Trung Quốc đang đi trên sợi dây mảnh giữa chính trị và cải cách kinh tế

Hai báo cáo quan trọng về tình trạng hiện tại của nền kinh tế Trung Quốc được công bố gần đây đã phác thảo các vấn đề mà kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt, không chỉ về kinh tế và các con số, mà còn về chính trị.

Báo cáo thứ nhất là đánh giá thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Báo cáo này cho biết triển vọng về sự tăng trưởng trong ngắn hạn của Trung Quốc đã được cải thiện. Tuy nhiên, nợ doanh nghiệp đang tăng lên. Ngoài ra, dòng vốn ra của năm 2016 sẽ tương đương năm 2015 là 1.000 tỷ USD.

Báo cáo thứ 2 là số liệu đầu tư của Trung Quốc được phát hành hàng tháng. Báo cáo chỉ ra sự tăng trưởng đầu tư tài sản cố định tại Trung Quốc đang chậm lại chỉ còn 8,1% trong tháng 7. Theo trang Caixin, đó là mức tăng trưởng chậm nhất trong 16 năm qua.

Hai báo cáo đã phác thảo được các vấn đề mà kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt, không chỉ về kinh tế và các con số, mà còn về chính trị.

IMF đã đề nghị một số cách giải quyết những vấn đề này. Trung Quốc phải giảm nợ doanh nghiệp, cơ cấu lại hoặc thậm chí thanh lý các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) hoạt động yếu kém, và chấp nhận tăng trưởng thấp hơn. Tuy nhiên, các quyết định về chính sách kinh tế sẽ dẫn đến những hậu quả chính trị. Điều này làm cho Trung Quốc khó đạt mục tiêu hơn.

Kinh tế bị ảnh hưởng vì những chi phí chính trị và xã hội 

Trung Quốc cũng tự biết họ cần phải cải cách doanh nghiệp nhà nước. Chính phủ của ông Tập Cận Bình đã công khai nói rằng họ sẽ cắt giảm 1,8 triệu việc làm trong ngành than và thép. Tuy nhiên, thời hạn lại chưa được thiết lập.

IMF muốn Trung Quốc cắt giảm 8 triệu việc làm trong vài lĩnh vực then chốt. Đây là một con số không thực tế vì các chi phí chính trị và xã hội ảnh hưởng đến kinh tế.

Vấn đề nợ của công ty cũng tương tự. Báo cáo của IMF cho thấy tăng trưởng tín dụng nhanh là vấn đề chính của các doanh nghiệp hiện nay. Mức tín dụng cao nhất chủ yếu ở các tỉnh phía Đông Bắc và phía bắc miền trung, nơi mà ngành công nghiệp là động lực chính của nền kinh tế.

Thủ tướng Lý Khắc Cường đã nói chuyện với các chủ tịch tỉnh trong tháng 7 và đề nghị họ loại bỏ những doanh nghiệp thiếu hiệu quả. Nói cách khác, họ không nên cho các doanh nghiệp nhà nước đang gặp khó khăn vay tiền.

Các quan chức địa phương thường có tầm nhìn ngắn hạn

Những lợi thế của cách tiếp cận dài hạn là rõ ràng cho IMF và thậm chí cả Bắc Kinh. Nhưng, cải cách thực sự phụ thuộc vào các quan chức địa phương, họ cần có một tầm nhìn dài hạn.

Sẽ rất khó khăn khi họ đã quen sử dụng các giải pháp ngắn hạn và một hệ thống để kiếm lợi nhuận từ các hoạt động của họ. Các quan chức địa phương cũng muốn tránh những cuộc biểu tình, có thể nổ ra khi doanh nghiệp nhà nước phá sản và hàng triệu người mất việc làm.

Bắc Kinh đang bị kẹt giữa việc khuyến khích phát triển việc làm và chấp nhận tăng trưởng ít hơn. Bên cạnh đó, họ còn phải thúc đẩy tiêu dùng trong nước.

Sự tăng trưởng tỷ lệ phần trăm giữa đầu tư vào tài sản cố định của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân gần như bằng nhau trước tháng 12/2015.

Tuy nhiên, những cú sốc trên thị trường chứng khoán vào tháng 1/2016 đã làm mất niềm tin của các nhà đầu tư.

Đầu tư tư nhân vào tài sản cố định giảm xuống còn chỉ 2,1% trong tháng 7, dù cho Nhà nước Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn mới trong tháng 6/2016 để kích thích đầu tư tư nhân.

Vì vậy, trong tháng 7/2016, chính phủ đã nới lỏng quy định đầu tư vào các khu thương mại tự do. Qua đó, nhà đầu tư nước ngoài được phép tìm kiếm sự đầu tư trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Bên cạnh đó, các công ty Trung Quốc đang ngày càng phụ thuộc vào tiền vay để trả nợ. Một báo cáo của Goldman Sachs hồi tháng 7 ước tính rằng tỷ lệ nợ trong ngành dịch vụ của Trung Quốc là khoảng 20%.

Chính phủ Trung Quốc muốn tiến hành rất nhiều cải cách, nhưng nó bị hạn chế. Đây là lý do tại sao ông Tập Cận Bình đang củng cố cơ sở quyền lực của mình. Ông biết rằng Trung Quốc phải thay đổi và Bắc Kinh cần có ảnh hưởng để làm điều đó. Nhưng ngay cả một Tập Cận Bình quyền lực cũng không thể loại bỏ nợ của các công ty hay cắt giảm 8 triệu việc làm.

Theo Business Insider