Ly kỳ 5 bụi tre mọc ngược từ ngàn năm trước ở xứ Nghệ

Duy nhất ở miền Tây xứ Nghệ còn 5 bụi tre mọc ngược có lịch sử khoảng 1.000 năm trước.

Trong một lần dẫn quân đi đánh giặc trở về, Lý Nhật Quang dừng lại gặp gỡ, trò chuyện với bà con ở miền Tây Nghệ An. Trước sự chúc tụng cũng như tấm chân tình của bà con địa phương, Lý Nhật Quang đã cầm điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt xuống đất. Cái điếu cày ấy là một đoạn tre lộn ngược nên từ chiếc điếu mọc lên một cây tre vít đầu xuống đất rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời.

Loại tre đặc biệt ấy có xuất xứ từ câu chuyện dân gian như thế, đến nay nó đã có lịch sử gần 1.000 năm. Tuy nhiên, cùng với thời gian và những biến đổi của khí hậu, cả nước hiện chỉ còn lưu giữ khoảng 5 bụi và chỉ xuất hiện tại miền núi phía Tây Nghệ An. Loại tre kỳ lạ này đang đứng trước nguy cơ biến mất.

Tre mọc ngược từ… chiếc điếu cày

PGS. Ninh Viết Giao, Tổng thư ký Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An trong một lần trò chuyện với sinh viên các trường đại học tại Nghệ An đã nhắc đến một loại tre đặc biệt và hiện chỉ còn xuất hiện tại Nghệ An. Theo đó, loài tre này mọc ngược, gắn với một câu chuyện lịch sử khá đặc biệt và đã tồn tại gần 1.000 năm.

Mô tả về loài tre này, PGS. Ninh Viết Giao cho biết, loại tre với kiểu mọc khác thường ấy có hình thù rất đặc biệt: Tất cả từ cành, gai đến thân cây đều mọc ngược, ai nhìn vào cũng phải để ý.

Bụi tre mọc ngược ở Nghệ An. Cành tre khi mọc đều đâm chúc xuống đất rồi mới đâm thắng lên trời.

Theo một số tài liệu ở xứ Nghệ cũng như các chuyên gia nghiên cứu lịch sử tại địa phương, nguồn gốc xuất xứ của loại tre này cũng là một câu chuyện lịch sử được khá nhiều người dân lúc bấy giờ biết tới.

Theo đó, vào khoảng năm 1060, quân Ai Lao làm phản, sang đánh phá miền Tây Nghệ An, Lý Nhật Quang dẫn đầu một đoàn quân lớn đi dẹp loạn. Sau khi đánh thắng quân Ai Lao, lấy lại sự bình yên, Lý Nhật Quang kéo quân trở về. Khi đi đến địa phận Khe Chè, mé dưới Thành Nam (huyện Tương Dương cũ, hiện nay là huyện Con Cuông), bà con địa phương ra đón rước, chúc mừng chiến thắng.

Cảm động trước tấm chân tình, sự tiếp đón chu đáo của bà con, Lý Nhật Quang cùng quân lính dừng lại trò chuyện, vui chiến thắng với người dân địa phương. Trong cuộc vui năm đó, ông cầm điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt điếu xuống đất. Nào ngờ, cái điếu là một đoạn tre lộn ngược. Nên sau đó, từ chiếc điếu mọc lên một cây tre cũng vít đầu xuống rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời.

Người dân tin rằng, đó là loài tre đặc biệt, có dấu tích lịch sử và cần phải nhân rộng. Và thời đó, loài tre này mọc khắp nơi tại miền Tây Nghệ An như là sự ghi nhận tình cảm của Lý Nhật Quang với vùng đất này.

Cuộc “cá cược” của PV với vị chủ tịch huyện

Sử sách Nghệ An vẫn còn lưu giữ rất nhiều chi tiết liên quan đến câu chuyện đậm màu sắc truyền thuyết này. Và thực tế, hiện nay, ở huyện Con Cuông (Nghệ An), loài tre này vẫn còn tồn tại như để chứng minh tính lịch sử của câu chuyện năm xưa. Với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về loài tre đặc biệt này cũng như những câu chuyện liên quan, chúng tôi tìm về tận địa phương.

Truyền thuyết và sử sách có ghi nhận nhưng khi tìm về địa phương, chúng tôi phải rất vất vả mới tìm được loại tre này. Theo đó, tại huyện Con Cuông, nơi được xác định là tồn tại loại tre nói trên, cả ngày ngược rừng, tìm hiểu và hỏi cán bộ địa phương, chúng tôi chỉ nhận được ánh mắt ngạc nhiên và lắc đầu. Hầu hết, mọi người khi nhắc đến loại tre này đều khẳng định: “Chưa nghe, chưa thấy và chưa hề biết sự tồn tại loại tre kỳ lạ đó”.

Loài tre mọc ngược duy nhất còn lại ở xứ Nghệ.

Chủ tịch UBND huyện Con Cuông, ông Lư Đình Tuấn, người từng có thời gian nghiên cứu lĩnh vực nông nghiệp cũng tỏ ra bất ngờ: “Làm gì có loại tre lạ đời vậy!. Đó chỉ là câu chuyện trong dân gian. Tôi dám cược với nhà báo, nếu loại tre ấy xuất hiện và tồn tại ở vùng đất Con Cuông, chắc chắn tôi sẽ biến nó thành điểm du lịch và có chính sách bảo tồn để con cháu sau này được tận rõ”.

Từ người dân cho đến lãnh đạo cao nhất tại địa phương đều khẳng định như thế nên chúng tôi đã có lúc nghĩ rằng, chắc chỉ là câu chuyện trong truyền thuyết mà thôi. Thất vọng trở về, chúng tôi vô tình gặp một người bạn hiện đang công tác tại địa phương.

Nói về hành trình tìm tre mọc ngược của chúng tôi, cậu ta thốt lên: “Tre mọc ngược ư, ở xã em vẫn còn lưu giữ đó. Loại tre đúng như các anh mô tả nhưng người dân gọi với tên tre Vang. Loại tre này còn xuất hiện tại khu vực Khe Chè, xã Tam Sơn, huyện Anh Sơn”. Được lời như cởi tấm lòng, chúng tôi hớn hở tiếp tục chuyến hành trình tìm đến địa chỉ như người bạn cung cấp.

Sau một buổi leo đèo, lội suối, theo chỉ dẫn của hàng trăm người dân địa phương, chúng tôi ngược dốc đỉnh đồi Cây Giới để tiếp cận loại tre đã tồn tại gần 1.000 năm với nhiều kỳ bí. May mắn cho chúng tôi là gặp được cụ Ngô Thị Ước (87 tuổi), người thâm niên trong vùng và rất biết hiểu biết về loài tre này. Với sự chỉ dẫn tận tình của cụ, chúng tôi cũng tìm được tới đ