Chuyện nghề gây “đại họa” mù mắt ở Vĩnh Châu

Hàng trăm người mù, lòa ở Vĩnh Châu

Những cảnh đời tăm tối 

Theo ước tính của chính quyền địa phương, ở toàn thị xã Vĩnh Châu hiện nay có khoảng gần 1.000 người bị mù, bị mất khả năng thị giác vĩnh viễn, trong đó tập trung chủ yếu ở xã nghèo Vĩnh Châu, Lộc Hòa, Vĩnh Hải… Tuy nhiên, theo nhiều người dân thì con số thực tế của số người bị bệnh mù, lòa mắt có thể còn cao hơn nữa rất nhiều bởi người dân sinh sống ở các ấp, cụm cư dân vùng xa xôi hẻo lánh, ít tiếp xúc với… ánh sáng bên ngoài nên chính quyền cũng không thống kê hết được. 

Tìm đến ấp Cà Lăng A Biển (xã Vĩnh Châu), một khu dân cư sát biển với mênh mông những ruộng đất pha cát mà bao năm nay, trồng hành tím gần như là sinh kế duy nhất của người nông dân. 

Bà Huỳnh Thị Thuyền, 61 tuổi, một người dân trong ấp than thở: Đã gần 20 chục năm nay tôi không còn thấy được… gương mặt mình ra sao nữa. Hằng ngày, ngủ cũng như thức, tôi chỉ quanh quẩn làm bạn với cây gậy và chiếc giường chứ còn đi đâu cũng phải có con cháu dắt tay đi. 

Trước đây, có lần tôi dò dẫm ra phía đường làng để nghe tiếng người, để chào hỏi vài bạn bè quen biết cho đỡ buồn tẻ nhưng bị té đập đầu vào tường, gãy tay trái nên con cháu không cho đi đâu nữa. Bà Thuyền bảo, hồi trẻ bà cũng như hầu hết dân làng ở đây đều làm nghề trồng hành tím nên mắt cứ mỗi ngày một mờ đi. Do nghèo khó lại làm việc vất vả, chỉ nghĩ tối về nhỏ tí… thuốc nhỏ mắt là không sao ai ngờ, mình bị mù mà cũng chẳng hay.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết dân ở Vĩnh Châu đều bị bệnh lồi giác mạc, sẹo giác mạc, thị lực giảm sút, sau đó là bị mù vĩnh viễn. 

Tâm sự về điều này, ni sư Huệ Tâm ở tịnh xá Ngọc Châu Như – người thường xuyên tổ chức các hoạt động từ thiện phát thuốc miễn phí cho những người mù trong địa phương – cho biết, ban đầu mắt người dân bị lồi ra, lòng trắng lấn dần so với tròng đen mà nhiều người không để ý. Chẳng bao lâu sau họ dần dần mất hết thị lực. 

Nói về nguyên nhân khiến hàng ngàn người bỗng lâm vào cảnh đui mù như thế, ni sư thở dài ngao ngán: Ai cũng bảo là do phấn hành tím nên mọi người mới bị mù. Do đến mùa hành, người dân sau khi thu hoạch thường trộn hành với một loại thuốc gọi là phấn hành để giữ nó được lâu hơn, không bị héo trước khi sơ chế và mang đi bán. Phấn hành là một chất rất độc, lại dễ bay nên hầu như những người tiếp xúc với nó đều bị giảm thị lực. 

Tuy nhiên, vì nghèo khổ, vì miếng cơm manh áo mà nhiều người ở đây vẫn phải làm bởi ngoài hành tím, ở Vĩnh Châu không còn bất cứ cách sinh kế nào khác. Là một người sống lâu năm ở địa phương, ni sư cho rằng, hầu như ở Vĩnh Châu không có người nào trên 50 tuổi, trồng hành mà mắt còn…bình thường. Nhẹ thì chỉ còn nhìn thấy mờ mờ, chứ đa phần đều đã sống trong tăm tối cả vài năm rồi.

Dắt nhau mà đi

Theo ông Huỳnh Văn Hồng – Phó trưởng Phòng Y tế thị xã Vĩnh Châu, đúng là ở địa phương có rất nhiều người dân bị bệnh ở mắt. Trong đó, nhiều bệnh nhân đã bị mù vĩnh viễn không thể phục hồi. Về nguyên nhân, ông Hồng cho rằng do người dân Vĩnh Châu đa phần đều làm nghề trồng hành nên chất bảo quản hành, phấn hành sẽ làm giảm thị lực. Ngoài ra, trong quá trình bóc vỏ hành, tinh dầu hành tím bắn vào mắt cũng gây nên hiện tượng ngứa, nhức mắt nếu không có biện pháp điều trị kịp thời thì sẽ dễ bị giảm thị lực. 

Trong nhiều năm trở lại đây, Phòng Y tế thị xã đã có nhiều đợt ra quân kiểm tra, phát thuốc miễn phí cũng như tuyên truyền bà con tác hại của hành và các phương thức đơn giản để phòng tránh nhưng do địa bàn rộng, lực lượng cán bộ y bác sĩ mỏng, nhiều người dân là đồng bào dân tộc thiểu số Khmer nên trình độ nhận thức kém dẫn đến hiệu quả của chương trình chưa cao. Tỷ lệ người bị tật ở mắt vẫn có chiều hướng gia tăng, nhất là dịp cuối năm, khi mùa thu hoạch hành rộ lên.

Những đại gia đình… “bóng đêm”

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nếu một ai đó làm nghề trồng hành tím, chỉ tiếp xúc với phấn hành, củ hành khoảng 5 năm là có thể bị mất 50 – 70% thị lực. Khoảng 2, 3 năm tiếp theo là mất vĩnh viễn khả năng cảm nhận ánh sáng của đôi mắt. Thế nên, ở Vĩnh Châu không chỉ có người già mới bị mù lòa mà ngay cả những thanh niên trai tráng, những người mà chân tay còn khỏe mạnh, sức lực còn dồi dào nhưng vẫn phải mò mẫm đi lại, sinh sống trong một thế giới đêm đen vô vọng cùng những tiếng thở dài nghe đến nhói lòng. 

Theo anh Nguyễn Văn Công, 37 tuổi ở ấp Sài Con (Vĩnh Châu) thì, anh đã bị tật ở mắt cách đây khoảng 5 năm nhưng vẫn còn đi làm được nên nghĩ sẽ không sao. Ai dè, cách đây 3 năm, trong một lần bóc hành, tinh dầu bay vào mắt anh ngứa quá không chịu được nên đưa tay gãi một chút. Ngờ đâu, gãi xong thì mắt sưng đỏ, đau nhức, nhìn cái gì cũng chảy cả nước mắt nên anh đành phải nhắm mắt lại cho đỡ đau rồi xin chủ ruộng cho về nằm nghỉ. Thế nhưng, anh đâu ngờ giấc ngủ đó là giấc ngủ cuối cùng mà anh còn nhìn được ánh sáng trần gian bởi hôm sau tỉnh dậy, xung quanh anh là một màn đen như mực. 

Lúc đầu anh không tin vì mình còn trẻ, cứ nghĩ mình dậy lúc nửa đêm nhưng nghe vợ nói, trời sáng sao anh chưa đi làm thì anh biết mình đã vĩnh viễn bị mù. Đau đớn hơn nữa, lúc đó chị Cẩm, vợ anh cũng đang mang thai đứa con thứ 3 được bốn tháng và anh cũng vĩnh viễn không bao giờ được nhìn thấy mặt mũi con mình ra sao, dù ngày nào anh cũng ở bên cháu bé. Nhưng đau đớn ở chỗ, anh Công không phải là người duy nhất trong nhà phải làm bạn suốt đời với bóng đêm mà cha, mẹ và người anh cả của anh cũng bị lòa trong khoảng mấy năm trở lại đây, tất cả đều do những củ hành tím nhỏ bé gây nên. 

Anh bảo, dù có đói khổ thế nào anh cũng nhất quyết không để cho con mình theo nghề trồng hành nữa. Tuy nhiên, cô co
n gái đầu lòng nhà anh năm nay 15 tuổi cứ nằng nặc xin cha mẹ cho đi làm công nhân sơ chế hành tím để lấy tiền phụ giúp mẹ nuôi các em. Mặc dù vô cùng đau lòng nhưng anh không thể ngăn cản con bé bởi chỉ với sức lực của mình vợ anh lăn lộn trên ruộng hành thì sẽ không đủ thu nhập nuôi cả gia đình. Hiện nay, điều duy nhất mà anh có thể làm với con gái mình là bảo con đeo kính suốt ngày khi tiếp xúc với hành tím để mong tránh những bệnh về mắt. 

Có mặt ở tịnh xá Ngọc Châu Như vào một buổi trưa trời nắng vàng của một ngày cuối năm, trong khi từng cơn gió từ biển thổi vào thì từ phía cổng tịnh xá, hàng chục người cứ dắt tay nhau, quờ quạng lần mò từng bước chân để tìm đến tịnh xá xin thuốc miễn phí. 

Vẫn biết là khi đã bị mù thì gần như khả năng phục hồi lại mắt là không còn nhưng những con người nghèo khổ ở Vĩnh Châu vẫn cố vớt vát lấy tia hy vọng cuối cùng với mong muốn tìm lại một chút ánh nắng chốn dương gian. Theo chị Nguyễn Thị Thu, một tình nguyện viên phát thuốc miễn phí ở Ngọc Châu Như thì ngày nào cũng có mấy chục người dân địa phương đến chùa xin thuốc, khám mắt vì họ nghèo, không đủ tiền đi bệnh viện. 

Hơn nữa, ở Vĩnh Châu ra đường là thấy hành, về nhà nằm ngủ cũng thấy hành chất đầy trong nhà nên nhà nào cũng cố xin một chút thuốc để vừa chữa bệnh, vừa phòng bệnh cho những người ngày ngày làm việc cùng hành tím hoặc thậm chí nhỏ vào mắt cả những đứa trẻ con, vì sợ chúng chẳng may bị phấn hành bay vào mắt.

Có lẽ, không nỗi sợ hãi nào như nỗi sợ hãi phải sống trong bóng đêm tăm tối, suốt cả cuộc đời còn lại của mình. Tuy nhiên, nỗi sợ hãi kinh hoàng đó đang bao phủ lên hàng ngàn người dân nghèo ở Vĩnh Châu và bóng ma mù lòa còn lấn sang cả những thế hệ trẻ, những thanh niên trai tráng khiến cuộc sống của người dân nơi đây như một ốc đảo mù biệt lập với thế giới bên ngoài khiến bất cứ ai nhìn thấy cũng phải rùng mình kinh hãi. 

Và, đau đớn hơn nữa, mặc dù biết con đường “tăm tối” ở phía trước nhưng vì miếng cơm manh áo, nhiều người dân cũng đành nhắm mắt mà làm với hy vọng mong manh vào ánh sáng số phận bao dung mà thôi.
Theo Danviet