Dịch COVID-19: Những gì bạn cần biết hôm nay

Theo truyền thống, phát triển vaccine là ngành kinh doanh rủi ro – không chỉ vì tỷ lệ thành công, mà còn vì thời gian rất lâu (8-10 năm), nghĩa là các nhà phát triển vaccine sẽ vẫn phải phụ thuộc vào kết quả trong thập kỷ tương lai.

Vào tháng 6/2020, một bài viết trong Hội đồng Khoa học và Sức khỏe Hoa Kỳ (ACSH) đã trích dẫn một bài báo trước đó của 3 tác giả Chi Heem Wong, Kien Wei Siah và Andrew W Lo cho thấy, vaccine phòng trị các bệnh truyền nhiễm có 33,4% cơ hội vượt qua các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng khác nhau. 

Lạc quan sớm có vaccine

> Theo bài báo, khi bỏ qua giai đoạn tiền lâm sàng, vaccine một bệnh truyền nhiễm nào đó (Covid-19 là một trong số đó) đều có 76,8% cơ hội làm sáng tỏ các thử nghiệm Giai đoạn 1.

> Bước vào Giai đoạn 2, tỷ lệ thành công giảm xuống một – chỉ còn khoảng 58,2%.

>  Bước sang giai đoạn 3, tỷ lệ thành công lại tăng mạnh lên đến khoảng 85,4%.

Các tính toán trong bài báo không phải là xác suất có thể được nhân lên – mà điều đó có nghĩa là, xác suất thành công trong từng giai đoạn dẫn đến tỷ lệ thành công cuối cùng không thể nhân lên được, điều này gây khó khăn cho việc dự đoán thành công của các thử nghiệm có sự kết hợp của cả 2 giai đoạn.

Nhiều ứng cử viên vaccine cho Covid-19 đang thực hiện điều này, mục đích là cố gắng giảm thiểu thời gian phát triển. Cứ cho rằng ít nhất 4 ứng cử viên đầy triển vọng hiện đang tham gia, hoặc tham gia thử nghiệm Giai đoạn 2/3 (những người đến từ Moderna, Oxford-Astrazeneca, Casino và Pfizer-BioNTech), thì cơ hội thành công chắc chắn sẽ cao hơn nhiều so với 33,4 % còn lại. Ý kiến ​​của tác giả là xác suất có thể lên đến 50%. Và cơ hội “một trong hai” nghe có vẻ không tệ chút nào.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 160 loại vaccine đang được phát triển, với 20 loại đã được thử nghiệm trên người. 

Hôm 20/7, Oxford-AstraZeneca và Casino cho biết, các loại vaccine  của họ tạo ra có phản ứng miễn dịch ở các đối tượng được tiêm, không gây ra bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào, và tạo ra cả kháng thể vùng tế bào T (loại kháng thể đầu tiên tấn công virus) – nó nhiều hơn bất cứ ai có thể hy vọng. 

Không còn nghi ngờ gì nữa, vaccine đầu tiên cho Covid-19 sẽ sớm xuất hiện, thậm chí đến cuối năm nay (cả AstraZeneca và một trong những đối tác – Viện Huyết thanh Ấn Độ cũng đã bắt đầu sản xuất  loại vaccine này – để chuẩn bị cho thử nghiệm giai đoạn 2 và 3).

Những bất cập của vaccine

Bên cạnh những thông tin tích cực, chúng ta vẫn còn rất nhiều điều chưa rõ. Ví như chúng ta không biết liều lượng chính xác. Dựa trên các nghiên cứu được Cansino và Oxford-AstraZeneca tiến hành hôm 20/7 – họ đã sử dụng 2 mũi vaccine. Điều đó  chỉ ra rằng, rất có thể liều vaccine đầu tiên cho Covid-19 sẽ là 2 mũi tiêm, điều này khá phức tạp, và chúng ta không biết liệu vaccine có thể bảo vệ người tiêm khỏi virus trong bao lâu. 

Một loại vaccine trông rất hứa hẹn, nhưng chỉ mới được thử nghiệm trong vài tuần (thay vì hàng mấy năm theo quy trình trước đây). Chúng ta không biết về tác dụng phụ lâu dài của nó, và cũng không biết liệu nó có bảo vệ mọi người theo cùng một cách hay không – đặc biệt là theo chủng tộc và độ tuổi.

Hy vọng mà chúng ta cảm thấy ở thành công ban đầu cần phải được xem xét một cách thận trọng, ngay cả khi các công ty đang đua nhau phát triển vaccine.

Từ những điều trên có thể thấy, các mốc thời gian phát triển loại vaccine Covid-19 đã giảm bớt rủi ro ở một mức độ nào đó. Đồng thời, các xét nghiệm kháng thể được thực hiện trên khắp thế giới cho thấy, căn bệnh này không đủ phổ biến để gây miễn dịch cho đàn gia súc.

Vào hôm 21/7, kết quả của một cuộc khảo sát đã được công bố ở Delhi.

Trong khoảng thời gian 27/6 đến 10/7, có 21.387 người được thí nghiệm trên 11 quận của Delhi. Kết quả cho thấy 22,86% đã có kháng thể với virus Sars-Cov-2, điều này có nghĩa là họ đã bị nhiễm bệnh ở các giai đoạn khác nhau. 

So với cuộc khảo sát tương tự ở New York (tỷ lệ khiêm tốn hơn, chỉ khoảng 19,3%) thì đây là một tỷ lệ thành công cao. Ngay cả khi giả định tỷ lệ sai sót là 5% trong thí nghiệm ở Delhi, điều này chỉ ra rằng ít nhất 17,86% dân số của thủ đô này có thể đã bị nhiễm bệnh.

Tính đến 21/7, Delhi đã ghi nhận 3.663 ca tử vong Covid-19. Tỷ lệ tử vong giảm xuống dưới 0,1%. Nó giống với tỷ lệ tử vong do bệnh cúm thông thường ở Mỹ. Điều đó có nghĩa là: Hoặc chúng ta đánh giá thấp tỷ lệ tử vong, hoặc Covid-19 không nguy hiểm như cách nghĩ ban đầu.

Thiện Thành (Theo Hindustan Times)