70 triệu xác ướp Ai Cập tiết lộ bí mật đen tối về công nghiệp ướp xác cổ

Trong cái gọi là “Bí mật đen tối” của Ai Cập, khoảng 70 triệu xác ướp động vật đã được tìm thấy trong những hầm mộ dưới lòng đất trên khắp đất nước này, bao gồm mèo, chim, động vật gặm nhấm và thậm chí cả cá sấu. Nhưng điều bất ngờ chờ đợi nhóm nghiên cứu khi họ scan những mô hình động vật này là rất nhiều trong số chúng là rỗng!

Tờ BBC cho biết: Một nhóm các nhà Ai Cập học và nhân viên chụp X quang từ Đại học Manchester đã sử dụng công nghệ hình ảnh y học mới nhất để scan qua hàng trăm xác ướp động vật được công phu chuẩn bị và thu thập từ hơn 30 địa điểm khắp Ai Cập trong suốt thế kỷ 19 và 20.

Cuộc điều tra lớn nhất của loại hình này trong lịch sử sẽ được Horizon của BBC làm thành một chương trình có tên là “Bí mật đen tối của 70 triệu xác ướp động vật Ai Cập”, sẽ được phát sóng vào Thứ Hai (11/5). Bộ phim tài liệu sẽ nghiên cứu khảo sát cách thức tạo xác ướp ở Ai Cập cổ đại, và các sinh vật chết được chôn trong hầm mộ.

Dự án của Đại học Manchester sử dụng máy quét CT và tia X-quang để quan sát bên trong của 800 xác ướp, có từ khoảng 1000 năm TCN đến 400 năm SCN.

Chương trình này sẽ điều tra nghiên cứu ngành công nghiệp khổng lồ ướp xác động vật của Ai Cập cổ đại và giải thích lý do tại sao người ta phải chuẩn bị rất cẩn thận, nào là lớp áo choàng quấn rất công phu quanh xác ướp nhưng bên trong lại không có thi thể.

Trong một thông cáo báo chí của Đại học Manchester, Trưởng nhóm nghiên cứu là Tiến sĩ Dr Lidija Mcknight cho biết: “Chúng tôi luôn biết rằng không phải tất cả các xác ướp động vật đều chứa những gì chúng tôi mong đợi, nhưng chúng tôi tìm thấy khoảng một phần ba không chứa bất kỳ thi thể động vật nào cả, cũng không có cái xương nào sót lại“.

Nhiều vị thần trong hình dạng động vật được người Ai Cập thờ cúng. Các loài động vật được ướp xác và trở thành món quà thiêng liêng để tế lễ. Bởi vì đây là một hình thức tôn giáo phổ biến, vậy nên một số loài động vật địa phương đã gần hoặc hoàn toàn tuyệt chủng.

McKnight nói với tờ Washington Post: “Bạn sẽ có được một trong những xác ướp và bạn muốn nhờ nó mang một thông điệp thay mặt bạn gửi đến các vị thần và sau đó mong chờ những vị thần làm một điều gì đó hồi đáp trở lại. Đó là một loại hình trong hệ thống tín ngưỡng tôn giáo Ai Cập cổ đại, và đó là lý do tại sao chúng tôi nghĩ rằng chúng có quá nhiều. Nó hầu như đã tạo thành một nền công nghiệp vào thời gian đó và tiếp tục duy trì trong hơn 1.000“.

Xác ướp các động vật khác nhau đã được kiểm tra trong quá trình nghiên cứu, bao gồm các loài chim cao cẳng, mèo, chim ưng và chuột chù, và một con cá sấu dài 5 feet. Những ảnh chụp scan cho thấy xác ướp con cá sấu này chứa 8 con cá sấu con được chuẩn bị cẩn thận và bó vào nhau rồi được bọc lại với cá sấu mẹ trong một mô hình xác ướp cá sấu lớn.

Trang tin tức HNGN cho biết: Một xác ướp mèo mà chỉ có vài mẩu xương mèo, và một số tạo tác không chứa bộ phận động vật nào, thay vào đó là bùn, que củi, lâu sậy và vỏ trứng. Các phụ phẩm này được xem là kì lạ khi chúng có liên hệ với các loài động vật được xem là biểu tượng.

Một hầm mộ có thể chứa đến hai triệu xác ướp cò quăm, và một quần thể mộ có thể có tới 8 triệu con chó được ướp xác.

Những con số đáng kinh ngạc với phương pháp bảo tồn đáng kinh ngạc nhiên cho thấy ngành công nghiệp ướp xác động vật của Ai Cập cổ đại là rất quy mô.

Tờ BBC cho biết: “Một số chuyên gia cho rằng xác ướp động vật được làm để bán cho khách hành hương Ai Cập và như vậy những người ướp xác cổ xưa có thể kiếm thêm lợi nhuận bằng cách bán các xác ướp ‘giả’, những người khác như Lidija tin rằng bằng chứng đó cho thấy những người ướp xác cổ xưa thậm chí xem những phần nhỏ nhất của động vật cũng rất thiêng liêng và đặt nhiều tâm sức vào để việc ướp xác được chính xác“.

Các phức hợp đền thờ ở Saqqara giữ hàng triệu xác ướp động vật cho đến ngày nay, và chúng vẫn chưa được khai quật và phân loại. Nhà sinh vật học phân tử Sally Wasef đến từ Đại học Griffith, Australia đã thu thập được mẩu xương từ những xác ướp để phân tích DNA và xác định xem chúng được ‘nuôi’ hay sinh sản đại trà. Người ta nghĩ rằng hàng triệu còn vật này phải là sản phẩm của một nền công nghiệp với quy mô tương ứng, và nó trở thành “nỗi ám ảnh quốc gia”.

Trong năm 2011, Melinda Zeder, người phụ trách Viện Smithsonian nói về ngành công nghiệp cung cấp động vật lớn phi thường này với BBC: “Người Ai Cập cổ đại không bị ám ảnh bởi cái chết, họ bị ám ảnh bởi sự sống. Và tất cả mọi thứ họ làm để chuẩn bị cho quá trình ướp xác thực sự là cách nhìn đối với cuộc sống sau khi chết và là một cách để làm một cá nhân mãi mãi bất diệt“.

“Các thầy cúng sẽ tế lễ con vật, ướp xác nó và sau đó đặt nó trong một hầm mộ mang tên bạn. Vì đây là một cách tốt để có được địa vị tốt trong con mắt của bất cứ vị thần nào”, bà nói.

Mặc dù nghiên cứu của Đại học Manchester đặt ra nhiều câu hỏi về ngành công nghiệp ướp xác, McKnight nói các lễ vật được bảo tồn này như những mốc thời gian, giúp cho khoa học hiện đại có thể nhìn vào nền kỹ thuật cổ xưa và nghi lễ liên quan đến tôn giáo, cuộc sống và cái chết.

Chương trình BBC 70 triệu xác ướp động vật: Bí mật đen tối của Ai Cập, sẽ được phát sóng trên BBC 2 vào Thứ Hai (11/5/2015).

Thanh Phong, dịch từ Ancient origins