Các nhà khảo cổ tìm ra nơi Chúa Jesus làm phép lạ biến nước thành rượu?

Theo sách Phúc âm John, trong ‘hôn lễ ở Cana’, Chúa Jesus đã thực hiện phép lạ biến nước thành rượu. Trong suốt lịch sử, địa điểm này vẫn còn bí ẩn. Tuy nhiên gần đây, các nhà khảo cổ đã xác định được một nơi đáp ứng đủ điều kiện là Cana xứ Galilee.

Theo sách Phúc âm, Chúa Jesus được mời đến một lễ cưới ở Cana cùng với thân mẫu và các môn đồ của Ngài. Trong lễ cưới, rượu vang dần cạn, khi ấy Chúa Jesus đã thực hiện phép lạ biến nước thành rượu:

“Ngày thứ ba, có tiệc cưới tại Cana miền Galileee. Trong tiệc cưới có thân mẫu Đức Jesus. Ngài và các môn đệ cũng được mời tham dự. Khi thấy thiếu rượu, thân mẫu Đức Jesus nói với Ngài: “Họ hết rượu rồi”. Đức Jesus đáp: “Thưa mẹ, chuyện đó liên quan gì đến mẹ và con? Giờ của con chưa đến”. Thân mẫu Người nói với gia nhân: “Người bảo gì, các anh cứ việc làm theo”.

Ở đó có đặt sáu chum đá dùng vào việc thanh tẩy theo tục lệ người Do Thái, mỗi chum chứa được khoảng tám mươi hoặc một trăm hai mươi lít nước. Đức Jesus bảo họ : “Các anh đổ đầy nước vào chum đi !” Và họ đổ đầy tới miệng. Rồi Người nói với họ: “Bây giờ các anh hãy múc và đem cho ông quản tiệc”. Họ liền đem cho ông. Khi người quản tiệc nếm thử, nước đã hoá thành rượu (mà không biết rượu từ đâu ra, còn gia nhân đã múc nước thì biết), ông mới gọi tân lang lại và nói : “Ai ai cũng thết rượu ngon trước, và khi khách đã ngà ngà mới đãi rượu xoàng hơn. Còn anh, anh lại giữ rượu ngon mãi cho đến bây giờ”. Đức Jesus đã làm dấu lạ đầu tiên này tại Cana miền Galileee và thể hiện vinh quang của Người. Các môn đệ đã tin vào Người”.

Theo đoạn Phúc âm trên, phép lạ đầu tiên của Chúa Jesus diễn ra tại Cana xứ Galilee. Khi bữa tiệc cưới tại Cana hết rượu phân phát cho khách khứa, Ngài yêu cầu những người hầu châm đầy nước vào 6 vại đá. Người quản tiệc nhận ly nước rót từ một trong các vại này phát hiện mình đang uống rượu.

Vậy vị trí thật sự của Cana miền Galilee, nơi Đức Jesus từng biến nước thành rượu là ở đâu? Có ít nhất 5 cái tên có thể là Cana trong Kinh Thánh, nhưng theo báo cáo của nhà khảo cổ học Tom McCollough có tựa đề “Tìm kiếm Cana: Nơi Chúa Jesus biến nước thành rượu” đăng trên chuyên san Biblical Archeology Review (BAR), chỉ có một vị trí cung cấp chứng cứ thuyết phục nhất.

Cách thành phố Nazareth, Israel khoảng 15km là một nơi được gọi là Khirbet Cana (hoặc Khirbet Qana – “tàn tích Cana”) ở vùng hạ Galilee. Quá trình khai quật Khirbet Cana bắt đầu từ năm 1998, dưới sự chỉ huy của Giáo sư quá cố Douglas Edwards, chuyên ngành Kinh Thánh và khảo cổ học thuộc Đại học Puget Sound, Washington, Mỹ. Tiến sĩ Tom McCollough tham gia dự án trên cương vị giám đốc tại hiện trường vào năm 2000, và trở thành đồng giám đốc dẫn dắt dự án vào năm 2008. Có một số yếu tố khiến Tiến sĩ McCollough cho rằng đã xác định được Cana xứ Galilee, nơi Chúa Jesus thực hiện phép lạ đầu tiên.

Hoạt động khảo cổ cho thấy Khirbet Cana là một ngôi làng Do Thái có quy mô vừa phải, có mối giao thiệp tốt với giới thượng lưu trong giai đoạn Hy Lạp hóa và La Mã, tồn tại từ năm 323 TCN đến năm 324 SCN. Sở dĩ các chuyên gia xác định được Khirbet Cana thuộc về cộng đồng này là nhờ vào sự phát hiện một giáo đường Do Thái vào thời La Mã, một số miqva’ot (bồn nước cho nghi lễ thanh tẩy), 6 đồng tiền Maccabean (một trong những đồng tiền đầu tiên của người Do Thái), và các mảnh gốm sứ được khắc chữ Hebrew, tức chữ Do Thái cổ.

Vì vậy, không nghi ngờ gì nữa, Khirbet Cana là một ngôi làng Do Thái nhộn nhịp và sống động nếu xét trên khía cạnh cổ vật, nhưng liệu nó có phải là Cana xứ Galilee được Kinh Thánh đề cập hay không? Có lẽ chứng cứ thuyết phục nhất là các chuyên gia khai quật được một khu phức hợp dùng để thực hiện các nghi lễ bên dưới lòng đất vào thời điểm kết thúc mùa khảo cổ đầu tiên.

Cấu trúc tầng ngầm được chia thành ít nhất 4 hang, gộp lại thành một khu hoàn chỉnh. Hang đầu tiên, đã được khai quật. Hang này được lót bằng thạch cao từ thời Byzantine đến giai đoạn Thập Tự chinh (năm 415-1217). Những dòng chữ Hy Lạp ngoằn ngoèo trên thành hang cho thấy sự hiện diện của người hành hương theo đạo Kitô: một số viết “Kyrie Iesou” (Chúa Jesus), một số vẽ thánh giá và những dòng khác dường như ghi lại tên của người hành hương.

Thậm chí còn thú vị hơn nữa, các nhà khảo cổ học tìm thấy một cổ vật đặc biệt bên trong hang động đầu tiên: một quan tài có nắp đậy được khắc đầy hình ảnh thánh giá kiểu Maltese, được xoay nghiêng thành bàn thờ. Bên trên “bàn thờ”, các nhà khảo cổ tìm được một cái kệ với hai vại đá. “Có đủ chỗ để đặt thêm 4 vại nữa”, theo Tiến sĩ Tom McCollough.

Các nhà khảo cổ cũng phục hồi được sáu lọ đá, tương tự như các lọ được ghi chép trong bài Kinh Thánh về phép lạ. “6 vại đá chứa nước đã được Chúa Jesus hóa phép thành rượu. Tất cả những điều trên cho thấy Khirbet Cana được các Kitô hữu thuở xưa xem là Cana trong Kinh Thánh từ lâu”, theo Tiến sĩ McCollough.

Như đã đề cập ở trên, có ít nhất 4 “ứng viên” khác cho vị trí Cana xứ Galilee. Trên thực tế, Khirbet Cana chưa được nhiều Kitô hữu biết đến. Tuy nhiên, dựa trên những thông tin thu thập được, Tiến sĩ McCollough vẫn cho rằng Khirbet Cana là cái tên sáng giá nhất cho địa điểm này.

Bảo San (t/h)