Thất Tịch – Ngày lễ tình yêu của người phương Đông

Trong văn hóa phương Đông, Thất tịch là ngày lễ tình yêu được tổ chức vào ngày 7/7 Âm lịch hàng năm. Lễ hội này gắn liền với câu chuyện của Ngưu Lang – Chức Nữ về một tình yêu xa cách nhưng vĩnh cửu.

Xuất xứ của Thất Tịch – Ngày lễ tình yêu

Lễ hội này bắt nguồn từ truyền thuyết được lưu truyền từ triều nhà Hán (206 TCN – 220 SCN), kể về chuyện tình đẹp giữa chàng nông dân chăn bò, Ngưu Lang (牛郎), và nàng tiên dệt vải, Chức Nữ (织女).

Ngưu Lang, là một chàng nông dân chăn bò trung thực, cần mẫn. Anh mồ côi từ nhỏ và sau đó bị chị dâu hắt hủi ra khỏi nhà. Ngưu Lang sống trên núi cùng người bạn duy nhất của mình là chú bò già. Một ngày kia, Ngưu Lang cùng chú bò đi xuống đồng bằng. Khi băng qua một hồ nước gần đó, anh bất ngờ trông thấy bảy nàng tiên đang tắm và nô đùa trong hồ.

Sửng sốt với vẻ đẹp của các nàng tiên, anh ẩn nấp trong bụi cây và ngắm nhìn họ chơi đùa. Mắt anh không thể rời được nàng tiên trẻ tuổi nhất.

Đột nhiên, chú bò nói với Ngưu Lang: “Cô ấy là con gái út trong bảy người con của Ngọc Hoàng, tên nàng là Chức Nữ. Nếu anh lấy xiêm y của nàng, nàng sẽ không thể trở về và sẽ chung sống với anh.”

Ngưu Lang nghe theo lời khuyên của chú bò và lén cất xiêm y của nàng tiên nữ.

Khi các nàng tiên chuẩn bị bay về trời thì Chức Nữ tìm mãi mà vẫn không thấy xiêm y của mình. Sợ trễ giờ quay về Thiên Thượng nên các chị gái của nàng đành buồn bã để nàng ở lại. Chức Nữ một mình tìm kiếm, nàng cảm thấy vô vọng rồi bật khóc.

Ngưu Lang cảm thấy hối hận vì đã khiến Chức Nữ phải khóc nên chàng đã bước ra khỏi lùm cây và trả lại quần áo cho nàng. Ngưu Lang cũng thành thật thú nhận là mình bị choáng ngợp trước vẻ đẹp của nàng và xin cưới nàng làm vợ.

Chức Nữ cảm thấy Ngưu Lang là một chàng trai tốt bụng, dễ thương, chân thành và thiện tâm nên nàng đã đồng ý ở lại cùng Ngưu Lang, cũng vì nàng chẳng thể quay lại Thiên Thượng được nữa. Ngưu Lang và Chức Nữ sống hạnh phúc bên nhau, ngày ngày Ngưu Lang chăn bò và làm ruộng, còn Chức Nữ ở nhà thêu thùa may vá.

Chẳng bao lâu sau, họ sinh được hai đứa bé đáng yêu, một trai một gái, cuộc sống của gia đình bé nhỏ cứ thế bình yên trôi qua. Thấm thoắt đã vài năm trôi qua nhưng với trên Thiên Thượng chỉ là một quãng thời gian rất ngắn.

Ngọc Hoàng và Vương Mẫu đã phát hiện ra cô con gái út đã mất tích. Vương Mẫu rất giận dữ khi biết rằng Chức Nữ đã vi phạm luật thiên đình, ở lại Nhân gian và cưới một người thường. Bà đã sai thiên binh xuống mang Chức Nữ trở về.

Chú bò của Ngưu Lang đã biết được điều này và nói với Ngưu Lang về chuyện sắp xảy ra, nó cũng không quên dặn Ngưu Lang lấy da của nó choàng qua người và hai con thì cũng có thể bay lên trời.

Nói xong thì chú bò cũng qua đời, dù đau lòng nhưng Ngưu Lang vẫn nghe theo lời khuyên của chú bò, chàng lột da nó và mai táng xác bên gốc cây gần nhà. Khi Ngưu Lang vừa về đến nhà, bầu trời đột nhiên xám xịt và gió bắt đầu gào thét. Thiên binh xuất hiện, xông vào nhà và bắt Chức Nữ đi.

Chức Nữ biết mình không thể thoát được, nàng ngoái đầu nhìn chồng con mà đẫm nước mắt nói lời từ biệt. Nhớ đến lời khuyên của chú bò, Ngưu Lang nhanh chóng khoác da bò, đặt hai đứa con vào hai cái thúng rồi gánh lên vai và chạy theo Chức Nữ.

Chàng cố gắng chạy thật nhanh, thật nhanh nhưng khi tới gần, đúng lúc anh định vươn tay nắm lấy vợ mình thì Vương Mẫu đã rút trâm cài đầu và vạch nên một đường ngăn cách. Ngay lập tức, một dòng sông lớn được tạo ra và chia cắt hai người.

Dòng sông ấy sau này được gọi là Dải Ngân Hà. Từ đó về sau, Ngưu Lang Chức Nữ đã bị chia ly nơi đôi bờ sông. Chức Nữ ở phía bên này sông, còn Ngưu Lang và hai người con đứng ở bên kia sông. Ngày qua ngày, nước mắt tuôn rơi, họ nhìn mãi về phía bên kia sông, nơi ấy có người mà mình thương yêu.

Vương Mẫu cuối cùng đã cảm động trước tấm lòng thủy chung ấy, vì thế bà đã đồng ý cho họ được gặp nhau mỗi năm một lần. Đó chính là ngày 7/7 âm lịch. Vào đêm này hàng năm, một đàn quạ lớn sẽ bay lên trời và tạo nên một chiếc cầu bằng thân thể chúng, bắc ngang qua dòng sông thần, gọi là cầu Ô Thước.

Chỉ duy nhất vào đêm ấy Ngưu Lang và Chức Nữ mới có thể băng qua Dải Ngân Hà để đến bên nhau. Tiết Thất tịch diễn ra vào giữa mùa hè khi tiết trời ấm áp và cây cỏ xanh ngát. Nếu lắng tai nghe, bạn có thể nghe được âm thanh như lời thì thầm của Ngưu Lang và Chức Nữ đang thổ lộ tình yêu sau thời gian dài xa cách.

Các phong tục trong dịp lễ hội

Có nhiều hình thức tổ chức lễ hội trong dịp Tiết Thất tịch tại Trung Hoa. Phong tục phổ biến nhất vào dịp này là: vào đêm 7/7 âm lịch, những người phụ nữ cầu nguyện để có được đôi bàn tay khéo léo.

Xâu kim

Xâu kim thật nhanh trong đêm trăng là hoạt động có từ lâu đời có từ thời nhà Hán, với ước muốn có được kỹ năng tinh xảo hơn. Người xâu được nhiều mũi kim nhất trong một phút được công nhận là người khéo tay nhất trong tương lai. Tại Hong Kong, những phụ nữ trẻ biểu diễn kỹ năng may và làm tặng phẩm dưới bầu trời đêm.

Ngợi ca Chức Nữ

Theo tục lệ, những phụ nữ trẻ sẽ ước nguyện được xinh đẹp. Đặc biệt vào đêm mồng 7/7 họ sẽ có nghi thức gội tóc để cầu mong sự xinh đẹp.

Ngày này cũng là dịp để những phụ nữ trẻ cúng thờ Chức Nữ. Các hoạt động được sắp xếp trước bởi một số chị em thân thiết. Họ thường chuẩn bị một cái bàn với trà, rượu, long nhãn, táo khô, hạnh nhân, hạt bí, và những quà vặt khác. Những người phụ nữ trẻ ngồi quanh bàn và thêu thùa những vật phẩm đẹp mắt để biểu lộ kỹ năng của bản thân. Họ cũng hướng về sao Vega và ước nguyện có được một tấm chồng tốt và một cuộc sống hạnh phúc.

Ở một số khu vực, các phụ nữ trẻ tạo nên những “bàn thờ” đầy màu sắc được làm bằng giấy, hoa quả tươi và hoa để thờ cúng tình yêu vĩnh cửu của Ngưu Lang và Chức Nữ

Khắc trái cây

Khắc trái cây là một hoạt động lễ hội khác. Vào ngày này, người ta có thể thấy những bông hoa, những con chim được khắc tinh xảo lên nhiều loại trái cây để thể hiện sự khéo tay. Vì nhiều loại dưa có bề mặt trơn nhẵn nên chúng được xem là loại quả lý tưởng cho việc điêu khắc.

Làm và ăn Xảo Quả

Vào ngày Thất tịch, người ta thường ăn xảo quả (巧果), một loại bánh ngọt rán mỏng được làm từ bột, đường (hoặc mật), và mè. Xảo quả có nghĩa là loại quà ăn khéo léo hay tài giỏi.

Nhiều phụ nữ sẽ làm xảo quả tại nhà hoặc làm theo nhóm. Đầu tiên, họ cho đường vào nồi và nấu lên thành syrup, sau đó cho bột và mè vào. Khi hỗn hợp đã nhão mềm, họ đặt lên bàn và cuộn trong một tấm mỏng. Sau đó cắt ra theo hình vuông hoặc trụ tròn. Những thỏi bột này được nặn thành những hình dạng khác nhau và được rán cho đến khi vàng rượm.

Ở miền đông Trung Hoa, nhóm bạn gái thường tụ tập để làm những loại bánh hấp đặc biệt. Một thứ giống như đồng và một quả chà là sẽ được cho vào hai cái bánh hấp. Tương truyền rằng ai mà ăn được bánh hấp có chứa “đồng” sẽ trở nên giàu có và ai ăn được bánh hấp có chà là sẽ sớm thành gia thất.

Kỷ niệm ngày sinh nhật của gia súc

Để tưởng niệm đến chú bò huyền thoại đã hy sinh thân mình cho Ngưu Lang và Chức Nữ, ở một số khu vực thôn dã, trẻ em hái những bó hoa dại và buộc chúng vào đuôi bò đực. Tập tục kỷ niệm “ngày sinh nhật” của gia súc này là để tưởng nhớ đến tấm lòng của chú bò.

Ở bất kỳ khu vực hay lễ hội nào, vào ban đêm các gia đình đều quét dọn sân vườn, chuẩn bị xảo quả, rễ sen, hạt sen và các loại thức ăn khác và ngồi quây quần bên nhau ngắm Ngưu Lang (tức sao Altair) và Chức Nữ (tức sao Vega) gặp nhau trên bầu trời.

Ngày lễ tình yêu của người Trung Hoa

Tiết Thất tịch là dịp bày tỏ tình yêu chân thành, do đó nó thường được xem là ngày lễ tình yêu của người Trung Hoa. Thật đáng buồn là ngoại trừ một số khu vực miền quê, những tập tục truyền thống trong ngày này đã dần vắng bóng và biệt tích ở Trung Hoa.

Ngày nay thế hệ trẻ Trung Hoa thường không biết mấy đến nguồn gốc của Tiết Thất tịch và những tập tục trong ngày lễ tình yêu của Trung Hoa, và thường quen tán dương ngày lễ Valentine, ngày 14/2, của người phương Tây.

Tuy nhiên, câu chuyện tình yêu của Ngưu Lang và Chức Nữ đã bám rễ trong tim người Trung Hoa và ở hầu hết các quốc gia Châu Á, nó là một câu chuyện về tình yêu chân thành mà ai ai cũng biết.

Theo Đại Kỷ Nguyên