Làm gì để bảo tàng trở thành điểm đến hấp dẫn du khách?

Với bề dày hàng nghìn năm lịch sử, Việt Nam có hệ thống bảo tàng phong phú, đa dạng cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, đa số các bảo tàng nước ta hiện nay mới chỉ dừng lại nhiệm vụ lưu giữ, bảo tồn giá trị văn hóa, lịch sử, phục vụ công tác nghiên cứu chứ chưa trở thành nơi học tập, hoặc là những điểm đến hấp dẫn du khách.

Việt Nam hiện có gần 150 bảo tàng các loại, với khoảng 3 triệu hiện vật, tư liệu, trong đó nhiều hiện vật, bộ sưu tập có giá trị, quý hiếm.

Nhờ năng động, mạnh dạn đổi mới cách thức trưng bày, đa dạng phương thức hoạt động, một số bảo tàng đã trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách như: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Bảo tàng Dân tộc học, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (thành phố Hồ Chí Minh)… Tuy nhiên, phần lớn các bảo tàng còn lại rơi vào tình trạng đìu hiu, chẳng mấy khi có khách ghé thăm. Nhiều bảo tàng chưa thật sự thỏa mãn nhu cầu khám phá, tìm hiểu của người dân và du khách.

Bảo tàng vắng khách đến tham quan.

“Những bảo tàng tôi đã từng tham quan, hiện vật cũng nhiều nhưng cách trưng bày chưa hấp dẫn. Rất ít bảo tàng có hệ thống thuyết minh hiện đại đi kèm để du khách hiểu thêm về câu chuyện xung quanh hiện vật, giá trị của hiện vật”.

“Theo tôi bảo tàng chưa có nhiều hoạt động phong phú để thu hút khách, nếu chỉ đi để tham quan, xem hiện vật thì chúng tôi chỉ đến một lần và không có nhu cầu đến lần nữa”.

Đó là những chia sẻ rất thật của những du khách đến thăm bảo tàng.

Thực tế những năm qua, Nhà nước đã chú trọng đầu tư xây dựng nhiều bảo tàng. Từ năm 2005 đến nay, cả nước đã có 32 bảo tàng được xây mới, 20 bảo tàng được nâng cấp sửa chữa. Nhiều bảo tàng được đầu tư với quy mô lớn như: Bảo tàng Hà Nội, Bảo tàng Quảng Ninh.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thế Hùng, Cục trưởng Cục Di sản, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch thì việc đầu tư cho bảo tàng còn chưa cân xứng giữa nhà trưng bày với nội dung trưng bày. Các bảo tàng mới chỉ chú ý đến trưng bày hiện vật mà chưa đa dạng hóa các hoạt động tại bảo tàng để thu hút du khách.

“Nhiều bảo tàng đầu tư cho nội dung chưa tương xứng. Ở nước ngoài đầu tư ngôi nhà một thì đầu tư cho nội dung là 1 và 1,5 nhưng ở Việt Nam đầu tư cho ngôi nhà 1 thì đầu tư cho nội dung chưa đến 1. Cho nên nội dung chưa thật sự hấp dẫn. Trong chuẩn bị nội dung trưng bày chưa mạnh dạn đổi mới. Việc sưu tầm hiện vật và kinh phí cho sưu tầm hiện vật là rất thấp. Sự liên kết giữa bảo tàng với giáo dục, du lịch chưa thật sự chặt chẽ”, ông Hùng cho biết.

Bảo tàng là nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý giá về văn hóa, lịch sử của dân tộc.

Ngoài chức năng lưu giữ, bảo tồn và trưng bày hiện vật, các bộ sưu tập, bảo tàng còn là nơi nghiên cứu, tìm hiểu của giới chuyên môn, là điểm đến hấp dẫn thu hút du khách trong lịch trình các tour du lịch. Tuy nhiên trên thực tế tại nước ta chỉ một số rất ít bảo tàng thực hiện được điều này.

Ngay cả những bảo tàng nổi tiếng như Bảo tàng Hồ Chí Minh, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (thành phố Hồ Chí Minh), Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam… số lượng khách đến thăm nhiều nhất cũng chỉ khoảng 2 triệu người/năm, còn phần lớn là khoảng vài vạn người/năm.

Lý giải về điều này, ông Nguyễn Công Hoan, Phó Tổng Giám đốc Công ty Hanoi Red Tours cho rằng, đó là do sự gắn kết giữa hoạt động bảo tàng và du lịch chưa thực sự chặt chẽ. Các bảo tàng chưa mặn mà với việc làm du lịch, chưa có sản phẩm để thu hút du khách.

“Bảo tàng của ta nhiều nhưng vụn, có nhiều bảo tàng nhỏ, hiện vật nghèo nàn, sơ sài, hiện vật phục chế nhiều, ít giá trị nguyên mẫu. Thông tin hướng dẫn rất đơn điệu. Mặc dù bé nhưng cách trưng bày của chúng ta chưa đầy đủ, các hiện vật cũng không trưng bày hết. Các thông tin thuyết minh phụ trợ hầu như rất ít, năng lực hướng dẫn của các hướng dẫn viên chưa đáp ứng được hết. Sự cởi mở, gần gũi, sự gắn kết giữa bảo tàng và du lịch chưa tốt”, ông Hoan chia sẻ.

Thực tế cho thấy hiệu quả hoạt động của đa số các bảo tàng Việt Nam hiện nay là chưa tương xứng với tiềm năng. Còn đối với các bảo tàng điểm đến đã được các trang du lịch nước ngoài đánh giá cao như Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Bảo tàng Dân tộc học… họ đã làm gì để thoát khỏi tình trạng vắng khách, trở nên ngày càng hấp dẫn, thu hút du khách tham quan? VOV sẽ tiếp tục đề cập trong bài tiếp theo…