Thiếu chung thủy là hệ quả của biến đổi khí hậu?

Sếu đầu đỏ trong vũ điệu tán tỉnh bạn tình. Ảnh: Discovery.

Nhiều loài chim sống theo chế độ “một vợ một chồng”, có nghĩa là chúng cặp đôi với nhau ít nhất trong một mùa sinh sản và nhiều cặp tiếp tục “cuộc hôn nhân” này trong nhiều năm. Khi chim non được sinh ra, cặp chim bố mẹ sẽ cùng chăm sóc chim non cho tới khi chúng rời khỏi tổ. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng có một số loài chim không “chung thủy”.

Khi các nhà khoa học làm các xét nghiệm di truyền trên chim non, họ nhận thấy rằng có nhiều chim đực khác cũng đóng vai trò làm “bố” chứ không phải một con. Ở loài chim, cũng có hiện tượng “ly dị”. Trong trường hợp này, một cặp giao phối thành công trong một năm, nhưng ở mùa tiếp theo, chúng lại lựa chọn một đối tượng khác.

Botero, nhà sinh thái học về tiến hóa tại Đại học Bắc Carolina và đồng nghiệp Dustin Rubenstein đã thu thập hơn 400 nghiên cứu về “ngoại tình” và “ly dị” từ hơn 200 loài chim trên thế giới. Từ đó, họ rút ra kết luận rằng khi khí hậu biến đổi và không thể dự đoán trước, loài chim nhiều khả năng sẽ tìm kiếm những đối tác mới và đây là một lựa chọn hợp lí.

Botero đưa ra một ví dụ như sau: những con chim có những chiếc mỏ lớn, thích hợp cho việc đập vỡ những hạt cứng và dày, sẽ có ưu thế trong môi trường khô. Tuy nhiên, nếu môi trường thay đổi, ví dụ như mưa lớn dẫn tới việc các hạt trở nên nhỏ hơn thì những con chim có mỏ nhỏ lại chiếm được ưu thế.

Nếu thời tiết luôn luôn ẩm ướt hoặc luôn khô ráo, con cái có thể sẽ chung thủy với một con đực có đặc điểm chiếm ưu thế. Nhưng nếu thời tiết bắt đầu thay đổi, “lừa dối bạn tình” sẽ là một chiến lược khôn ngoan giúp con cái có thể pha trộn gen của nó với các gen tốt nhất để chim non có thể thích nghi với môi trường. Hiển nhiên, con đực cũng có thể thiếu “chung thủy” vì lí do tương tự.

Các nghiên cứu này cũng cung cấp một cái nhìn sâu sắc hơn vào lí do tại sao thi thoảng mọi người vẫn lừa dối bạn tình của họ. Botero nói: “Việc bạn có thể nghĩ ai đó là anh chàng trong mơ của bạn dựa trên thể giới diễn ra xung quanh bạn. Nhưng nếu thế giới thay đổi, suy nghĩ của bạn có thể cũng thay đổi”.

Hà Nguyễn