Mỹ và Nga đạt được thỏa thuận giải giáp vũ khí hóa học tại Syria

Bước vào ngày đàm phán thứ 3 tại Geneva, Thụy Sỹ về việc giải giáp kho vũ khí hóa học của Syria, vấn đề trở ngại lớn nhất trước đó là việc Washington nhất quyết yêu cầu đưa điều khoản đe dọa sử dụng vũ lực với Syria, trong trường hợp Damascus không tuân thủ, vào nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên Nga lại kiên quyết phản đối vấn đề này. Và cuối cùng Mỹ đã chấp nhận nhượng bộ.

Trước đó, tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon khẳng định báo cáo của Liên Hợp Quốc sẽ xác nhận “một cách vô cùng mạnh mẽ” rằng khí độc đã được sử dụng tại Syria hồi tháng trước. Nhưng ông không bình luận gì về việc ai sẽ phải chịu trách nhiệm về vụ tấn công ngày 21/8 tại phía Đông Damascus.

Bên cạnh đó, ông khẳng định Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã phạm “nhiều tội ác chống lại loài người” trong phát biểu tại diễn đàn Phụ nữ quốc tế Liên Hợp Quốc, được chiếu trên truyền hình của Liên Hợp Quốc.

Trong cuộc họp báo chung sau cuộc họp, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã nêu ra một khuôn khổ hành động gồm 6 điểm, và kêu gọi chính quyền của Tổng thống Assad thực hiện đúng các cam kết đã đưa ra với cộng đồng quốc tế.

“Chúng tôi đã đạt được một đánh giá chung về số lượng và loại vũ khí hóa học mà chính quyền Assad sở hữu. Và chúng tôi cam kết hỗ trợ cộng đồng quốc tế nhanh chóng giành quyền kiểm soát những vũ khí này”, ông Kerry phát biểu trước báo giới.

Ông cũng tuyên bố “sẽ không có chỗ cho trò chơi chính trị hoặc bất kỳ điều gì khác ngoài sự tuân thủ hoàn toàn bởi chính quyền Assad”.

Theo đó chính quyền Syria sẽ phải giao nộp một danh sách toàn bộ các kho vũ khí hóa học của mình trong vòng một tuần, trước khi các vũ khí này được di chuyển và phá hủy.

Ông Kerry khẳng định chính phủ Syria phải để cho Liên Hợp Quốc tiếp cận đầy đủ với các địa điểm cất giữ vũ khí hóa học và nhấn mạnh rằng kế hoạch giải giáp sẽ được thực hiện một cách minh bạch. Hiện vẫn chưa rõ quốc gia nào hay địa điểm nào sẽ đảm nhiệm việc tiêu hủy.

Về lịch trình, ông Kerry cho biết thanh sát viên Liên Hợp Quốc sẽ có mặt tại Syria không muộn hơn tháng 11 tới, trong khi việc phá hủy vũ khí phải được hoàn tất trước giữa năm 2014. Dù vậy chưa có thông tin cụ thể về nước nào sẽ thực hiện việc tiêu hủy các vũ khí hóa học.

Nếu Damascus không tuân thủ kế hoạch này, họ sẽ bị trừng phạt theo Chương 7, Hiến chương Liên Hợp Quốc, ông Kerry nói, ám chỉ việc sử dụng vũ lực. Chương 7 này quy định “hành động bởi các lực lượng bằng đường không, đường biển hay đường bộ có thể là cần thiết để duy trì hoặc khôi phục hòa bình và an ninh quốc tế” trong trường hợp các biện pháp khác thất bại.

Tuy nhiên ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết thỏa thuận không bao gồm bất kỳ khả năng tiềm tàng nào về việc sử dụng vũ lực chống lại Syria. Tuy nhiên, ông cho biết việc không tuân thủ bản kế hoạch, bao gồm việc tấn công các thanh sát viên Liên Hợp Quốc, sẽ được đưa ra Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, cơ quan sẽ quyết định các hành động tiếp theo.

Không có sự đồng thuận trước nào về các biện pháp Hội đồng Bảo an có thể thực hiện nếu Syria không tuân thủ, ông Kerry khẳng định.

Thanh Tùng Tổng hợp