kinh tế, ngoại giao và quân sự. Gần đây, nhóm vận động tranh cử của tổng thống Trump đã công bố chương trình nghị sự chính sách nhiệm kỳ thứ hai của Trump, một trong những mục tiêu trọng yếu là chấm dứt sự phụ thuộc vào ĐCSTQ. Điều này có nghĩa là nếu Trump tái đắc cử, quan hệ Mỹ-Trung sẽ còn trở nên lạnh nhạt hơn nữa.

Minh Huy (Theo NTDTV)