Bí ẩn nguồn gốc thực sự của virus corona (P1)

Nguồn gốc của virus corona chủng mới được cho là bắt nguồn từ chợ hải sản tươi sống Hoa Nam của thành phố Vũ Hán. Nhưng cho đến nay, Trung Quốc vẫn từ chối công bố dữ liệu kết quả các mẫu thử động vật tại đây. Điều này đã làm dấy lên nhiều nghi vấn về nguồn gốc thực sự của virus corona.

Đã 2 tháng kể từ khi dịch viêm phổi do virus corona chủng mới gây ra bùng phát tại Vũ Hán, Trung Quốc và tình trạng lây lan của chủng virus này vẫn chưa có dấu hiệu chậm lại. 

Hơn 35 thành phố tại Trung Quốc đã bị chính quyền phong tỏa nhằm cách ly những trường hợp được xác nhận nhiễm bệnh và những trường hợp thuộc diện tình nghi. Mạng sống của hàng triệu người dân hiện đang trong nguy hiểm bởi chủng virus này vẫn đang ngày một lan truyền rộng rãi hơn cả ở Trung Quốc lẫn toàn thế giới. 

Có rất nhiều ẩn khúc trong công cuộc điều tra nguồn gốc của chủng virus corona mới. Để có thể khắc chế được chủng virus này, chúng ta cần hiểu rõ vì sao một virus được cho là bắt nguồn từ động vật lại có thể lây nhiễm sang cho con người. Chính vì thế, chính phủ Trung Quốc cần phải công bố các dữ liệu và kết quả của các mẫu thử từ động vật. Kết quả xét nghiệm các mẫu thử của động vật được lấy từ giữa tâm dịch có thể cung cấp những thông tin quan trọng nhằm tìm ra vật chủ trung gian lây truyền chủng virus corona mới.

Đây là một điều vô cùng quan trọng nhằm ngăn chặn dịch bệnh. Ví dụ, nếu chuột chính là vật chủ trung gian lây nhiễm virus thì việc phong tỏa thành phố nhằm hạn chế người dân đi lại là điều vô ích, bởi loài chuột vẫn có thể xuất hiện tự do mọi nơi. Kết quả từ các mẫu thử của động vật cũng đóng vai trò giúp định hướng các chính sách mới nhằm giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh tại những nơi khác.

Vật chủ gốc chứa virus Vũ Hán

Các nghiên cứu khoa học dựa trên phân tích phát sinh chủng loại học đã nghiên cứu về gen di truyền của virus corona mới rồi so sánh chúng với gen di truyền của các chủng corona trước đây và nhận ra rằng chủng corona mới có khả năng bắt nguồn từ loài dơi. 

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, các nhà nghiên cứu đến từ Viện virus học Vũ Hán phát hiện bộ gen của chủng virus corona được lấy từ cơ thể bệnh nhân tương đồng tới 96% virus corona tồn tại trong cơ thể của loài dơi. Bên cạnh đó cũng có nhiều giả thiết khác. Chẳng hạn, một nghiên cứu từ Trung Quốc cho rằng rắn cũng có thể là vật chủ trung gian lây nhiễm virus cho con người. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học tin rằng các loài vật thuộc lớp bò sát thường ít có khả năng là vật chủ trung gian hơn, trong khi đó các loài động vật có vú như chuột, lợn, và một số loài chim mới là những vật chủ chủ yếu lây truyền chứa virus corona. Chính vì vậy, các nghiên cứu phát sinh chủng loại học về trình tự gen của virus cần được hỗ trợ thêm từ các nghiên cứu về động vật nhằm tìm ra nguồn gốc lây nhiễm cũng như xác định vật chủ trung gian lây truyền.

Việc virus lây truyền trực tiếp từ động vật sang người là điều khó có thể xảy ra, và virus corona thường hiếm khi lây nhiễm từ động vật sang người với khả năng lây nhiễm cao. Thậm chí còn rất ít khả năng virus corona có thể lây truyền trực tiếp từ dơi sang con người. Để có thể lây nhiễm cho một vật chủ mới, cần phải xảy ra các đột biến ở bề mặt các protein, vỏ bọc và cấu trúc gen của virus để những virus đã đột biến có thể cố kết chặt chẽ và xâm nhập vào các tế bào của vật chủ mới và phát triển trong cơ thể vật chủ.

Một số nhà khoa học đã cho rằng virus corona có thể lây nhiễm trực tiếp sang con người mà không cần phải đột biến hay thông qua một vật chủ lây truyền trung gian. Tuy nhiên, việc lây truyền virus cho con người thông qua một vật chủ lây truyền trung gian rõ ràng vẫn xuất hiện trong các trận bùng phát dịch bệnh virus corona trước đây.  Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra virus corona có trong loài dơi đã truyền sang loài cầy hương (tức mang trong mình virus nhưng không bị nhiễm bệnh) rồi sau đó lây nhiễm sang cho con người trong trận bùng phát dịch bệnh SARS năm 2003. Trận bùng phát dịch bệnh MERS cũng được cho là do virus đã truyền từ loài dơi sang lạc đà rồi mới lây nhiễm cho con người. Như vậy, cầy hương và lạc đà chính là những vật chủ lây truyền trung gian trong lây nhiễm từ động vật sang người. 

Vì khu chợ Hoa Nam tại vùng tâm dịch Vũ Hán không bày bán dơi trong giai đoạn dịch bệnh bùng phát nên khả năng là đã có một vật chủ lây truyền trung gian khác lây nhiễm virus sang cho con người. 

Điều khúc mắc ở đây là đến nay vẫn chưa có một báo cáo xét nghiệm các mẫu thử từ động vật tại các vùng tâm chấn của dịch bệnh ở Vũ Hán nào được công bố, nhất là nguồn động vật từ khu chợ hải sản Hoa Nam, nhằm tìm ra vật chủ trung gian lây truyền virus.

Các nhà khoa học Trung Quốc đã công bố một báo cáo trên tập san y khoa Lancet cho hay “phần lớn các ca nhiễm bệnh ban đầu đều được báo cáo là có đến khu chợ hải sản Hoa Nam” và các bệnh nhân có khả năng đã bị lây nhiễm thông qua lây truyền từ động vật hoặc phơi nhiễm môi trường. Một báo cáo khác của các nhà khoa học Trung Quốc thuộc Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh đã khẳng định rằng “dựa trên những thông tin dữ liệu cơ bản hiện nay, khả năng chủng virus corona mới gây ra trận bùng phát dịch bệnh tại Vũ Hán bắt nguồn từ vật chủ chính là dơi và đã lây nhiễm cho con người thông qua một vật chủ lây truyền trung gian (chưa được xác định) được bày bán tại khu chợ hải sản Hoa Nam”.

Tuy nhiên, tính đến nay vẫn chưa có thông tin gì về số lượng, các chủng loài động vật hoang dã được bày bán tại khu chợ hải sản Hoa Nam cũng như các động vật được bày bán này đã được xử lý như thế nào kể từ lúc khu chợ bị đóng cửa vào ngày 1/1/2020. Đồng thời cũng không có bất kỳ thông tin nào được công bố về việc có bao nhiêu mẫu thử của động vật được xét nghiệm virus SARS hoặc virus corona mới bằng các phương pháp chẩn đoán nhiễm virus thông qua xét nghiệm axit nucleic. 

Hãng thông tấn chính thức của chính phủ Trung Quốc Tân Hoa Xã đã công bố vào ngày 26/1 rằng 33 trong tổng số 585 các mẫu thử thu thập từ các khu vực bên trong khu chợ hải sản Hoa Nam được chẩn đoán dương tính với chủng virus corona mới, cho thấy rằng virus có thể bắt nguồn từ các động vật hoang dã hoặc từ các vật dụng được bày bán tại nơi này. Tuy nhiên, những mẫu thử này cũng chỉ là những mẫu thử thu được từ môi trường chứ không phải được lấy trực tiếp từ động vật. 

Sẽ là một sai sót vô cùng lớn của Ủy ban y tế công cộng thành phố Vũ Hán và Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc nếu không có bất kỳ một mẫu thử từ động vật nào được thu thập và xét nghiệm trước hoặc trong thời điểm đóng cửa khu chợ hải sản Hoa Nam, nơi bày bán nhiều động vật trong giai đoạn dịch bệnh mới bùng phát.

Điều này chẳng khác gì thực hiện điều tra dịch bệnh bùng phát do thực phẩm nhưng lại không thu thập bất kỳ mẫu thử thực phẩm nào từ nhà hàng có liên quan đến ổ dịch, thay vào đó lại thu thập các mẫu tăm có trên mặt bàn ăn của nhà hàng đó để xét nghiệm.

(Còn tiếp)

Tác giả: Xiang Zhang

Huy Hoàng (Theo The Epoch Times)