FAO: Dịch châu chấu sa mạc có khả năng sẽ đến Việt Nam vào tháng 6

Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), nguy cơ dịch châu chấu xâm nhập vào Việt Nam là rất thấp, nhưng trong trường hợp xấu nhất thì chúng có thể di cư đến Việt Nam vào khoảng tháng 6/2020, do nền nhiệt độ cao và hướng gió phù hợp để di cư.

Theo nhận định của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và các chuyên gia Trung Quốc, Dịch Châu chấu sa mạc đã nhanh chóng bùng phát, lan rộng sang hầu hết các quốc gia châu Phi. Châu chấu sa mạc phát triển nhanh bất thường tại một số quốc gia Trung Đông như và các nước Nam Á như Pakistan, Ấn Độ từ tháng 1 đến giữa tháng 2/2020. 

Tuy nhiên, nguy cơ đàn châu chấu gây hại xâm nhập từ khu vực biên giới Pakistan – Ấn Độ sang Trung Quốc, Việt Nam và các nước lân cận là rất thấp. Nguyên do là dịch châu chấu tại Ấn Độ đã được dập, dãy núi Himalaya với độ cao và nhiệt độ không khí lạnh cũng không thuận lợi để di cư vì chúng thích hợp với nơi có nhiệt độ cao và độ ẩm không khí thấp.

Dù vậy, theo Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn (NN&PTNT) dẫn nhận định của FAO và Trung Quốc, trong trường hợp xấu nhất châu chấu sa mạc sẽ di cư vào Việt Nam khoảng tháng 6/2029 do nền nhiệt độ cao và hướng gió phù hợp. Khu vực phía Tây Bắc của Việt Nam là nơi có khả năng đàn châu chấu có thể di chuyển qua.

Bộ NN&PTNT nhận định, các thông tin trong lịch sử và hiện tại chứng minh rằng việc đối phó với những đàn châu chấu sa mạc khổng lồ rất khó khăn, khác hoàn toàn việc phòng chống các sinh vật gây hại thông thường. Do đó, cần có kế hoạch ứng phó với đoàn quân châu chấu này khi chúng xâm nhập vào Việt Nam.

Trước sự bùng phát, lây lan như hiện nay của châu chấu sa mạc tại các nước Châu Phi và Tây Á và với sự thay đổi khó lường của khí hậu trong những năm gần đây, Bộ Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) yêu cầu các Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật ở các tỉnh, thành phố khu vực phía Tây Bắc theo dõi sát về tình hình phát sinh gây hại. Phát hành tài liệu hướng dẫn các Chi cục nhận diện đối với châu chấu sa mạc và biện pháp phòng chống.

Nguồn gốc dịch châu chấu sa mạc Schitocera gregaria

FAO cho hay, dịch châu chấu sa mạc Schitocera gregaria bắt nguồn từ tháng 5 – 6/2019 tại Yemen, Ả Rập Xê Út và phía Tây Nam Iran, sau đó di cư đến phía Bắc Somalia, Ethiopia, Kenya và khu vực biên giới Ấn Độ – Pakistan. Dịch nhanh chóng bùng phát, lan rộng sang hầu hết các quốc gia châu Phi gồm Somalia, Ethiopia, Kenya, Djibout, Eritrea, Uganda và Tanzania.

Châu chấu sa mạc phát triển nhanh bất thường tại một số quốc gia Trung Đông như Ai Cập, Ả Rập Xê Út, Yemen, Oman, Qatar, Iran… và các nước Nam Á như Pakistan, Ấn Độ từ tháng 1 đến giữa tháng 2/2020, đe dọa đến an ninh lương thực của nhiều quốc gia trực thuộc khu vực này, nơi chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là Kenya, Ethiopia, Somalia.

Hiện dịch châu chấu tại Đông Phi đang ở tình trạng tồi tệ nhất trong 25 năm qua. Đàn châu chấu với số lượng ước tính hàng trăm triệu con di chuyển giữa các quốc gia Đông Phi với tốc độ lên đến 13km/h. Dừng chân tại chỗ nào, chúng đều tàn phá cây trồng, đe dọa nghiêm trọng an ninh hàng không. Nếu không được kiểm soát, FAO lo ngại chúng có thể đe dọa an ninh lương thực cho khoảng 13 triệu người.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Tiến Sĩ Nguyễn Văn Liêm, viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật, Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam cho hay dịch châu chấu sa mạc nguy hiểm ở chỗ khi điều kiện thức ăn khan hiếm, chúng sẽ tạo thành một tập tính tập trung thành các đàn lớn để di chuyển, có thể bay xa 150km/ngày, và bay ở độ cao dưới 2.000m so với mực nước biển. Do đó, dịch châu chấu sa mạc là mối đe dọa rất lớn cho sản xuất nông nghiệp ở nhiều nước thuộc châu Phi, Trung Đông, Nam Á và Đông Nam Á.

Tiến Sĩ Nguyễn Văn Liêm cho biết châu chấu sa mạc là một trong những loài gây hại di cư có sức tàn phá thực vật lớn nhất và nguy hiểm nhất. “Chúng là loài côn trùng gây hại đa thực, ăn bất kỳ loại cây xanh nào mà chúng bắt gặp như cây trồng, đồng cỏ, cỏ khô và ăn tất cả các bộ phận trên mặt đất của cây như chồi non, hoa, lá, hạt, vỏ cây, thân cây”.

Theo ông Liêm, mỗi con châu chấu sa mạc trưởng thành tiêu thụ bình quân 200mg chất xanh/ngày. Trong khi đó, mật độ phân bố một đàn có thể lên tới 150 triệu con/km2, ước tính một đàn 1km2 có thể tiêu thụ lượng thức ăn 1 ngày tương đương lượng thức ăn của 35.000 người.

“Dịch châu chấu sa mạc rất khác với các dịch khác mà Việt Nam đã có kinh nghiệm phòng chống. Do đó cần có cách ứng xử, phòng trừ khác nhau. Đặc biệt, phải có biện pháp can thiệp tầm quốc gia rất mạnh,” ông Liêm nhấn mạnh.

Thiện Thành (t/h)