Nguồn gốc phát minh và sự phát triển của giấy viết

Người Trung Quốc cổ đại đã có nhiều phát minh đáng tự hào cho đến tận ngày nay như la bàn, lụa, sứ, thuốc nổ, pháo hoa và cả giấy viết.

Hình thành

Thái Luân sinh ra ở Quý Dương vào thời nhà Đông Hán, rồi trở thành Trung Thường của Hán Hòa Đế. Năm 105, dưới triều Hán, thời hoàng đế Hòa Đế, Thái Luân đem mấy mẫu giấy dâng vua, được vua hài lòng và phong tước quý tộc và cho ông làm quan trong triều đình. Ông là hoạn quan vì phải giữ tài sản và tiền bạc nhiều trong triều đình. Nhờ chế được giấy, ông trở thành giàu có.

Thái Luân chế giấy bằng cách lấy bên trong vỏ thân cây dâu tằm và xơ cây tre đem trộn với nước rồi giã nát với dụng cụ bằng gỗ, xong ông đổ hỗn hợp lên tấm vải căng phẳng và trải mỏng rồi để ráo nước. Khi đã khô, Thái Luân khám phá ra rằng có thể viết lên dễ dàng mà lại nhẹ nhàng. Thái Luân cũng đã thử các loại vỏ cây, cây gai dầu, lụa, và thậm chí lưới đánh cá, nhưng các công thức chính xác đã bị thất truyền.

Tuy nhiên, một phát hiện gần đây vào năm 2006, cho rằng quân đội Trung Quốc có thể đã sử dụng giấy trước Thái Luân hơn 100 năm. Điều này có nghĩa là Thái Luân đã góp phần cải tiến quy trình sản xuất giấy chứ không phải là người đã phát minh ra giấy viết. Mẫu giấy đầu tiên được tìm thấy ở tỉnh Cam Túc và trên đó có vẽ một bản đồ, có niên đại từ 179-41 TCN.

Trong thế kỷ thứ 5, Phạm Diệp đã tường thuật lại trong sách Hậu Hán thư:

“Từ xưa người ta đã dùng thanh tre để viết, được cột lại với nhau. Cũng có một loại giấy làm từ phế phẩm của tơ lụa. Nhưng tơ lụa quá đắt còn các thanh tre thì quá nặng nên không sử dụng thích hợp. Vì thế Thái Luân nghĩ ra kế làm giấy từ các vỏ thân cây, sợi thân cây, từ cây gai dầu cũng như từ vải và lưới đánh cá cũ. Năm 105 sau Công nguyên ông tâu lên Hoàng thượng và được ngài khen thưởng cho tài năng của ông. Từ đấy giấy trở nên thông dụng và trong cả vương quốc mọi người đều gọi đó là giấy của quý nhân Thái”.

Phát triển

Vào cuối thời Hán, người Trung Quốc đã có thể sản xuất ra giấy chất lượng cao. Từ nội thành, việc sản xuất giấy lan rộng khắp cả nước. Quy trình này cũng được giới thiệu đến Nhật Bản vào những năm 280 – 610.

Theo truyền thuyết, quy trình sản xuất giấy được đưa qua những đất nước Hồi giáo thông qua những tù nhân Trung Quốc bị bắt trong trận sông Talas (751). Trận đánh là một cuộc đụng độ giữa quân đội A Rập và Tây Tạng với nhà Đường. Theo truyền thống, người Hồi Giáo sẽ thả tù nhân nếu họ có thể dạy người Hồi Giáo 10 kiến thức có giá trị. Các tù nhân Trung Quốc khi ấy đã chia sẻ kỹ năng của họ về việc sản xuất giấy. Cũng từ đây, những nhà máy sản xuất giấy đầu tiên được thành lập ở các nhà nước Hồi giáo.

Người Hồi giáo đã tinh chế quy trình làm giấy bằng cách áp dụng máy móc sản xuất ra hàng loạt giấy. Baghdad nổi lên như một trung tâm sản xuất giấy mới và nó đã phát minh ra những tờ giấy dày hơn. Một số kỹ thuật mới được sử dụng vải lanh thay vì vỏ cây dâu như người Trung Quốc từng dùng. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển việc sản xuất giấy. Từ đây, ngành công nghiệp đã lan rộng đến Damascus, nơi trở thành khu vực cung cấp giấy lớn nhất cho châu Âu.

Thông qua Irad, Syria, và Palestine, sản xuất giấy lan rộng hơn nữa về phía tây. Cac nhà máy giấy đầu tiên ở châu Phi xuất hiện ở Ai Cập và Morrocco khoảng năm 900. Từ đây, giấy bắt đầu được lan truyền sang Tây Ban Nha và châu Âu. Tại Bologna, nhà máy giấy đầu tiên xuất hiện vào năm 1293. Tại Anh, giấy lần đầu tiên xuất hiện vào thế kỷ 13 và tại Đức là cuối thế kỷ 14.

Nhờ các thương gia Hồi giáo, giấy cũng được giới thiệu đến Ấn Độ và khoảng thế kỷ 13.

Vào thế kỷ thứ 9, việc sản xuất giấy thực sự trở nên phổ biến trong các quốc gia Hồi giáo. Chỉ những tác phẩm quan trọng nhất, chẳng hạn như cuốn sách Thánh – Kinh Qur’an không được phép viết lên giấy thông thường mà phải là giấy da bê. Những cuốn sách cũng được lưu ý bảo vệ bằng lụa, hay những miếng dán bằng da. Sau đó, Ai Cập đã lưu ý sản xuất giấy dày hơn, trong khi Iran lại chủ yếu sản xuất giấy mỏng hơn.

Các khám phá về khảo cổ ở Trung Hoa cộng với phép tính tuổi bằng carbon phóng xạ chứng minh rằng giấy đã hiện diện từ hai thế kỷ trước Thái Luân, nhưng người ta vẫn cho Thái Luân là người sáng chế ra giấy giống như giấy ngày nay.

Đóng góp của Thái Luân được coi là một trong các sáng chế quan trọng nhất trong lịch sử loài người. Nó đã cho phép Trung Quốc phát triển nền văn minh của mình nhanh hơn trước đây khi còn dùng tre hay trúc để lưu chữ viết, và nó cũng đã kích thích sự phát triển của châu Âu khi kỹ thuật giấy đến đây vào khoảng thế kỷ 12 hay thế kỷ 13. Thái Luân được xếp hạng thứ 7 trong danh sách 100 người quan trọng nhất lịch sử của Michael H. Hart.

Giấy có vẻ như chỉ là một sản phẩm thông thường của ngày nay, nhưng không thể tưởng tượng được sự tiến bộ của nền văn minh hiện đại mà không cần dùng đến giấy.

 Theo TVNs