Nền tảng kiến lập Hoa Kỳ, nguyên tắc 18: Hiến pháp phải được viết thành văn bản rõ ràng

Nguyên tắc lập quốc thứ 18 của Hoa Kỳ, nhấn mạnh tầm quan trọng của thành văn hiến pháp, nghĩa là Hiến pháp được biểu hiện dưới hình thức văn bản, và tin rằng chỉ khi nguyên tắc quản lý của chính phủ được viết thành văn bản, thì quyền bất khả xâm phạm của công dân mới được bảo vệ ở mức độ cao nhất.

Xem đầy đủ về các nguyên tắc lập quốc tại đây

Nói một cách dễ hiểu, những nguyên tắc quan trọng cần phải được viết ra một cách rõ ràng minh bạch.

Như chúng ta đã nói trước đây, chính thể mà những người cha sáng lập ra nước Mỹ noi theo và coi đó là hình mẫu, chính là chính thể của người Israel cổ đại, hay người Do Thái cổ đại; một chính thể khác là chính phủ của người Anglo-Saxon – người Anh cổ đại.

Anglo-Saxon, họ là dân tộc gì? Trước kia họ là những người Germanic, từ lục địa Châu Âu, họ băng qua eo biển Manche và đổ bộ lên đảo Anh, sau đó kết hợp với những người bản địa Anh vào thời điểm đó, chủng tộc cuối cùng được hình thành bởi hậu duệ của họ được gọi là Anglo-Saxon. Thời đại của Anglo-Saxon kéo dài đến gần thế kỷ thứ XI. Sau đó, Công tước William II của Normandie xâm lược Anh và thành lập triều đại của mình, thời đại Anglo-Saxon cổ đại kết thúc.

Vào thời đại Anglo-Saxon, nhiều luật lệ của họ được đưa ra theo quy ước, khá giống xã hội bán dân gian và bán cộng hòa. Trong đời sống xã hội, mọi người đều có ý thức, tuân thủ các quy tắc đã được công nhận và thống nhất chung, họ đều cho rằng điều đó là tốt, nhưng không viết thành văn tự. 

Theo cách này, có một điểm yếu đã bộc lộ trong thời kỳ ngoại xâm: Thiếu các luật định thành văn, khiến các chính sách và quy tắc xã hội ban đầu bị phá hủy khi gặp ngoại xâm, và các thế lực cầm quyền mới dễ thay thế bằng các luật lệ và quy định mới, khiến di sản truyền thống bị thất truyền.

Lúc đó cả Na Uy ở phía Bắc và Normandie đều tiến vào xâm lược. Người Norman đã lật đổ quốc vương  Anglo-Saxon chỉ trong một đêm, thời đại của Anglo-Saxon tan thành tro bụi, Công tước của Normandie lên làm vua Anh. Nhưng khi William II đến, ông ta không biết trước kia ở đây như thế nào, không có hệ thống văn bản ban đầu làm tài liệu tham khảo, ông đã xây dựng một tập hợp những quy tắc mới, loại bỏ hầu hết các quyền mà người  Anglo-Saxon được hưởng trước đây.

Nếu vương quyền Anglo-Saxon có bộ pháp luật thành văn riêng, thì mọi chuyện sẽ khác,… Tân vương của các bạn đến rồi? Được thôi, tân vương thì sao chứ, chúng tôi có một bộ quy tắc quản lý xã hội như này, vậy chúng ta có thể tiếp tục sử dụng bộ quy tắc hiện có không? Như vậy chẳng phải dễ xử lý hơn sao. Điều đáng tiếc là lịch sử lại ngược lại, khi đó Anglo-Saxon không có luật thành văn. Sau đó, phải mất hàng thế kỷ mới khôi phục lại từng chút một.

Quá trình “phục hồi” này thực sự rất khốc liệt. Ví như, John – vua Anh năm 1215 bị người Anh kề dao vào cổ bắt ký “Đại hiến chương” Magna Carta. “Đại hiến chương” này chính là sản phẩm ghi chép lại thành văn bản rất nhiều luật lệ phổ biến trước kia của người Anglo-Saxon. Tức là kề dao vào cổ, ép vua của họ ký tên mới khôi phục lại được.

Sau đó vào năm 1628 – tức 400 năm sau, người Anh buộc Charles I phải đồng ý với “quyền phản đối luật”. Năm 1689, “Cách mạng Vinh quang” xảy ra, Vua William và Nữ hoàng Mary của Hà Lan nhận lời mời của các quý tộc Anh, đã vượt biển cướp vương vị của Anh, sau khi thành công, các quý tộc Anh nói rằng chúng tôi đã mời bạn đến, chúng tôi đã truyền ngôi cho bạn, bạn phải đồng ý với những gì chúng tôi muốn, thứ này được gọi là “Tuyên ngôn Nhân quyền” – Bill of Rights. Đây thực sự là hình thức “phôi thai” của 10 tu chính án đầu tiên của Hiến pháp Hoa Kỳ: Người dân có thể sở hữu vũ khí, nhà vua đồng ý thành lập quốc hội, nhà vua cần sự thông qua quốc hội mới được đánh thuế người dân,…vv.

Tất cả những thứ này đều tồn tại trong thời đại Anglo-Saxon, nhưng là tồn tại theo hình thức “quy ước mà thành”, không được viết thành văn bản. Những người cha lập quốc Hoa Kỳ đã rút ra được một bài học sâu sắc từ điều này, và học hỏi từ người Anh, đó là các chính sách và quy tắc được lập nên, thì phải lưu lại bằng văn bản. 

Chính vì vậy, “Hiến pháp Hợp chủng quốc Hoa Kỳ” do các quốc phụ Hoa Kỳ ban hành và ký tên, theo đó mà ra đời, và trở thành bản hiến pháp thành văn đầu tiên trong lịch sử nhân loại.

Văn hóa của hiến pháp hiện đại bắt nguồn từ Hoa Kỳ, và Hoa Kỳ đã đặt ra tiền lệ này. Hiến pháp quy định hệ thống xã hội của một quốc gia, hệ thống nhà nước, thể chế nhà nước, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân…; hiến pháp xác định chính thể của nhà nước và cách thức hoạt động của chính phủ, cũng như cách thức xây dựng luật; hiến pháp có uy quyền cao nhất và hiệu lực lớn nhất trong tất cả các luật của một quốc gia, là cơ sở để ban hành các luật khác. Các cha ông Hoa Kỳ cho rằng đất nước chúng ta phải có một luật lớn, một khuôn khổ lớn, một quy chế lớn, trong phạm vi như vậy mới làm được việc khác.

“Đại hiến chương” được đề cập trước đó không hoàn toàn là hiến pháp của Anh, vì ở Anh lúc đó chưa có hiến pháp. Hiến pháp hiện đại đầu tiên được viết bởi người Mỹ, và các quốc gia khác đã kế thừa nó. Đây là điều mà những người sáng lập nước Mỹ đã nhấn mạnh: Quyền hạn quan trọng phải được viết thành văn bản.

Hơn nữa, Hiến pháp Hoa Kỳ khác với luật pháp của nhiều nước, ở Crete, ở Hy Lạp cổ đại, Vương quốc Sparta, Vương quốc Athens,… hiến pháp của họ là sản phẩm suy nghĩ của một người, một nhà tư tưởng. Nhưng hiến pháp Hoa Kỳ là trí tuệ tập thể. Nó là kết tinh của trí tuệ tập thể của 55 đại biểu và các vị cha lập quốc, những người đã tham gia vào đại hội hiến pháp kéo dài 4 tháng ở Philadelphia.

Đây là đặc điểm độc đáo của Hiến pháp Hoa Kỳ – hiện thân của trí tuệ tập thể, một kiệt tác hiến pháp bằng văn bản đầu tiên trong lịch sử nhân loại.

Việt Anh

Theo soundofhope.org