Sài gòn, đi nhớ về …buồn

Vào thập niên 80, dân Sài gòn có 4 câu vè tả về đặc điểm của 4 quận dân cư tạm gọi là “ đắc địa “ ở thành phố Hồ Chí Minh – một thời là thủ phủ Sài gòn hoa lệ, một hòn ngọc Đông Nam Á

                     Ăn quận 5 
                     Nằm quận 3 
                     Múa ca quận 1 
                     Trấn lột quận 4

Quận 5 là nơi cư dân của cộng đồng người Hoa tập trung đông nhất.

Một “little China” từng được gọi là Chợ Lớn nổi tiếng có nhiều nhà hàng, khách sạn đủ phong cách, hương vị …Tàu. Người Việt Nam quan niệm ăn cơm Tàu là ngon, là sang, đến bây giờ vẫn còn. Mười đám cưới ở Việt Nam, quá nửa là chọn thực đơn Tàu. Nói ăn quận 5, ý là như thế.

Quận 3 có nhiều nhà, biệt thự đẹp, cư xá, cao ốc khang trang nằm trên những con đường Tú Xương, Đoàn Thị Điểm, Ngô Thời Nhiệm, Hồ Xuân Hương rợp bóng cây xanh mát mẻ, êm đềm, yên tĩnh. Cư dân sống ở đây ngủ yên, ngủ ngon vì không có hàng quán, chợ búa ồn ào, phiền nhiễu, nên ở quận 3 là lý tưởng nhất.

Quận 1 là quận thị tứ, đắc địa nhất thành phố. Dinh thự, ngân hàng, cao ốc, công ty, trung tâm mua sắm, siêu thị, nhà hàng, khách sạn sang trọng, đẹp đẽ, bề thế đều tập trung ở đây. Ban ngày nhộn nhịp, ban đêm cũng rộn ràng không kém. Quận này cũng là chỗ vui chơi, giải trí vào hàng xa hoa bậc nhất.

Số lượng nhà hát, sân khấu kịch nói, cải lương, khiêu vũ trường, phòng trà, quán bar so với mật độ dân cư ngụ đúng là quá tải. Khuya lơ khuya lắc vẩn còn “ỳ xèo” những người lấy ngày làm đêm, lấy đêm làm ngày.

Những ngày lễ hội, quận 1 như vùng đất trũng, người xe như nước từ khắp nơi đổ về để xem các ngôi sao đang nổi và … sắp chìm ca hát, nhảy múa trên các sân khấu ngoài trời. Quá sung sức thành kiệt sức đến nổi hết bài, lảo đảo đi xuống mà quên cả chào khán giả.

Quận 1, không là quận múa ca thì còn có tên nào xứng hơn ?

Ai đã từng ở Sài gòn có lẽ đều biết đến quyển tiểu thuyết “Điệu ru nước mắt “ của nhà văn Duyên Anh. Tác giả đã lấy bối cảnh là quận 4 để kể về cuộc đời của tên trùm du đãng Trần Đại và đàn em – những tay giang hồ anh chị nhưng nghĩa khí (!) dám đương đầu với cảnh sát để bênh vực người lao động cô thế. Quyển tiểu thuyết rất “ hot” thời bấy giờ.

Từ hồi xa xưa quận 4 đã là quận nghèo. Tuy cách quận 1 có một con sông, một cái cầu như cầu Ông Lãnh nhưng đời sống ở hai quận thật là cách biệt. Sống trong quận 4 ,đa số là dân lao động, thợ thuyền,buôn bán nhỏ, công nhân khuân vác ở kho cảng Sài gòn. Họ ở trong những căn nhà lụp xụp, những ngỏ hẻm tối tăm, nơi tệ nạn xã hội hoành hành không thể kiểm soát.

Quận 4 mảnh đất mầu mở, căn cứ địa của các băng đảng xã hội đen , buôn lậu, mãi dâm, ma túy, trộm cắp, cướp giựt. Quận 4 có những con đường ban đêm không ai dám đi một mình. Giật dây chuyền, túi xách, cướp xe là chuyện cơm bữa hằng ngày, Quận 4, quận trấn lột có tên là thế…

Thời gian qua nhanh, “thương hải biến vi tang điền “. Cảnh vật chung quanh và con người thay đổi đến chóng mặt. Đến một lúc nào đó không nhận ra bộ mặt quận 4. Quận 4 đã “ lên đời”, đã bước ra ánh sáng.

Đường xá mở rộng, nhà phố sửa sang, khu ổ chuột phá hết để làm chung cư. Từ một quận nghèo, nhếch nhác, mất an ninh, quận 4 trở thành một vùng dân cư đầy triển vọng. Cư dân các nơi khác chuyển hộ khẩu về

chốn làm ăn mới, mở cửa hàng, văn phòng, công ty rầm rộ.

Không kém quận 1, Quận 4 cũng cho phép kinh doanh nhà nghỉ, khách sạn mini, các quán ăn, quán nhậu thoải mái, nhưng đa số ở dạng bình dân.

Vòng quanh 4 quận nội thành, có cảm tưởng như cả thành phố đua nhau mở quán ăn, quán nhậu, nhà hàng, khách sạn.

Dân phản ảnh với nhà nước tại sao ưu tiên qui hoạch các dự án xây cao ốc, khách sạn thì nhiều, còn trường học, bệnh viện, phúc lợi dân sinh thì chẵng thấy đâu ?

Nhà nước ư ? vẫn câu trả lời muôn thuở : “ thiếu quỹ đất, thiếu kinh phí “.

Kẹt xe, khói bụi, nước ngập là “đặc sản “ nổi tiếng của Sài gòn 10 năm đầu thế kỷ 21. Ai chưa nếm qua chưa phải người Sài gòn. Du khách nước ngoài đến đây vào mùa mưa, gặp hôm triều cường, đã có kinh nghiệm xắn quần lội bì bỏm trên những con đường mà chỉ một thoáng, “bổng thành dòng sông uốn quanh “.

Máy ảnh đưa lên, cười, “ tách “, một tấm hình nhớ đời.

Rời quận 4, qua cái cầu Calmette mới xây, đi vòng qua chợ Bến Thành đến đường Trương Định, băng qua công viên Tao Đàn là bước đến địa phận quận 3.

Cũng không biết từ lúc nào đi trên những con đường ở quận 3, vốn êm đềm yên tĩnh, bổng phát hiện những biệt thự kín cổng cao tường biến thành quán ăn, quán bar, phòng trà một cách nhanh chóng đến kinh ngạc. Ban đêm cũng đèn xanh, đèn đỏ nhấp nháy sáng trưng.

Quận 3 giờ cũng thành quận “ múa ca “ mất rồi.

Nằm ở quận 3, bên cạnh ngôi chùa Xá Lợi, cổ kính trang nghiêm là một con đường mang tên nhà Sư Thiện Chiếu. Con đường này đã trở thành con đường có “hỗn danh “: con đường “ Lẫu cá kèo “.

Khách ăn uống nhậu nhẹt, xe cộ ra vào tấp nập, ồn ào, nhạc xập xình cho đến tận khuya. Hàng tạ con cá kèo sống nhăn răng bỏ trong nồi nước lẫu , vẫy vùng, ngắc ngoải rồi chết lịm. Cá không biết khóc, không biết nói, nhưng người thì la rất to : “dô, dô “. Bát nháo không thể tả.

Nhà chùa cũng đã gửi đơn phản ảnh, kêu cứu chính quyền xin ngăn chận dùm cái sự làm huyên náo chốn thiền môn, nhưng năm này qua năm khác chả thấy ai giải quyết .

Có Phật tử thấy cảnh chướng tai gai mắt, họ bàn nhau hùn tiền xin thuê lại khu đất bán lẫu cá kèo để bán sách, quà lưu niệm. Nghĩa là vẫn trả tiền thuê mặt bằng đàng hoàng nhưng mặt hàng kinh doanh không phải là ăn uống nhậu nhẹt. Tuy nhiên, việc không thành.

Nghe đâu khuôn viên thuộc công thự nhà nước, mà người thuê mặt bằng kinh doanh cũng có máu mặt, cả tiền lẫn quyền.

Tình trạng xây dựng bát nháo và cấp giấy phép kinh doanh tràn lan trong thành phố là có thật, một sự thật nhức nhối. Không có luật lệ chặt chẻ cho công tác qui hoạch và xây dựng đô thị, không phân định rõ khu vực nào chỉ để ở, khu vực nào chỉ để kinh doanh, và kinh doanh ngành nghề nào là thích hợp !

Quán karaoke, quán bar nằm cạnh trường mẫu giáo, “trung tâm ẩm thực “ gọi là làng nướng, nằm đối diện bệnh viện, trưa chiều tỏa khói um trời, tấp nập kẻ vào người ra như thách thức những người ốm sắp chết kiểu gì cũng nên hưởng thụ một trong tứ khoái của con người là … ăn.

Nhiều người đã chết vì ăn. Còn cái sự ăn thì ôi thôi thiên hình vạn trạng kiểu.

Những người xa Sài gòn lâu năm, trở về sẽ không khỏi choáng ngợp về tốc độ xây dựng đường xá, nhà cửa ở đây, thành phố tấp nập rộn rịp như một công trường đang giờ cao điểm .

Nhưng Sàigòn còn có một mảng tối của những người không nhà cửa, hoặc có nhà, có ruộng nhưng tốc độ đô thị hoá đến chóng mặt khiến họ mất nhà mất vườn, mất ruộng đến trắng tay.

Cầm một cục tiền đền bù giải toả đất vườn rẻ mạt, họ không mua nổi một nơi che nắng che mưa khi khu đất vườn của họ qua tay bao nhiêu đại gia, bao nhiêu công ty trở thành những biệt thự sang trọng, căn hộ cao cấp, họ chỉ biết ngước nhìn thèm thuồng và phẩn uất kêu Trời, mà Trời thì ở quá xa .

Ngoài những ổ voi, những cái hố loang lỗ trên những con đường thi công không chất lượng, Sài gòn còn có những cái hố giữa người giàu và người nghèo ngày càng to ra và rõ nét.

Những người giàu mới nổi họ cũng có những cái hố, những lổ hổng, những thứ mà tiền thì không thể mua được cho họ, cái thứ mà học cả đời chưa thông, tạm gọi là “Văn hoá “: vì Văn hoá là Culture, là thứ phải gieo trồng, không phải ngày một ngày hai mà có.

Tôi sinh ra và lớn lên ở Sài gòn. Với tôi Sài gòn và người Sài gòn có những vẻ đẹp riêng, không thiếu sự thanh lịch, duyên dáng và trẻ trung.

Hơn nửa đời người, tôi vẫn là cư dân quận 1, tôi đã từng chứng kiến những cây me già cổ thụ hàng trăm tuổi, mùa mưa trốc gốc ngã xuống mặt đường.

Tôi đã từng hối hả xách máy ảnh chụp lại những góc phố, những ngôi nhà cũ mà cái hồn của lịch sử như còn phảng phất đâu đây, trước khi được phá đi để xây thành những cao ốc hiện đại, tài sản bền vững của những nhà tư bản ngoại quốc và nội địa.

Chẵng để làm gì, chỉ là thói quen, sở thích của người có máu “ bảo tàng “.

Quá khứ, có những thứ đôi khi khó chia xa.

Sài gòn đang “ thay da đổi thịt “ từng ngày, nói vui là đang “ giải phẫu thẩm mỹ “ toàn bộ.

Cái khẩu hiệu hãy giữ gìn và phát huy “ bản sắc dân tộc kết hợp hiện đại “ của một thành phố chỉ hơn 300 năm tuổi, nghe hay thì thật là hay, nhưng xem chừng chưa “kết “mà cũng chẵng “ hợp “ chút nào.

Cả phần xác lẫn phần hồn.

Thực tế chung quanh tôi, con người có văn hóa, cuộc sống văn minh, hiện đại chưa thấy đâu, nhưng “ hương đồng gió nội “ đã bay đi quá nhiều.

Bay từ ngỏ hẻm đến đường phố, từ con người đến nếp nhà.

Sài gòn, thành phố tuổi thơ và tình yêu của tôi, đi xa thì nhớ, trở về lại buồn. Có khi thật buồn và … tiếc.

nguồn: http://www.erct.com/2-ThoVan/Nam_Yen/SaiGon-Dinho-Vebuon.htm