Đại y thiền sư Tuệ Tĩnh và bí quyết trường sinh

Tuệ Tĩnh là một danh y của nước ta từ thế kỷ thứ 14. Tác phẩm người đã để lại cho chúng ta không nhiều, nhưng người đã để lại cho chúng ta những quan điểm về đường lối y tế thật là bất hủ.

Về dùng thuốc Tuệ Tĩnh đã đề xuất: “Nam dược trị Nam nhân” nghĩa là thuốc Nam trị bệnh cho người Việt Nam. Nước ta là một đất nước mà quanh năm cây cỏ tốt tươi, dược liệu phong phú, khai thác nguồn thuốc sẵn có để phục vụ nhân dân ta vừa nói lên tinh thần tự lực cánh sinh không lệ thuộc nước ngoài vừa là phát huy tính tự hào dân tộc.

Cho đến nay tinh thần đó của Tuệ Tĩnh là rất đúng và rất cần phát huy, nhưng tiếc là thực hiện phương châm đó chưa được bao nhiêu. Chúng ta nhập thuốc quá nhiều, trong số thuốc Bắc nhập từ Trung Quốc, phần lớn ở trong nước có nhưng chúng ta ít nuôi trồng khai thác và chế biến.

Ông cũng lưu lại cho chúng ta phương pháp dưỡng sinh vô cùng quý báu, nếu chúng ta thực hiện được lời khuyên của người thì chúng ta sẽ ít mắc bệnh mà tuổi thọ sẽ kéo dài.

Bí quyết này được tóm tắt trong hai câu rất dễ nhớ sau:

Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần

Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình.

Trong đông y quan niệm rằng tinh khí thần là ba báu vật của con người. Nếu tinh khí thần đầy đủ, sung túc là khỏe mạnh. Tuệ Tĩnh khuyên chúng ta muốn khỏe thì phải giữ gìn tinh khí không bị phung phí hao tổn một cách vô ích.

Tinh đây phải hiểu là cơ sở vật chất của sự sống bao gồm các tinh chất nuôi sống cơ thể như protit, gluxit, lipit, các sinh tố, các nguyên tố vi lượng, máu nước… tất nhiên có bao gồm cả tinh sinh dục chứ không phải chỉ có tinh sinh dục (như một số học giả đã hiểu sai).

Bế tinh là giữ tinh luôn được đầy đủ đừng để tinh bị phung phí hao tổn, tinh là cơ sở vật chất của sự sống, tinh được đầy đủ tất nhiên con người sẽ khỏe mạnh. Ắn uống thiếu thốn, lao động quá sức, dâm dục quá độ sẽ làm hao tổn tinh khí sinh ra ốm đau bệnh hoạn vì thế muốn sống lâu phải bế (giữ) tinh.

Dưỡng khí là bảo vệ giữ gìn sức lực của mình luôn luôn cường tráng. Muốn cho năng lực hoạt động của con người được khỏe tất nhiên cần có “tinh” được giữ đầy đủ nhưng trong sinh hoạt lao động đều phải biết “dưỡng khí” tức phải biết giữ gìn sức lực, trong lao động (cả lao động trí óc và lao động chân tay) không nên cố gắng quá sức, không chơi bời quá độ tức biết dưỡng khí, cơ thể khỏe mạnh mới sống lâu.

Tồn thần là luôn giữ gìn tinh thần của mình được thanh thản; thoải mái, đừng để cho hoàn cảnh bên ngoài làm nhiễu, loạn tinh thần chúng ta, đừng làm điều gì để lương tâm chúng ta bị cắn rứt (mà y học ngày nay gọi là những stress) thì đó là biết “tồn thần”.

Yếu tố tinh thần là vô cùng quan trọng trong vấn đề bảo vệ sức khỏe và vì thế mà y học cổ truyền rất coi trọng yếu tố “thất tình” (sự rối loạn của bảy trạng thái tinh thần) trong nguyên nhân gây bệnh nội thương như tức giận hại can, vui quá hại tâm, lo nghĩ nhiều hại tỳ, buồn rầu hại phế, kinh khủng sợ hãi hại thận.

Trên thực tế cuộc sống chúng ta ai cũng hiểu được là trạng thái tinh thần của chúng ta ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta rất nhiều và nhiều loại bệnh và cơn bệnh do yếu tố tinh thần gây nên như suy nhược thần kinh, cơn hen, cơn đau bao tử, cơn cao huyết áp, tai biến mạch máu não…

Có thể nói bệnh tật có đến 70% là do chúng ta quá lo nghĩ về nó khiến tâm trí hao mòn. Vậy nên khi trị bệnh mạn tính thì việc đầu tiên của người thầy thuốc nên ổn định tinh thần cho người bệnh.

Còn như “thanh tâm quả dục thủ chân luyện hình” là những điều rất cần có để đảm bảo sức khỏe tốt.

Khi chúng ta đặt tâm quá nặng vào thứ gì đó (danh lợi, tiền bạc, sắc tình) thì sẽ hao mòn tâm trí, ăn không ngon ngủ không yên. Những thứ đó ít thì có thể là động lực thúc đẩy, nhưng “thái quá bất cập” vẫn là nên kiềm chế dục vọng.

Trái lại người luôn biết lo nghĩ cho người khác, tích đức làm việc tốt, sống có lý tưởng sẽ không bị tác động bởi yếu tố bên ngoài,”thủ chân” thì ngoại tà khó mà xâm nhập. Luyện hình mà ở đây có thể là các bài tập dưỡng sinh mà ngày nay chúng ta biết đến như khí công, dưỡng sinh, Yoga. Bản thân Tuệ Tĩnh cũng là một thiền sư.

“Cuối thời Trần vang lừng danh tiếng một đấng Danh Y
Cuộc đời từng âm thầm đau xót trước cuộc bể dâu
Bao người lương dân sống trong nghèo khó, bao người thân tàn không thuốc không cơm
Thương đời dân lành nguyện quyết trừ nan
Thấy cuộc đời bao điều đau đớn nguyện hiến thân tầm”

(Bài hát: Tuệ Tĩnh Thiền Sư – Cao Duy)

Hiện nay, theo Tổ chức y tế thế giới (OMS – WHO), sức khỏe được hiểu không chỉ là không bệnh tật mà còn bao hàm 1 cuộc sống thoải mái về tinh thần, thể chất và xã hội. Điều này cho thấy, người ta đã quan tâm đến con người 1 cách toàn diện (thể chất, tinh thần và môi trường xã hội). Điều này cha ông chúng ta đã đề ra từ ngàn xưa, chúng ta cố gắng duy trì, phát huy và hoàn thiện hóa dần mà thôi.

Bách Thông sưu tầm