Ukraine và Nga chưa thỏa thuận được về khí đốt do vấn đề tài chính

Nga và Ukraine đã thất bại trong việc đạt được một thỏa thuận về cung cấp khí đốt cho mùa đông sắp tới trong cuộc đối thoại do EU làm trọng tài hôm Thứ Ba (21/10).

Tuy nhiên, cả hai bên đồng ý tái thương thuyết khi họp bàn tại Brussels trong tuần với hy vọng giải quyết vấn đề khả năng chi trả của Kiev.

Sau cuộc đàm phán kéo dài một ngày dự kiến đi đến quyết định cuối cùng, Ủy viên thuộc Ủy ban Năng lượng Châu Âu là ông Guenther Oettinger nói với báo giới, ba bên chấp thuận giá mà Ukraine sẽ trả cho tập đoàn Gazprom của Nga là 385 USD cho 1.000 mét khối nhiên liệu, cũng như thanh toán trước khi giao hàng.

Nhưng Bộ trưởng Bộ Năng lượng Nga là ông Alexander Novak cho biết, Moscow vẫn muốn đảm bảo khả năng chi trả của Kiev, khi mà Ukraine trong cùng ngày đã hỏi vay EU thêm 2 tỉ Euro.

Phụ thuộc vào viện trợ từ phương Tây, Ukraine đang yếu thế trong cuộc thương lượng với nước lớn nhất Xô Viết cũ tại Moscow, mặc dù không có lý do rõ ràng cho việc Nga muốn đảm bảo tài chính hơn nữa, vì thỏa thuận cung cấp khí đốt chỉ diễn ra khi tiền mặt được chi trả.

Lấy lý do hóa đơn hơn 5 tỉ USD chưa thanh toán, Nga đã cắt đường cấp khí đốt cho Kiev vào trung tuần tháng 6. Động thái này khiến căng thẳng Đông – Tây thêm bùng phát sau sự kiện Nga thôn tính Crimea và xung đột tại miền đông Ukraine nơi người dân nói tiếng Nga.

Hai quốc gia đang giằng co trong phiên tòa quốc tế về khoản nợ quá hạn, dù ông Oettinger lưu ý Ukraine đã đồng ý chi trả 3,1 tỉ USD chia làm hai đợt trong năm nay để thông dòng cung khí đốt cho mùa đông.

Các quốc gia EU, phần lớn cũng phụ thuộc vào khí đốt của Nga nhưng lại vướng vào cuộc chiến thương mại với Moscow vì sự tình tại Ukraine, lo sợ nguồn cung của chính họ cũng bị gián đoạn nếu vấn đề không được giải quyết.

Mặc dù đã cắt đường cung khí đốt cho Kiev, nhưng tập đoàn xuất khẩu nhà nước Gazptom chưa chặn đường cung khí đốt dẫn qua nước này đến EU. Bộ trưởng Novak lần nữa loại trừ khả năng Gazprom đồng ý cho các nước EU tái xuất khẩu khí đốt sang Ukraine.

Liên minh Châu Âu phụ thuộc khoảng ⅓ lượng khí nhập từ Nga, và gần một nửa trong số đó đi qua Ukraine. Tranh cãi về giá giữa Nga và Ukraine trong năm 2006 và 2009 đã tác động tới cung cấp nhiên liệu cho các thành viên EU.

Tranh cãi lần này trở nên phức tạp do mối quan hệ ngày càng xấu đi giữa Kiev và Moscow, dù các lãnh đạo EU nhận định thỏa thuận được ký kết sẽ xoa dịu căng thẳng.

Lý do cần đạt thỏa thuận

Lệnh trừng phạt kinh tế do Mỹ và EU áp đặt lên Nga, cộng thêm dầu rớt giá, đã thúc đẩy Nga ưu tiên giải quyết tranh chấp. Tập đoàn quốc doanh Gazprom của Nga thu về khoảng 6 tỉ USD mỗi tháng từ bán khí đốt cho EU.

Ủy viên Oettinger đang môi giới đàm phán kể từ tháng 5 sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin kêu gọi EU can thiệp.

“Chúng tôi đã sắp đạt được giải pháp khả thi và gần đến thỏa thuận về một số điểm mấu chốt. Những yếu tố khác như khoảng cách tài chính vẫn cần giải quyết”, ông Oettinger cho biết sau cuộc hội đàm hôm Thứ Ba (21/10).

“Tại cuộc gặp kế tiếp, chúng tôi hy vọng sẽ là cuộc họp 3 bên cuối cùng, diễn ra vào Thứ Tư (22/10) tới tại Brussels. Mong là các bên có thể đưa ra quyết định và cùng ký kết thỏa thuận”.

Hội nghị thượng đỉnh hôm Thứ Sáu (17/10) tại Milan mở ra hy vọng về một sự đột phá, sau khi Tổng thống Ukraine là Petro Poroshenko gặp mặt ông Putin và cho biết họ đã đạt được thỏa thuận tạm thời về giá khí đốt cho đến ngày 31/3. Mức giá 385 USD cho 1.000 mét khối khí đốt là cao hơn so với mức giá trung bình 350 USD mà Gazprom tính cho các công ty EU nhưng thấp hơn 100 USD so với đòi hỏi của Nga.

Trong khi đó, ông Putin nhận định, khoản nợ khí đốt của Ukraine với Nga chốt lại là 4,5 tỉ USD, ít hơn nhiều so với 5,3 tỉ USD theo yêu cầu trước đó của Gazprom.

Tuy nhiên, tại Brussels hôm Thứ Ba (21/10), Bộ trưởng Novak cho biết Moscow vẫn chưa hài lòng với thỏa thuận trả trước để tiếp tục cung cấp khí đốt mà không cần phải đảm bảo tài chính hơn nữa, đặc biệt từ các đồng minh phương Tây, những quốc gia chi tiền.

“Hôm nay chúng ta nên thiết lập nguồn tài chính sẵn có cho các khoản thanh toán trước vào tháng 11 và 12. Chúng tôi chưa nhận được sự bảo chứng này từ Naftogaz lẫn Ukraine hay Ủy ban Châu Âu”, ông Putin tuyên bố.

Kiev không đồng ý với khoản nợ trước đó theo tính toán của Nga mà lập luận rằng, giá dùng để tính nợ quá hạn nên là 268,5 USD, mức đang được chi trả trong quý đầu năm nay. Ông Oettinger cho biết, mức giá này sẽ được dùng để tính lượng khí đốt được chi trả với khoản thanh toán 3,1 tỉ USD sẽ được chuyển trong năm nay.

Ủy ban EU thông tin, Ukraine có thể cần khoảng 4 tỉ mét khối khí đốt từ Nga cho mùa đông này.

Kiev đối mặt với khoản thâm hụt lên đến 3,5 tỉ USD trong năm nay và năm tới, tuy nhiên Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết chính phủ có thể đảm đương phần lớn món tiền trên bằng phát hành trái phiếu chính phủ theo dự kiến cùng khoản trợ cấp 900 triệu USD từ các mạnh thường quân.

Bên lề cuộc hội đàm về khí đốt hôm Thứ Ba (21/10), Ủy ban Châu Âu sẽ xem xét đề xuất xin vay thêm 2 tỉ USD của Ukraine.

Các khoản vốn được cấp ở trên chưa bao gồm 1,6 tỉ Euro mà Ukraine nhận được khi hợp tác với Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF.

Thiên Hà, Hàn Mai – Theo Reuters