John McCain: Việt Nam là “đối tác mới nổi” của Mỹ

Trong những năm gần đây, Việt Nam và Mỹ đã có những bước tiến mới trong tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao song phương. Điển hình, hồi năm 2013, Việt Nam và Mỹ đã nâng quan hệ giữa hai nước lên thành “đối tác toàn diện”.

Trước đó, vào giữa năm 2010, Ngoại trưởng Mỹ lúc bấy giờ là bà Hillary Clinton đã đề xuất thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam. Thậm chí, trước chuyến thăm của bà Hillary tới Việt Nam, Bộ Quốc phòng Mỹ còn cho công bố bản “Đánh giá Quốc phòng 4 năm một lần” (QDR).

Bộ tài liệu này đã chú trọng tới quá trình phát triển của “các mối quan hệ chiến lược mới” với Việt Nam. Ngoài ra, bản QDR năm 2014 của Mỹ còn khẳng định Việt Nam là một “đối tác chủ chốt”.

Sau cuộc họp giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Mỹ Barack Obama, hai nhà lãnh đạo đã cho công bố “Tuyên bố tầm nhìn chung” nhằm một lần nữa nhấn mạnh mối quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước.

Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đối thoại với Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Trong suốt chuyến thăm kéo dài 5 ngày (từ 6 – 10/7) tới Washington, Tổng bí thư gặp gỡ và thảo luận với không chỉ các quan chức hàng đầu của Mỹ gồm Tổng thống Obama, Phó Tổng thống Joe Biden, Cố vấn An ninh quốc gia, Ngoại trưởng John Kerry, cựu Tổng thống Bill Clinton mà còn với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon và một nhóm giáo sư từ Đại học Harvard.

Theo tạp chí The Diplomat, chuyến thăm tới Washington của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa mang ý nghĩa lịch sử vừa đánh dấu sự phát triển vượt bậc trong quan hệ Việt – Mỹ. Nhận định này được thể hiện qua 8 lý do:

Thứ nhất, trên thực tế, cuộc gặp giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama trong phòng Bầu Dục tại Nhà Trắng là minh chứng cho thấy Mỹ đã công nhận vai trò và tầm quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Và nếu Tổng thống Obama thực hiện chuyến thăm tới Hà Nội trước khi nhà lãnh đạo Mỹ kết thúc nhiệm kỳ cuối, chắc chắn, mối quan hệ chính trị Việt – Mỹ sẽ ngày càng được củng cố.

Thứ hai, cả Tổng thống Obama và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đồng thuận theo đuổi “mối quan hệ gắn bó, bền vững và lâu dài dựa trên nền tảng tôn trọng hệ thống chính trị, nền độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi quốc gia”. Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo và lời cam kết tôn trọng hệ thống chính trị của Việt Nam từ Tổng thống Obama đã xóa bỏ những bất đồng quan điểm chính trị trước đây giữa hai nước.

Thứ ba, hai nhà lãnh đạo còn cam kết cải thiện bản “Hiệp ước Đối tác chiến lược” được ký kết năm 2013 thông qua việc tăng cường tiến hành các cuộc họp cấp cao, và thiết lập cơ chế hợp tác trong 9 lĩnh vực chủ chốt mà bản này đã đề ra.

Ngay hôm 7/7, Mỹ và Việt Nam đã ký kết 4 thỏa thuận bao gồm việc đánh thuế hai lần, hỗ trợ sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, hợp tác giải quyết các mối đe dọa dịch bệnh mới xuất hiện và hỗ trợ kỹ thuật đảm bảo an ninh hàng không.

Thứ tư, lãnh đạo Việt – Mỹ cũng đã cam kết hợp tác với các quốc gia khác hoàn tất chương trình đàm phán về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng như tiến hành những cải cách cần thiết để đi tới ký kết các thỏa thuận cấp cao.

Thứ năm, quan chức Việt – Mỹ còn nhấn mạnh hai nước sẽ hợp tác chặt chẽ hơn để đóng góp vào nền hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương thông qua các tổ chức song phương và đa phương trong khu vực như APEC, ASEAN.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng gặp gỡ cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton.

Hai nhà lãnh đạo khẳng định hai nước đều đặc biệt quan tâm tới những diễn biến làm gia tăng căng thẳng, phá vỡ lòng tin, đe dọa nền hòa bình, an ninh và ổn định trong thời gian qua ở Biển Đông. Hai nước kêu gọi áp dụng các quy tắc tự do hàng hải, hàng không trong luật pháp quốc tế cũng như phản đối việc dụng vũ lực và hành động ép buộc.

Thứ bảy, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama còn đồng thuận thiết lập quan hệ hợp tác quốc phòng và an ninh trong lĩnh vực hàng hải, thương mại quốc phòng, chia sẻ thông tin và trao đổi công nghệ quốc phòng.

Cho tới nay, dù Mỹ đã gỡ bỏ một phần giới hạn nằm trong Quy định Buôn bán Vũ khí Quốc tế (ITAR) cho Việt Nam, Hà Nội vẫn chưa công bố danh sách các loại vũ khí và công nghệ quốc phòng muốn mua. Về phần mình, Washington tuyên bố sẽ bán các trang thiết bị giúp tăng cường an ninh hàng hải và nâng cao năng lực của lực lượng Bảo vệ bờ biển Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh và Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách An ninh châu Á – Thái Bình Dương David Shear đã ký một bản ghi nhớ về Mỹ hỗ trợ Việt Nam trong sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc.

Thứ tám, Tổng thống Obama và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thẳng thắn thừa nhận những khó khăn và thách thức trong mối quan hệ giữa hai nước bao gồm vấn đề nhân quyền và tình hình kinh tế thị trường. Hai nhà lãnh đạo còn cam kết tiến hành các cuộc đối thoại chính trị mang tính xây dựng, thẳng thắn và chủ động để gỡ bỏ dẫn những khác biệt cũng như tiến tới xây dựng lòng tin.

Diplomat nhận định cuộc gặp mặt giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama đã đặt nền tảng vững chắc cho quá trình phát triển mối quan hệ song phương trong những năm sắp tới. Như lời Thượng nghị sĩ John McCain, Việt Nam đang là một “đối tác mới nổi” của Mỹ.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin The Diplomat, một tạp chí có trụ sở ở Tokyo, chuyên về chính trị, văn hóa và xã hội tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

MINH THU (lược dịch)