Tác dụng kỳ diệu của cháo – Món ăn dâng Phật tốt nhất cho sức khỏe

Cháo là món ăn dễ nấu, dinh dưỡng phong phú và dễ tiêu hóa, dù ngọt hay mặn đều được. Đây là món ăn truyền thống bình dân của người châu Á, cũng chính là món ăn dâng Phật từ thời xa xưa.

Từ cổ xưa tới nay, mọi người đều biết đây là món ăn giàu dinh dưỡng và tốt nhất cho sức khỏe. Theo sách cổ “Phổ tế phương”, mặc dù cháo là thức ăn đơn giản được nấu từ gạo, nhưng lại như một nguồn sống, chiếm một nửa công dụng trị bệnh khi dùng thuốc. 

Công thức nấu cháo cũng có những thay đổi sáng tạo vô tận, có thể bổ sung thêm các loại đậu, rau xanh, thịt, thậm chí các loại củ quả… từ đó đạt được hiệu quả bổ dưỡng khác nhau. 

Những ghi chép về nguồn gốc gốc của món ăn bổ dưỡng này xuất hiện từ năm 2697 – 2597 TCN. Tương truyền, khi đó Hoàng Đế đã dùng hạt ngũ cốc nấu thành cháo. Trong “Thương Hàn Tạp Bệnh Luận” của thánh y Trương Trọng Cảnh, công dụng trị liệu của cháo cũng được miêu tả rất tỉ mỉ.   

Người xưa dùng cháo để cúng Phật

Ngày 8/12 Âm lịch hằng năm là lễ hội cháo Laba (còn được gọi là Ngày bồ đề). Đây là ngày Đức Phật Thích Ca Mâu Ni dưới cội bồ đề khai công khai ngộ. Tương truyền, khi Đức Phật nhập định tu hành dưới cội bồ đề 49 ngày, không ăn uống, từng có một tín đồ dùng trái cây và ngũ cốc nấu cháo dâng lên Phật Đà. 

Để kỷ niệm ngày Đức Phật khai ngộ, hằng năm vào ngày này, các ngôi chùa Phật giáo đều nấu cháo dâng Phật và phân phát cho khách thập phương.  

Đến giữa thế kỷ thứ 6, lễ hội cháo Laba trở thành ngày kỷ niệm quy mô lớn. Vào những năm Khang Hy thời nhà Thanh (1644 ~ 1912), đây đã trở thành một trong những ngày tưởng niệm chính của hoàng gia.

Hàng năm vào ngày 8 tháng Chạp, các hoàng đế của nhà Thanh lại tổ chức buổi lễ trang trọng tại sảnh Ung Hòa Cung ở Bắc Kinh. Ung Hòa Cung có một chiếc nồi bằng đồng có chiều rộng 2 mét, sâu 1,5 mét và nặng 4 tấn. Nó đặc biệt chuyên được dùng để nấu cháo.

Tám ngày trước khi các nghi lễ chính thức bắt đầu, các quan viên trong triều đình sẽ cho người mang củi, gạo, bơ, thịt cừu, ngũ cốc, các loại hạt và trái cây khô tới cung điện.

Thành phần nguyên liệu phong phú này đủ để nấu đầy sáu nồi. Nồi cháo đầu tiên được dùng để cúng Phật; nồi cháo thứ hai được cung cấp cho hoàng đế và quan viên trong triều; nồi cháo thứ ba cho các quý tộc hoàng gia và các vị Lạt ma; nồi cháo thứ tư nấu cho quan viên trong hoàng cung và các tỉnh; nồi cháo thứ năm cung cấp cho các tăng nhân trong chùa; nồi thứ sáu dùng để bố thí. 

Theo các ghi chép lịch sử, mỗi nồi nguyên liệu cháo bao gồm 60,5kg ngũ cốc, 50kg các loại ngũ cốc thô, 50kg trái cây khô và 5 kg củi. Ngọn lửa dùng nấu cháo phải được nhóm lên trước một ngày, được giám sát qua 24h bởi quan viên chuyên trách của hoàng gia.

Sau khi hoàn thành, dưới ánh đèn rực rỡ, kèm theo hương thơm, âm nhạc, tiếng tụng kinh của các nhà sư, phần cháo đầu tiên sẽ được dâng lên điện thờ Phật. Sau đó, hoàng đế, quan viên triều đình bắt đầu dùng cháo. Cuối cùng, cháo được niêm phong, đóng hộp và nhanh chóng gửi đến các cung điện khác trong hoàng gia và những nơi xa hơn. Bách tính cũng có nghi thức tổ chức lễ hội cháo Laba như trong hoàng cung.

5 lợi ích của cháo

1. Cháo có thể điều chỉnh khẩu vị và kích thích cảm giác thèm ăn

Cháo có hương vị ngon, thanh đạm và dễ nuốt, đặc biệt thích hợp cho những người chán ăn hoặc mệt mỏi.

2. Cháo có thể kiện tỳ ích vị

Ăn cháo có thể nuôi dưỡng tỳ vị, nhuận vị khí, dưỡng xương cốt tứ chi. Cháo nhỏ mịn vị ngọt và dễ tiêu hóa, có thể hỗ trợ mang lại đầy đủ dinh dưỡng và hồi phục thể lực cho cơ thể. Khi mệt mỏi hoặc già yếu, cháo là lựa chọn tốt nhất, giúp cơ thể nhanh chóng bổ sung năng lượng và tăng cường thể lực.

3. Cháo có thể thúc đẩy cơ thể đổ mồ hôi và giải độc

Cháo nóng có thể tiếp thêm sinh lực, làm ấm cơ thể, giúp toát mồ hôi và loại bỏ tà khí thâm nhập cơ thể ra ngoài. Thực tế nhiều nghiên cứu cho thấy, ăn cháo giúp cơ thể đổ mồ hôi là một cách giải độc đơn giản và hiệu quả, đặc biệt phù hợp với những người bị cảm lạnh.

4. Cháo có thể tăng cường hiệu quả trị liệu của thảo dược

Thánh y Trương Trọng Cảnh từng đề cập, sau khi uống thuốc, căn cứ vào tình trạng bệnh nhân mà ăn bổ sung cháo nóng hoặc nguội… để hỗ trợ tác dụng của thuốc. 

Ví dụ trong khi dùng “Thập táo thang”, bệnh nhân cần dùng cháo để bồi bổ. Nguyên nhân vì “Thập táo thang” dược lý rất mạnh, dễ tổn thương vị khí. Khi vị khí tổn thương, những tạng phủ khác cũng theo đó mà ảnh hưởng, từ đó bất lợi cho quá trình hồi phục bệnh. Ăn cháo vào lúc này có thể hỗ trợ giúp dưỡng vị khí, giúp thuốc phát huy hiệu quả tốt hơn. 

5. Cháo là món ăn đầu tiên nên cho vào thực đơn bữa sáng, bởi nó có thể thúc đẩy tuần hoàn lưu thông năng lượng trong cơ thể

Sáng sớm sau khi tỉnh giấc, thân thể của chúng ta cũng dần dần tỉnh lại, một bát cháo ấm có thể giúp cung cấp đủ nhiệt lượng cho cơ thể, từ đó đưa tinh chất của ngũ cốc nuôi dưỡng toàn thân, thúc đẩy năng lượng cơ thể lưu thông tuần hoàn. 

Cháo làm từ các loại ngũ cốc và nguyên liệu khác nhau có tác dụng chữa bệnh khác nhau. Trong “Bản Thảo cương mục” có ghi chép, cháo nấu từ các loại ngũ cốc có công dụng hỗ trợ trị chứng tỳ vị hư hàn, cháo nấu từ lúa mì có tác dụng hỗ trợ trị tiêu chảy. Cháo nấu từ gạo nếp, gạo cao lương, hạt kê có tác dụng lợi tiểu. Cháo nấu từ gạo tẻ, ngô, gạo giống nhật japonica… có tác dụng hỗ trợ loại bỏ phiền muộn. 

Mặc dù cháo tốt cho sức khỏe, nhưng nên ăn đúng cách. Đối với bệnh nhân bị đầy hơi, trào ngược dạ dày thực quản, ăn cháo có thể làm triệu chứng càng tồi tệ hơn. Ngoài ra, nếu ăn cháo để bồi bổ thân thể, nên căn cứ vào thể trạng thực tế để lựa chọn loại phù hợp. Chẳng hạn hội chứng cảm hàn phù hợp với các loại cháo có tính ôn, hội chứng nhiệt thích hợp với các loại cháo lạnh…

Nhật Hạ biên dịch