Làm rõ hơn căn cứ thu hồi trong Luật đất đai

Theo dự Luật đất đai sửa đổi trình Thường vụ Quốc hội chiều 15/1, phải làm rõ hơn các trường hợp Nhà nước thu hồi đất; thu hẹp các trường hợp thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế, xã hội.

Chiều 15/1, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn vướng mắc của Luật đất đai (sửa đổi). Theo Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Nguyễn Minh Quang, dự thảo luật được đưa ra lần này có 14 điều tăng thêm so với dự luật trình Quốc hội tại kỳ họp vừa qua (bỏ 7 điều và bổ sung mới 21 điều). 8 trong số 14 chương có các điều sửa đổi, bổ sung khá chi tiết.

Dự thảo bỏ quy định về Nhà nước được ưu tiên nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, bổ sung quy định về trách nhiệm của Nhà nước trong việc ban hành chính sách đất ở, đất sản xuất đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Quy định về trách nhiệm của Nhà nước trong việc cung cấp thông tin đất đai; bảo đảm quyền được tiếp cận thông tin về quản lý, sử dụng đất đai của các tổ chức, cá nhân được đưa vào văn bản luật.

Dự thảo mới nhất cũng quy định người sử dụng đất được tiếp tục sử dụng đất và không bị hạn chế về quyền sử dụng đất trong trường hợp các dự án, công trình đã ghi trong kế hoạch sử dụng đất và đã công bố phải thu hồi đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất nhưng sau 3 năm chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa được phép chuyển mục đích sử dụng đất.

Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Nguyễn Minh Quang. Ảnh: Nguyễn Hưng.

Đối với việc thu hồi đất, theo Bộ trưởng Quang, các quy định liên quan tới vấn đề này sẽ theo hướng cụ thể, chi tiết hơn. “Việc thu hồi đất phải làm rõ hơn các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; thu hẹp các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội và làm rõ căn cứ thu hồi”, Bộ trưởng Quang cho hay.

Dự luật cũng bổ sung quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền thu hồi đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn để chuyển sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp. Chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền thu hồi đất là người có thẩm quyền ban hành quyết định cưỡng chế; người có thẩm quyền ban hành quyết định cưỡng chế thì không được ủy quyền.

Việc bồi thường về đất, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được sửa đổi và bổ sung khá nhiều điểm. Ví dụ bổ sung quy định về nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất, các khoản hỗ trợ bao gồm: hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo việc làm đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp; hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở; hỗ trợ khác; việc quy định cụ thể các khoản hỗ trợ do Chính phủ quy định.

Bổ sung quy định cụ thể về lập và thực hiện dự án tái định cư theo hướng UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện các dự án tái định cư trước khi thu hồi đất; khu tái định cư tập trung phải xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ đảm bảo bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, phù hợp với tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng

Dự luật còn quy định cụ thể việc bồi thường thiệt hại về nhà, công trình xây dựng trên đất khi Nhà nước thu hồi đất; bổ sung quy định về bồi thường đối với vật nuôi, cây trồng…

Đối với vấn đề giá đất, dự luật sửa đổi, bổ sung theo hướng không quy định cụ thể trong dự thảo Luật về các phương pháp xác định giá đất mà giao cho Chính phủ quy định cụ thể cho phù hợp với từng loại đất; quy định cụ thể về khung giá đất, giá đất tại khu vực giáp ranh; bổ sung quy định cụ thể về điều kiện được hoạt động tư vấn giá đất…

Lưu ý đối với cơ quan soạn thảo, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng lấy ví dụ, giả sử mùng 1/1 năm nay công bố giá đất mà năm sau nữa mới đền bù giải tỏa mà dân lại yêu cầu theo giá thị trường thì lúc đó giá đất đã khác rồi. Quan ngại về tính khả thi của dự án luật, Chủ tịch cho rằng, nếu không cấp tập hoàn thiện thêm thì khó thông qua. Ông cũng yêu cầu phải giảm thiểu tối đa nghị định hướng dẫn thi hành và có thể đổi tên thành bộ luật sau khi đã chỉnh lý đầy đủ với các quy định cơ bản là áp dụng được ngay.

“Cứ đọc một điều rồi thử xem mình là đối tượng điều chỉnh xem làm thế nào và có vấn đề gì không chứ tôi đọc khối điều xong không biết làm kiểu gì, chỉ nội cái định giá thế dứt khoát dân không chịu”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Trong buổi họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã thống nhất việc tổ chức lấy ý kiến người dân về dự thảo Luật đất đai (sửa đổi). Việc lấy ý kiến bắt đầu từ tháng 2 và kéo dài trong hai tháng.

Nguyễn Hưng