Làm thế nào để kiềm chế tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc?

Trong những tháng qua, Trung Quốc đã đẩy mạnh hành động khai hoang và xây dựng trái phép đảo nhân tạo trên Biển Đông.

Quân đội Mỹ đã bắt đầu chiến lược “xoay trục sang châu Á”. Đến năm 2020, Hải quân và Không quân Mỹ có kế hoạch triển khai 60% lực lượng trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Đồng thời, Lầu Năm Góc cũng sẽ đầu tư một phần đáng kể nguồn lực nhằm chống giảm tuổi thọ các máy bay ném bom chiến lược mới và tàu ngầm hạt nhân được thiết kế để hoạt động trong điều kiện tăng nguy cơ xung đột.

Những thay đổi trong chiến lược này rõ ràng là nhằm mục đích kiềm chế Trung Quốc đang ngày càng hung hăng. Tham vọng về lãnh thổ của Bắc Kinh ngày càng lớn đang đe dọa hầu như tất cả các quốc gia và vùng lãnh thổ nằm dọc theo cái gọi là “chuỗi đảo thứ nhất”, trong đó có Nhật Bản, Philippines và vùng lãnh thổ Đài Loan. Washington đã cam kết sẽ bảo vệ các khu vực này.

Nhưng để ngăn chặn sự xâm lăng của Trung Quốc, Lầu Năm Góc sẽ phải đi xa hơn nữa. Mức độ phát triển của Trung Quốc đặt ra vấn đề về khả năng Washington đảm bảo cung cấp viện trợ quân sự cho các đồng minh và đối tác.

Mặc dù triển vọng ngăn chặn thông qua trừng trị bằng các hình thức tấn công đường không và phong tỏa hải quân có thể đóng một vai trò quan trọng và buộc Trung Quốc phải kiềm chế không phiêu lưu. Nhiệm vụ của Washington, các đồng minh và đối tác là răn đe thông qua các biện pháp khác nhau để thuyết phục Bắc Kinh hiểu được rằng không thể đạt được mục tiêu bằng vũ lực.

Khi sử dụng các tiềm năng bí mật của Lục quân Mỹ, cũng như các đồng minh và đối tác, Washington sẽ có thể thực hiện nhiệm vụ này bằng cách tạo ra một hệ thống các kết nối quốc phòng cùng các nước thuộc “chuỗi đảo thứ nhất” bằng việc thành lập hệ thống “phòng thủ quần đảo”, và như thế sẽ tước đi khả năng đạt được mục tiêu của Bắc Kinh bằng cách gây hấn, xâm lược hoặc gây áp lực.

Mối nguy hại

Trung Quốc tuyên bố rằng sự lớn mạnh của họ là nhằm mục đích hòa bình, song những hành động của nước này lại đang nói lên mục đích hoàn toàn khác – cường quốc của chủ nghĩa xét lại tìm cách thống trị ở phía tây Thái Bình Dương.

Bắc Kinh tham vọng không chỉ ở Đài Loan, mà còn đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, và hầu hết trong số 1,7 triệu dặm vuông tạo nên biển Hoa Đông và Biển Đông, nơi có 6 quốc gia khác nhau đã đưa ra tuyên bố chủ quyền.

Bắc Kinh không biện minh, không xin lỗi vì quan điểm của mình. Năm 2010, Bộ trưởng Ngoại giao khi đó là ông Dương Khiết Trì bằng một cái vung tay đã bác bỏ tất cả các mối quan ngại về sự bành trướng lãnh thổ của Bắc Kinh, khi nói rằng: “Trung Quốc – một đất nước rộng lớn, và các nước khác – đều là nước nhỏ, và đó là một thực tế”.

Hãy suy nghĩ về những hành động gần đây của Bắc Kinh ở Biển Đông. Tháng 3/2014, Trung Quốc đã tước quyền đi vào bãi cạn Scarborough của Philippines. Hai tháng sau, Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 đến vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, đã có cuộc đụng độ với các tàu thuyền đánh cá Việt Nam.

Trước đó, đã có một số sự cố ở biển Hoa Đông. Tháng 9/2010, để trả đũa việc bắt giữ thuyền trưởng của một tàu đánh cá Trung Quốc đâm hai tàu bảo vệ bờ biển Nhật Bản, Bắc Kinh ngừng xuất khẩu sang Nhật Bản đất hiếm, cần thiết cho việc sản xuất điện thoại di động và máy tính.

Tháng 11/2013, Bắc Kinh đơn phương thiết lập trên quần đảo Senkaku và các khu vực khác trên biển Hoa Đông “vùng nhận dạng phòng không” (ADIZ), thiết lập các quy tắc riêng của mình nhằm kiểm soát không lưu. Nhà chức trách Trung Quốc đã cảnh báo rằng sẽ thông qua các biện pháp quân sự chống lại các máy bay vi phạm không phận.

Một số người tin rằng với sự phát triển ngày càng mạnh trong lĩnh vực quân sự, các nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ cảm thấy an toàn hơn và hành vi của họ sẽ kiềm chế hơn. Song, nhiều khả năng sẽ có một kịch bản hoàn toàn ngược lại.

Trên thực tế, hành động khiêu khích của Bắc Kinh tỷ lệ thuận với sự lớn mạnh dữ dội của sức mạnh quân sự. Bắc Kinh đang đầu tư vào các khả năng mới mà đe dọa trực tiếp đến sự ổn định trong khu vực.

Ví dụ, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đang mở rộng khả năng án ngữ việc đi lại đến các vùng biệt lập để ngăn chặn quân đội của các nước khác chiếm đóng hoặc đi qua vùng lãnh thổ rộng lớn, mục tiêu cuối cùng – để làm cho hành lang phía Tây Thái Bình Dương trở thành khu vực cấm đối với quân đội Mỹ.

Trong những năm gần đây, quân đội Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ đáng kể theo hướng này, và đang được thử nghiệm tên lửa chống vệ tinh và laser để chặn các vệ tinh của Mỹ, mạng lưới phòng thủ Mỹ đang bị các cuộc tấn công mạng quy mô lớn.

Bắc Kinh cũng mở rộng các khả năng phản kháng các lực lượng quân sự để chống lại và hạn chế các cuộc tập trận của hải quân Mỹ ở vùng biển quốc tế. PLA cũng được trang bị các tên lửa đạn đạo và hành trình thông thường có khả năng tấn công các căn cứ quân sự lớn của Mỹ trong khu vực, như căn cứ không quân Kadena trên đảo Okinawa của Nhật Bản, và phát triển máy bay “tàng hình” để tấn công chống lại các mục tiêu dọc theo “chuỗi đảo đầu tiên”.

Để phát hiện các tàu chiến ở khoảng cách lớn, PLA đã triển khai radar và vệ tinh theo dõi mạnh, và sử dụng các máy bay không người lái cho các chuyến bay trinh sát tầm xa. Để chống lại tàu sân bay Mỹ và các tàu hộ tống cho tàu ngầm, Hải quân Trung Quốc đang chuẩn bị, trang bị ngư lôi tốc độ cao hiện đại và tên lửa hành trình tầm xa có độ chính xác cao cho các cuộc tấn công tầm xa.

Hành động của Bắc Kinh đã khiến Mỹ tăng cường vũ khí đến khu vực. Trong 10 năm qua, Washington đã tập trung nỗ lực và nguồn lực để đảm bảo lực lượng lục quân của mình ở Afghanistan và Iraq. Ngân sách quốc phòng của Mỹ gần đây tăng hơn 4% GDP, dự kiến ​​sẽ giảm xuống dưới 3% vào cuối thập kỷ này. Đơn giản, Lầu Năm Góc đang cắt giảm tiềm năng quân sự, trong khi PLA thì lại đang tăng.

Tuy nhiên, nếu tin rằng nguồn gốc của các chính sách hiện nay đều bắt nguồn từ quá khứ, thì Trung Quốc sẽ không tìm cách để đạt được mục tiêu bành trướng lãnh thổ thông qua xâm lược công khai. Để phù hợp với văn hóa chiến lược riêng của mình, Bắc Kinh muốn từ từ nhưng không thể thay đổi cán cân quân sự trong khu vực có lợi cho mình để các nước khác không có sự lựa chọn nào khác phải chấp nhận sức mạnh của Trung Quốc.

Hầu hết các nước láng giềng tin rằng các cam kết ngoại giao và kinh tế sẽ không thay đổi thực tế cơ bản này. Một số nước trong đó có Nhật Bản, Philippines và Việt Nam, tập trung vào việc chống lại tham vọng của Bắc Kinh. Tuy nhiên, họ cũng nhận thức rằng, hành động một mình sẽ không ngăn cản được Trung Quốc tiến tới mục tiêu bành trướng lãnh thổ. Chỉ khi có sự giúp đỡ của Mỹ mới có thể hình thành một mặt trận thống nhất để ngăn chặn sự xâm lược hay áp tực từ phía Bắc Kinh.