Những khám phá thú vị tại nghĩa địa triệu xác ướp ở Ai Cập

Có tên chính thức là Fag el-Gamous (Đường của trâu), nghĩa địa ‘triệu xác ướp’ là một nơi chôn cất khổng lồ với hàng triệu ngôi mộ của thường dân Ai Cập cổ. Trong suốt 1.500 năm qua, các thi thể tại đây được ướp xác tự nhiên nhờ sự khô nóng của cát sa mạc. 

Hơn 3 thập kỷ khai quật, trường Đại học Brigham Young ở Utah tiết lộ một số phát hiện đáng kinh ngạc. Mới đây nhất, nhóm khảo cổ đã tìm thấy phần thi thể còn sót lại của một người đàn ông khổng lồ cao hơn 2m, một đứa trẻ sơ sinh mặc áo tunic và đeo đồ trang sức, cùng những quần thể mộ độc đáo được chôn cất theo màu tóc, gồm tóc vàng và đỏ.

Nghĩa địa Fag el-Gamous nằm dọc theo rìa phía đông tỉnh Fayum, gần Seila ở Ai Cập và có niên đại từ khoảng TK 1 – 7, dưới thời Ai Cập còn đang chịu sự kiểm soát của La Mã hay Đế chế Byzantine.

“Nghĩa địa rộng khoảng 125 ha gần như đã hoàn toàn bị cướp bóc”, GS.Wilfred Griggs thuộc Đại học Brigham Young cho biết.

GS.Kerry Muhlestein của Đại học Brigham Young trình bày tại môt hội thảo về nghiên cứu Ai Cập cổ, “Chắc chắn có hơn 1 triệu ngôi mộ tại nghĩa trang này. Nơi này rất rộng lớn và dày đặc mộ phần”.

Theo giải thích của GS.Griggs, những quan tài bằng gỗ được chôn dưới các huyệt đá vôi nằm dưới độ sâu cách mặt đất 1 – 23 m. Người ta đặt đá và trát thạch cao để niêm phong ngôi mộ.

“Hầu hết các phần mộ không có đồ trang sức, còn các hiện vật khác được làm từ vật liệu tương đối rẻ tiền và dễ kiếm… điều này có nghĩa là các món trang sức khai quật được từ nghĩa trang có ý nghĩa tinh thần hơn giá trị tôn giáo hay thương mại đối với gia quyến người được mai táng”, Griggs nhận định.

Một trong phát hiện gần đây tại khu nghĩa địa FAG el-Gamous là xác ướp của một đứa trẻ sơ sinh được chôn cùng nhiều xác ướp khác.

Đứa bé được quấn trong một chiếc áo tunic, mỗi tay đeo 2 chiếc lắc và cổ mang một sợi dây chuyền. Do hầu hết các đồ trang sức trong nghĩa địa đều được tìm thấy trong những ngôi mộ nữ nên có khả năng đứa trẻ là một bé gái. Các nhà khảo cổ ước tính đứa bé được 18 tháng tuổi khi qua đời.

Một phát hiện đáng kinh ngạc hơn nữa là xác ướp của một người đàn ông cao hơn 2m, đây là trường hợp đặc biệt bất thường khi xét đến chế dinh dưỡng yếu kém thời đó. Theo GS.Muhlestein, chiều cao bất thường có thể liên quan đến một tình trạng bệnh lý do dư thừa hormone tăng trưởng gây ra, nhưng kết quả chính xác cần được tiến hành nghiên cứu thêm. Người đàn ông rất cao và không thể vừa với huyệt đào sẵn, do đó người đàn ông phải gập người lại khi mai táng.

Một phát hiện khác tại Fag el-Gamous là những xác ướp tóc vàng và đỏ được chôn cất riêng theo từng khu vực.

Trong báo cáo, GS.Griggs viết, trong số 37 người trưởng thành được phân tích, có 4 người tóc đỏ, 17 người tóc vàng, 12 người tóc màu nâu sáng và chỉ có 5 người tóc nâu đen hoặc đen.

Mặc dù đã hơn 30 năm nghiên cứu tại nghĩa trang, nhưng các nhà khoa học vẫn không thể biết được nơi ở của hơn 1 triệu xác ướp này khi còn sống. Khu nghĩa địa khá xa so với những ngôi làng nhỏ ở gần đó. Sau thời Ptolemy II Philadelphus, có một thị trấn cổ rộng lớn hơn nằm ở gần khu vực này được đặt tên là Philadelphia, tuy nhiên thị trấn cũng đã có một nghĩa trang của riêng mình.

Hy vọng các cuộc khai quật tiếp theo sẽ có thể trả lời cho những thắc mắc hấp dẫn về khu nghĩa địa triệu xác ướp.

Hàn Mai, Hồ Duyên – Theo Ancient Origins