Mỹ lần đầu tiên cân nhắc thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau 28 năm

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây cân nhắc việc tiến hành thử nghiệm hạt nhân lần đầu tiên kể từ năm 1992. Theo các trợ lý quốc hội và cựu quan chức Mỹ, động thái này nhằm gây sức ép để Nga và Trung Quốc tham gia thỏa thuận kiểm soát vũ khí 3 bên.

Vấn đề hạt nhân được đề cập trong một cuộc họp giữa các đại diện của những cơ quan an ninh quốc gia hàng đầu vào ngày 22/5, sau những cáo buộc cho rằng Nga và Trung Quốc đang tiến hành các cuộc thử nghiệm hạt nhân quy mô nhỏ. Tuy nhiên hiện chưa có bằng chứng công khai về việc này, và cả Moscow và Bắc Kinh đều lên tiếng phủ nhận.

Một quan chức cấp cao giấu tên của Mỹ nói rằng, thử nghiệm hạt nhân có thể là một biện pháp hữu ích trong việc gây áp lực với Trung Quốc. Từ đó, Hoa Kỳ có thể có được lợi thế trong việc thương lượng thỏa thuận 3 bên cùng với Nga và Trung Quốc về vấn đề kiểm soát vũ khí.

Đầu tháng 5, Tổng thống Trump cũng kêu gọi Trung Quốc tham gia vào các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí mới cùng với Nga. Ông Trump nói với người đồng cấp Nga Vladimir Putin rằng 3 nước cần tránh một “cuộc chạy đua vũ trang tốn kém”.

Một cựu quan chức Hoa Kỳ cho biết: “Họ đã thảo luận về thử nghiệm ngầm trong bối cảnh cố gắng đưa Trung Quốc lên bàn đàm phán với thỏa thuận 3 bên”. Tuy nhiên, một số chuyên gia trong chính quyền chỉ trích ý tưởng và cho rằng nó không thể thực hiện được và ngu ngốc.

“Nó có thể trở thành phát súng khơi mào một cuộc đua vũ trang hạt nhân chưa từng có tiền lệ”, theo ông Daryl Kimball, giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí.

Tờ San Francisco Chronicle dẫn nguồn từ 2 người có thông tin cho biết cuộc họp đã xảy ra những bất đồng gay gắt, đặc biệt là từ Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia. 

Vào ngày 15/5, một cuộc thảo luận về đề xuất nối lại thử nghiệm hạt nhân đã diễn ra tại Nhà Trắng. Nhưng đề xuất này đã bị hoãn lại tại thời điểm đó.

Cuộc thảo luận thử nghiệm hạt nhân của Mỹ diễn ra trong bối cảnh các hiệp định kiểm soát vũ khí có nguy cơ thất bại hoàn toàn. Chính quyền Trump đã rút khỏi 3 thỏa thuận kiểm soát vũ khí, mới đây Hoa Kỳ thông báo rằng sẽ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở (Open Skies Treaty), cho phép Nga và các quốc gia phương Tây tiến hành giám sát các vùng lãnh thổ khác.

Đặc phái viên của ông Trump, người phụ trách đàm phán kiểm soát vũ khí hạt nhân Marshall Billingslea cảnh báo, Trung Quốc “có ý định phát triển lực lượng hạt nhân và dùng lực lượng đó để đe dọa Mỹ cùng đồng minh”.

Một quan chức Mỹ nhận định một cuộc thử nghiệm hạt nhân có thể giúp gây áp lực để Trung Quốc tham gia thỏa thuận ba bên với Mỹ và Nga nhưng một số người cho rằng đây là động thái đầy rủi ro.

Trụ cột chính còn lại của kế hoạch kiểm soát vũ khí giữa Mỹ và Nga là Hiệp ước cắt giảm và hạn chế vũ khí tấn công chiến lược mới (New START). Ông Trump đang nỗ lực thúc đẩy một cuộc đàm phán mới với sự có mặt của Trung Quốc, nhưng chính quyền nước này đã từ chối tham gia.

Quốc gia láng giềng của Trung Quốc, Bắc Hàn mới đây cho biết, ngay sau khi tái xuất lần 2 Chủ tịch Kim Jong Un đã gấp rút chủ trì một cuộc họp quân sự để thảo luận về các chính sách, nhằm tăng cường khả năng hạt nhân của quốc gia trong bối cảnh đàm phán giải giáp hạt nhân với Mỹ bị đình trệ.

Lương Phong (t/h)