Ukraine, Nga và EU kí kết thỏa thuận cung cấp khí đốt

Ukraine, Nga và Liên minh châu Âu (EU) đã kí kết thỏa thuận hôm Thứ Năm (30/10) để Moscow sẽ tiếp tục cung cấp khí đốt cho láng giềng thuộc Liên Xô cũ trong suốt mùa đông đổi lấy một khoản tiền Kiev đang được đài thọ.

Sau một số vòng đàm phán thất bại trong những tuần qua vì mâu thuẫn dâng cao bất chấp thỏa thuận ngừng bắn với lực lượng phiến quân thân Nga tại miền đông Ukraine, bản hiệp ước đã xoa dịu lo ngại về một “cuộc chiến khí đốt” có thể làm gián đoạn nguồn cung nhiên liệu dùng làm năng lượng cho các quốc gia EU. Hệ thống khí đốt dẫn từ Nga kéo dài khắp Ukraine tới EU đã bị chặn từ hồi Tháng Sáu.

Khi nhiệt độ về đêm đã đột ngột xuống dưới điểm đóng băng tại Ukraine, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu là Jose Manuel Barroso hoan nghênh thỏa thuận đạt được ở Brussel trong vòng gần 24 giờ trước khi ông và người của mình nhường chỗ cho tân Chủ tịch EU.

“Giờ thì không có lý do gì để người dân Châu Âu phải chịu rét buốt trong mùa đông”, Chủ tịch Jose nói với báo giới sau khi chứng kiến kí kết các văn kiện giữa Bộ trưởng Năng lượng Nga và Ukraine cùng Ủy viên Năng lượng Châu Âu là ông Guenther Oettinger.

Ông Oettinger cho biết đã nhìn thấy từ thỏa thuận này một “tia sáng le lói” cho tình hình khả quan hơn giữa Moscow và Kiev trong cuộc xung đột đã khiến mối quan hệ Đông – Tây thêm căng thẳng kể từ sau Chiến tranh lạnh.

Tổng trị giá hợp đồng là 4,6 tỉ USD, được Ukraine thanh toán trước 3,1 tỉ USD chia làm hai kì cho đến cuối năm để trả nốt món nợ đối với tập đoàn Gazprom Nga trong thỏa thuận trước đó. Kiev sẽ có được 1,5 tỉ USD, một phần từ những hiệp ước vẫn còn hiệu lực với EU và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), khoản này được dùng để chi trả cho khoảng 4 tỉ mét khối khí đốt nữa cho đến tận Tháng Ba và Nga yêu cầu phải thanh toán trước.

“Khoản viện trợ chưa từng có từ EU sẽ được giải ngân kịp thời, và IMF đã đảm bảo rằng Ukraine có thể tận dụng tất cả nguồn tài chính để trang trải cho khí đốt”, phía Ủy ban Châu Âu thông tin.

“Bước tiếp theo của cơ quan tài chính quốc tế trong việc hỗ trợ kinh phí cho Ukraine, cũng như việc cung cấp khí đốt, tiếp tục được triển khai. Nhưng cả ba bên đều trấn an rằng Ukraine sẽ có được nguồn tài chính cần thiết”.

Bộ trưởng Năng lượng Nga là ông Alexander Novak đã rời Brussels vào sáng sớm Thứ Năm (30/10), bày tỏ thất vọng về một thỏa thuận sau đó. Ông nói mình muốn có sự bảo chứng chắc chắn hơn nữa của EU về khả năng tài chính từ Ukraine.

Khi được hỏi Ukraine sẽ lấy tiền ở đâu để mua khí đốt mới cho 45 triệu dân, ông Oettinger cho biết Kiev đã có sẵn nguồn tiền chi trả khoản nợ với Gazprom và lập luận IMF đã làm rõ là Ukraine có thể rút nhiều tiền mặt hơn để thanh toán trước.

Công ty khí đốt của Ukraine là Naftogaz có doanh thu riêng dành để thanh toán một phần nguồn cung mới từ Nga.

Ông Oettinger cho biết, tân chính phủ Ukraine thân phương Tây được thành lập sau cuộc bầu cử Chủ Nhật (19/10) tuần trước sẽ nhanh chóng làm việc cùng Ủy ban Châu Âu và IMF để thực hiện cải cách nhằm giúp nước này đảm bảo tài chính quốc tế, không chỉ trong mùa đông mà cả khoảng thời gian sau Tháng Ba.

Bộ trưởng Năng lượng Ukraine là Yuri Prodan bày tỏ, Kiev hy vọng về một kết quả khả quan từ phán quyết của tòa án trọng tài tại Stockholm về tranh chấp của nước này với tập đoàn Gazprom, liên quan đến mức giá và tổng trị giá hóa đơn thanh toán tăng vọt trước thời điểm diễn ra vụ biểu tình ủng hộ Châu Âu và lật đổ Tổng thống thân Nga vào Tháng Hai, dẫn đến việc Nga thôn tính Crimea.

Ông cho biết, dù thế nào đi nữa, Ukraine cũng có cách để mua được khí đốt cho đến hết năm nay với giá 378 USD trên 1.000 mét khối, và ở mức giá 365 USD cho quý I năm tới. Ông Novak thông tin, giá này đã được giảm xuống 100 USD so với mức thỏa thuận cho khí đốt vài năm trước.

Chính quyền của Tổng thống Nga Vladimir Putin, vốn đã ngừng cung khí đốt cho Ukraine vào Tháng Sáu vì mối quan hệ ngày càng tồi tệ, muốn EU đưa ra cam kết của riêng mình về nguồn tài chính hỗ trợ cho Ukraine. Giới chức Kiev cũng nhấn mạnh, với vai trò là trọng tài tham gia kí kết, EU sẽ đảm bảo Nga không thất hứa.

Cả Bộ trưởng Novak và Prodan đều nhấn mạnh vai trò của đường ống dẫn khí đốt qua Ukraine trong việc vận chuyển nhiên liệu từ Siberia của Nga và vùng Bắc Cực đến các nền kinh tế lớn phương Tây. Ông Novak cho biết, Nga sẽ vẫn là nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy của Châu Âu.

Ông Oettinger thông tin, “chúng tôi có thể nói với các công dân Châu Âu rằng khí đốt cho mùa đông đã được đảm bảo”.

Khi Ukraine rõ ràng đang được lợi ích, nếu không có khí đốt từ Nga thì nhiều người dân nước này có thể chết rét, Nga cũng thu hoạch từ thỏa thuận khi mang về khoản tiền mặt cho nền kinh tế hiện đang khốn đốn vì giá dầu thế giới giảm và lệnh trừng phạt từ phương Tây do khủng hoảng tại Ukraine.

Thiên Hà, Hàn Mai – Theo Reuters