Trung Quốc ban hành ứng dụng đánh giá “độ văn minh” của người dân

Thời gian gần đây, Trung Quốc thường bị chỉ trích vì sử dụng trí thông minh nhân tạo (AI) để tiến hành công tác giám sát hàng loạt, và chấm điểm cho hành vi của công dân. Điều này khiến nhiều người lo ngại, rằng nó sẽ tạo ra một xã hội loạn lạc, bất công.

Giữa giai đoạn đại dịch COVID-19, ông lớn mạng xã hội Trung Quốc WeChat đã tạo ra một ứng dụng “quy luật sức khỏe”, để giúp chính quyền kiểm soát động thái di chuyển của người dân. Bề ngoài là nhằm kiểm soát sự lây lan của đại dịch. Tuy nhiên, một số chuyên gia mạng lại lo ngại rằng, chính quyền Trung Quốc đang vũ khí hóa nền tảng, nhằm kiểm soát và trấn áp những cá nhân bất đồng chính kiến. 

Ngày 3/9, chính quyền tại thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô đã giới thiệu một “quy luật văn minh”. Đây là một tính năng xếp hạng công dân theo mức độ văn minh của họ dựa vào điểm số, và nếu điểm số của một ai đó ở mức thấp, họ sẽ bị xử phạt.

Sau khi bị phản đối kịch liệt từ công chúng, chính quyền đã thông báo rằng dự án sẽ tạm trì hoãn, và chờ đợi “thời điểm thích hợp” để thi hành 3 ngày sau đó.

Trong một bài đăng trên WeChat, văn phòng cảnh sát thành phố Tô Châu cho biết: Toàn bộ cư dân từ 18 tuổi trở lên sẽ được yêu cầu cài đặt ứng dụng của chính quyền thành phố, ứng dụng này sẽ có tính năng “quy luật văn minh” mới được bổ sung.

Các nhà chức trách cho hay, ứng dụng do cảnh sát thành phố Tô Châu cùng Ủy ban Chính trị và Pháp luật thành phố phối hợp phát hành, chủ yếu được sử dụng để tổng hợp các quy luật sức khỏe công dân khác nhau tại Tô Châu.

Tờ báo Southern Metropolis Daily của nhà nước Trung Quốc đưa tin, quy luật văn minh có cơ chế hoạt động như sau: Mỗi người dân ban đầu sẽ có 1.000 điểm. Điểm số này sẽ bị trừ dần một khi họ vi phạm nội quy và quy chế. Nếu người dân nào có điểm số “dưới mức giới hạn”, họ sẽ bị xử phạt. Tuy nhiên, chính quyền không nói rõ hình thức xử phạt người dân như thế nào. 

Những người có điểm số ở mức “văn minh cao” sẽ được hưởng những ưu tiên và tiện ích trong công việc, đời sống, học tập và giải trí. Mặc dù vậy, chính quyền cũng không giải thích sự ưu tiên ở đây là gì.

Chính quyền thành phố cho hay, ứng dụng sẽ được tích hợp với hệ thống tín dụng xã hội, trong đó chính quyền Trung Quốc sẽ tính điểm cho công dân dựa trên hàng loạt các chỉ số, bao gồm mua hàng trực tuyến, hành vi hàng ngày của họ và những người mà họ tiếp xúc. 

Nhà kinh tế học Trung Quốc – Hà Thanh Liên từng có phát biểu về hệ thống tín dụng xã hội của Trung Quốc: “Hệ thống này được kiểm soát bởi chính phủ, nó có các tiêu chuẩn chính trị. Bất kỳ bình luận nào chỉ trích chính phủ đều sẽ bị liệt vào hạng mức tín dụng kém”.

Nhiều người dùng WeChat đã tỏ ra phẫn nộ khi hay tin về kế hoạch của chính quyền thành phố Tô Châu. Một số cho rằng, việc thực hiện kế hoạch này như đang sống trong thế giới của loạt phim khoa học viễn tưởng của Anh – “Black Mirror”. Một tập phim của series truyền hình này đề cập đến việc, mọi người có thể xếp hạng lẫn nhau sau những lần tiếp xúc với người khác, và điểm số sẽ ảnh hưởng đến vị thế kinh tế xã hội của một người. Cư dân mạng cảm thấy vô cùng lo ngại, khi những điểm “văn minh” sẽ tác động đến mọi khía cạnh của đời sống người dân. 

Một số người cho rằng, “quy luật văn minh” chính là bước tiến cho công tác giám sát người dân, bằng trí tuệ nhân tạo nâng cao của chính quyền Trung Quốc. Đây là một động thái vi phạm nghiêm trọng quyền riêng tư của con người. 

Nhà bình luận về các vấn đề thời sự – Thiên Vân nhận định, “quy luật văn minh” như một công cụ khủng bố. Trong một cuộc phỏng vấn, ông cho biết bất kỳ ai công khai thách thức chính sách của chính quyền, đều có thể bị xử phạt khi điểm số nằm ở mức thấp. 

Việt Anh (Theo ET)