Tăng giá điện cuối năm, cú lách khôn ngoan của nhà đèn

TS.Nguyễn Minh Phong

Tuy nhiên, theo ông Phong nếu xét về lâu dài, quyết định của EVN không hợp lý.

“Đây là thời điểm lên giá của các mặt hàng. Do vậy, việc tăng giá của EVN lại quất thêm một xung lực nữa làm giá cả của tháng 1/2012 tăng lên rất lớn. Ngoài ra, động thái tăng giá của EVN sẽ khởi đầu cho sự lặp lại của một chuỗi tăng giá mà các công ty, doanh nghiệp nhà nước còn độc quyền”, ông Phong nhận định.

Ông Phong cũng chỉ ra rằng, quyết định tăng giá của EVN cũng có thể có một lợi ích nhất định. Việc nâng giá của EVN sẽ khiến những ngành như thép, sắt, luyện kim phải sử dụng điện tiết kiệm hơn hoặc phải sử dụng công nghệ cao hơn.

“Nhưng nếu chỉ vì một nhóm, ngành mà lại áp dụng với cả xã hội thì cũng không nên. Trong chuyện này thay vì tăng giá điện toàn xã hội, EVN nên tăng giá cho một số ngành đặc thù. Đối tượng nào không nên khuyến khích hoặc sử dụng công nghệ quá thấp, không công bằng (những ngành chuyển từ nước khác về để ăn giá điện rẻ trong nước) thì nên tăng giá điện.

Như vậy, vừa đạt mục tiêu lấy một phần nào đó bù lỗ như EVN đã giải trình, vừa để khống chế các cơ cấu kinh tế không khuyến khích phát triển cũng như là để giữ mức ổn định chung”, TS Phong nêu quan điểm.

Không nên để doanh nghiệp tự quyết việc tăng giá

TS. Nguyễn Minh Phong cũng cho rằng, không nên để EVN cũng như những ngành nghề độc quyền, mang tính xã hội có quyền quyết định tăng giá.

Theo lý giải của EVN, việc điều chỉnh giá bán điện, tăng lên 5% là nhằm đảm bảo phản ánh đúng chi phí sản xuất kinh doanh điện, bù đắp một phần chi phí phát sinh khách quan trong năm 2010 do hạn hán phải huy động các nhà máy chạy dầu giá cao và một số chi phí còn treo lại chưa được tính vào giá bán.

Sau đó, nếu chi phí nào tăng thì doanh nghiệp tăng theo chi phí đó và phải có giải thích với dân. Có vậy, người dân sẽ hiểu và chấp nhận. Chứ hiện giờ, thông tin “tù mù” cho thấy đây là cơ chế vì lợi ích của doanh nghiệp và của một vài cơ quan nào đấy hơn là vì xã hội.

EVN cần phải tính lại xem mức lương 1 năm họ trả là bao nhiêu để bù vào phần lỗ kia (10.000 tỷ đồng – PV) để điều chỉnh, giảm bớt phần tăng giá cho xã hội.

Hiện, EVN xử lý các khoản lỗ kia như thế nào chưa rõ. Liệu có đang chuyển lỗ đa ngành kia sang khoản lỗ công ích này không? Có lạm dụng sự chiu đựng của xã hội và lạm dụng cơ chế của Nhà nước hay không?”, T.S Phong đặt câu hỏi.

“Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng như Bộ tài chính, Bộ Công thương phải có quy định sao cho kiểm soát tốt hơn việc tăng giá này. Bởi bất kỳ giải trình nào của EVN cũng đều không có số liệu, không có kiểm toán, không có bên thứ ba để xác minh. Giải thích một chiều bằng những câu nói, không có con số như vậy là vô nghĩa.

Lộ trình tốt nhất cho EVN và cho các ngành độc quyền khác là phải kiểm soát. Đặc biệt, trong thời điểm hiện nay, Nhà nước cần phải kiểm soát từng mức tăng một. Nếu chưa có cơ chế tăng giá hợp lý, công khai, Nhà nước phải kiểm soát hết. Còn nếu có công thức tính giá và mọi thứ đã minh bạch thì doanh nghiệp được tăng theo các yếu tố khách quan và phải có giải trình, giải thích một cách minh bạch, để xã hội tâm phục khẩu phục”, TS. Phong kết luận.