Bốn phẩm cách cao quý của người xưa được trời ban phúc lành

Trong mọi hoạt động sống của người xưa, chữ Đạo luôn được đặt lên hàng đầu, Thiên Địa hữu Đạo, thương nhân lẫn học giả tri thức uyên thâm cũng đều phải có Đạo. Đạo đóng vai trò câu thúc ước chế phần xấu xa, bất thiện, làm nên nhân cách của con người.

Thiên Đạo thù cần, tức Đạo Trời đền đáp người cần cù

Câu nói “Thiên Đạo thù cần”, tức Đạo trời đền đáp người cần cù, trích từ Chu Dịch: “Thiên hành kiên, quân tử dĩ tự cường bất tức”, nghĩa là Trời hành theo đạo kiện toàn, người quân tử đi theo đạo không ngừng tự vươn lên. Và sách Thượng Thư cũng có viết: “Thiên Đạo thù cần”, nói rõ ràng chân lý nhân sinh chính là sự siêng năng xoay chuyển nghịch cảnh.

Tăng Quốc Phiên là một vị quan nổi tiếng của triều đại nhà Thanh trong thời kỳ “Đồng Trị Trung Hưng”, tư tưởng tu dưỡng của ông đã cổ vũ khích lệ cho hậu thế, nhưng tư chất bẩm sinh mà trời ban cho ông lại không cao. Thời thiếu niên ông ở nhà đọc sách, một tên trộm ẩn nấp trên xà ngang của nhà ông, hy vọng đợi Tăng Quốc Phiên sau khi đi ngủ sẽ trộm được vài thứ tốt. Tuy nhiên đợi mãi, Tăng vẫn không ngừng lật qua lật lại đọc bài văn đó. Tên trộm nổi giận, nhảy xuống và nói: “Với trình độ của nhà ngươi thì đọc được sách gì?”, lập tức đọc thuộc lòng một lượt những bài văn này, rồi nghênh ngang bỏ đi.

Tăng Quốc Phiên không vì vậy mà nản chí, ông càng thêm siêng năng hiếu học, cuối cùng trở thành một vị danh nhân nổi tiếng một thời, trong khi tên trộm thông minh kia cũng chỉ mãi vùi mình trong dòng sông dài lịch sử .

Địa Đạo thù Thiện, tức Đạo của Đất đền đáp người thiện lương

Triệu Thuẫn được phúc báo vì tích Đức hành Thiện

“Địa Đạo thù Thiện”, cũng trích từ Chu Dịch, “Địa thế Khôn, Quân tử dĩ hậu đức tải vật”, ngụ ý khuyên người hành thiện, gặp hung hóa lành.

Vào thời Xuân Thu, Triệu Thuẫn tại Ế Tang nhìn thấy một người sắp sửa bị đói chết, ông bèn ra lệnh ban cho anh ta chút lương thực. Người bị đói lại chỉ ăn một nửa thức ăn được ban, Triệu Thuẫn hỏi anh ta nguyên do vì sao, người bị đói mới thưa rằng anh muốn đem đồ ăn này giữ lại cho mẹ của mình. Họ Triệu cảm thương cho lòng hiếu thảo của người này, liền để anh ta ăn uống thỏa thích, ngoài ra còn chuẩn bị một rổ cơm và thịt đem về.

Về sau Tấn Linh Công tập kích mưu sát Triệu Thuẫn, trong trận chiến kich liệt, một vị võ sĩ của Tấn Linh Công đột nhiên đánh ngược trở lại, cứu thoát Triệu Thuẫn. Triệu Thuẫn trong tâm lo sợ, ngập ngừng hỏi ân nhân lý do cứu mạng, người hiệp sĩ trả lời: “Tôi chính là người bị đói vào năm đó tại Ế Tang“. Triệu Thuẫn bèn hỏi danh tính của anh ta, nhưng người võ sĩ không nói gì mà bỏ đi.  Thực ra, người này tên gọi là Linh Triếp, một trong những hiệp sĩ nổi tiếng thời Xuân Thu.

Thương Đạo thù Tín, Đạo Kinh doanh đền đáp người biết giữ chữ Tín

“Thương Đạo thù Tín”, trích từ Luận Ngữ, “Dân vô tín bất lập”, nghĩa là người không có uy tín thì không có nơi lập thân, câu này dùng để đề cao chữ Tín trong  kinh doanh buôn bán.

Hồng đỉnh thương nhân[1] Hồ Tuyết Nham là quan viên khởi nghiệp từ việc kinh doanh. Ông vì làm quan viên mà kinh doanh thịnh vượng, nhưng lại cũng vì làm quan viên mà thương nghiệp suy bại. Dù đế chế kinh doanh của ông gặp phải những công kích có thể đưa đến sụp đổ, nhưng danh tiếng hiệu thuốc của ông lại vẫn đứng vững cho đến tận hôm nay.

Nguyên nhân sâu xa là vào thời đầu khi mới sáng lập tiệm thuốc, ông đã lấy sự ”Thành Tín” làm căn bản tạo dựng sự nghiệp, bán thuốc hàng thật và đúng giá. Ví như, để chế tạo “Kim Lộc Hoàn”, phương thuốc cần lấy hơn 30 loại của hươu. Vì để bảo đảm chất lượng nguyên liệu, Hồ Tuyết Nham không tiếc bỏ vốn gốc ra mở một bãi đất nuôi dưỡng hươu, đảm bảo chất lượng nguyên liệu.

[1].Hồng đỉnh thương nhân được dùng đầu tiên để chỉ thương nhân triều Thanh là Hồ Tuyết Nham, về sau là để chỉ những người thương nhân đồng thời kiêm thân phận quan viên, hoặc có quan hệ tốt đẹp với quan viên cao cấp, và có thể ảnh hưởng đến các chính sách của chính phủ. (Theo: Wiki)

Nghiệp Đạo thù Tinh, tức Đạo của nghề đền đáp người chuyên tâm

“Nghiệp Đạo thù Tinh”, dựa theo điển tích Tiến Học Giải của Hàn Dũ: “Nghiệp tinh vu cần, hoang vu hi”, nghĩa là nghiệp học sẽ ngày càng tinh thông đối với người cần cù, nhưng sẽ mai một trong sự thiếu chuyên tâm, làm chỉ để cho vui. Câu này chỉ rõ ra rằng chỉ có cần cù học hành, khổ công luyện tập thì học thuật nghề nghiệp tất sẽ ngày càng thông thạo, kỹ năng ngày càng điêu luyện.

Khi Vương Hiến Chi, 78 tuổi, đi theo phụ thân là Vương Nghĩa Chi học tập thư pháp. Có một lần ông xin cha chỉ dạy bí quyết then chốt của Thư Pháp, Vương Nghĩa Chi đưa tay chỉ vào 18 thùng nước lớn ở trong vườn, nghiêm túc nói: “Bí quyết viết chữ, chính là trong những thùng nước này, con đem 18 thùng nước lớn này viết vào đó, sau khi viết xong thì sẽ hiểu rõ.”

Vương Hiến Chi đã kiên trì không giải đãi, cần cù học tập khổ luyện, cuối cùng đã viết khô cả 18 thùng nước, trình độ Thư Pháp của ông không những kế thừa thành tựu thư pháp tu dưỡng của phụ thân, mà còn khai sáng một thời đại với tình cảnh mới.

Theo daikynguyenvn