Zimbabwe: Tổng thống 93 tuổi muốn độc quyền, quân đội đảo chính

Quân đội Zimbabwe hôm 15/11 đã tiến vào thủ đô Harare, phong tỏa các tuyến phố chính, chiếm giữ các cơ quan chính phủ, tòa án… và quản thúc Tổng thống Robert Mugabe đã cầm quyền 37 năm mà không có ý lui về.

Tướng Sibusiso Moyo đại diện quân đội Zimbabwe cho biết, Tổng thống Mugabe (93 tuổi) và người vợ 52 tuổi Grace đã bị quản thúc. Thông báo từ văn phòng Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma cũng xác nhận điều này.

Theo đó, ông Zuma sáng 15/11 đã nói chuyện qua điện thoại với người đồng cấp Zimbabwe Robert Mugabe và nhận được thông tin rằng ông Mugabe đang bị quân đội quản thúc tại nhà riêng. Tổng thống Zimbabwe cho biết ông hiện “vẫn ổn”, Aljazeera đưa tin.

Tổng thống Zuma cũng đang giữ liên lạc với Lực lượng Phòng vệ Zimbabwe (ZDF). Ông kêu gọi tất cả các bên bình tĩnh và kiềm chế để đảm bảo hòa bình, ổn định ở Zimbabwe.

Tài khoản Twitter chính thức của chính quyền Nam Phi đồng thời cho hay Tổng thống Zuma sẽ gửi các đặc phái viên tới Zimbabwe để giúp xử lý cuộc khủng hoảng.

Quân đội Zimbabwe đêm 14/11, rạng sáng 15/11 đã triển khai binh sĩ, vũ khí hạng nặng, giành quyền kiểm soát thủ đô Harare và đài truyền hình quốc gia.

Trước những đồn đoán về một cuộc đảo chính đang diễn ra ở Zimbabwe, phát ngôn viên quân đội Sibusiso Moyo bác bỏ thông tin này trên sóng truyền hình trực tiếp. “Chúng tôi chỉ đang nhắm vào lực lượng tội phạm xung quanh ông (Mugabe), những người đang đem đến đau thương cho kinh tế, xã hội đất nước và cần phải mang họ ra công lý”, hãng tin Reuters dẫn lời Tướng Moyo, phụ trách vận tải hậu cần quân đội.

Ông Moyo nói thêm rằng: “Ngay khi chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ của mình, chúng tôi hy vọng mọi việc sẽ trở lại bình thường”.

Trong tuyên bố của ông Moyo có thêm một số điểm đáng chú ý sau:

– Người dân nên giữ bình tĩnh và hạn chế di chuyển nếu không cần thiết.

– Quân đội cam kết tính độc lập của cơ quan tư pháp Zimbabwe được đảm bảo.

– Lực lượng an ninh nên “hợp tác vì sự tốt đẹp của đất nước chúng ta” và bất kỳ sự khiêu khích nào sẽ “gặp phải sự đáp trả thích đáng”.

Quân đội Zimbabwe đang tuần tra các đường phố, kiểm soát các trụ sở chính phủ sau một đêm bắt bớ những người xung quanh Tổng thống.

Theo các thông tin chưa được kiểm chứng, quân đội Zimbabwe đã bắt giữ Bộ trưởng Tài chính Ignatius Chombo và Giám đốc Cảnh sát quốc gia Zimbabwe Augustine Chihuri. Ông Chombo là người lãnh đạo phe “G40” trong nội bộ đảng cầm quyền ZANU-PF, ủng hộ bà Grace kế nhiệm tổng thống Mugabe.

Căng thẳng phe phái tại Zimbabwe nổi lên vào một tuần trước khi ông Mugabe quyết định sa thải phó Tổng thống Emmerson Mnangagwa để mở đường cho bà Grace, 52 tuổi, lên nắm quyền. Trước đó, ông Mnangagwa được coi là ứng viên sáng giá hơn bà Grace để kế nhiệm ông Mugabe.

Ông Mnangagwa là một cựu sĩ quan an ninh, nhận được sự hậu thuẫn từ các tướng lĩnh quân đội, đặc biệt là Chỉ huy trưởng lực lượng vũ trang Zimbabwe – Tướng Constantino Chiwenga. Ông Chiwenga nói rằng quân đội sẵn sàng hành động để “thanh lọc” đảng Zanu-PF của ông Mugabe.

Những diễn biến ngày 15/11 đã cho thấy sự đối đầu chưa từng có giữa ông Mugabe và quân đội, tất nhiên với sức mạnh đang nằm trong tay những người trẻ. Ông Mugabe đã nắm quyền liên tục ở Zimbabwe kể từ những năm 1980 đến nay.

Trong những năm gần đây, vấn đề sức khỏe của vị tổng thống 93 ngày càng bộc lộ rõ. Bất chấp những điều đó, không có dấu hiệu cho thấy tổng thống Mugabe sẽ lui về sau.

Kinh tế Zimbabwe đã rơi vào lụn bại trong hơn 10 năm nay khi lạm phát siêu phi mã khiến đồng tiền nước này có tỷ lệ hối đoái ở mức siêu tưởng: 35 triệu tỷ dollar Zimbabwe tương đương 1 USD vào năm 2015.

Năm 2008, lạm phát ở nước này lên tới 500 tỷ % và về cơ bản đã quét sạch tiền tiết kiệm của người dân gửi bằng đồng nội tệ ở ngân hàng.

Tú Văn (t/h)