Hình ảnh khuôn mặt người Trung Quốc đang bị rao bán với giá rẻ mạt

Cùng với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big data), khuôn mặt ngày càng trở thành thông tin cá nhân quan trọng, thậm chí liên quan trực tiếp đến tài sản và bảo mật cá nhân. Tuy nhiên, giới truyền thông tiết lộ rằng, hơn 5.000 hình ảnh khuôn mặt của người dân Trung Quốc đang bị rao bán trên mạng với giá chỉ 10 nhân dân tệ.

Theo báo cáo của truyền thông Trung Quốc, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, khuôn mặt ngày càng trở thành thông tin cá nhân quan trọng. Nó có thể được sử dụng trong nhiều trường hợp như quét khuôn mặt để thanh toán và truy cập bảo mật, nhưng dù như thế nào thì khuôn mặt vẫn là thông tin quan trọng liên quan trực tiếp đến tài sản và thậm chí là an toàn cá nhân của mỗi người.

Tuy nhiên, ngày nay khuôn mặt đã trở thành công cụ phạm tội, được rao bán trên mạng và các ứng dụng di động với giá thấp, có khả năng được sử dụng cho các khoản vay và nhiều mục đích khác.

Trên trang mạng “Zhuanzhuan”, dùng từ khóa “bộ dữ liệu khuôn mặt” để tìm kiếm thông tin liên quan sẽ nhanh chóng xuất hiện bộ sản phẩm như vậy. Tên sản phẩm là “Bộ dữ liệu huấn luyện thuật toán liên quan đến khuôn mặt” với giá 10 nhân dân tệ. Khi mở sản phẩm sẽ thấy bộ dữ liệu này chứa hơn 5.000 hình ảnh khuôn mặt.

Khi trả lời về việc liệu những bức ảnh này đã nhận được sự ủy quyền của chủ sở hữu ảnh hay chưa, người bán nói rằng “nếu như được ủy quyền thì chắc chắn không có giá này”.

Ngoài ra cũng có cư dân mạng cho rằng, một số người đã lén lút bán dữ liệu khuôn mặt trên mạng internet, 30 ngàn bức ảnh khuôn mặt được bán với giá 8 nhân dân tệ. Những người này thu thập thông tin khuôn mặt và tiến hành bán chúng thông qua WeChat, Weibo và QQ.

Có người bán trực tiếp quảng cáo: “Các bức ảnh được thu thập trên internet và chỉ dành cho mục đích học tập và giao lưu, bản quyền thuộc về tác giả gốc”. Cũng có người bán thẳng thừng nói rằng, hầu hết các bức ảnh họ đăng bán được lấy từ “vòng tròn bạn bè” mà không thông qua sự đồng ý của bên kia. Một số người bán nói họ có thể cung cấp “nhiều kênh” hình ảnh khuôn mặt hơn nữa. Chỉ với 3000 nhân dân tệ có thể mua 24 ngàn bộ ảnh khuôn mặt, tương đương một bộ chỉ có 0.125 nhân dân tệ.

Không những vậy, ứng dụng trên điện thoại di động cũng lén lút thu thập dữ liệu khuôn mặt. Các ứng dụng “Ghi điểm khuôn mặt” và “Chụp ảnh ID” đang thu thập thông tin khuôn mặt của người dùng mà không có bất kỳ thỏa thuận sử dụng nào.

Ví dụ như ứng dụng “xếp hạng sắc đẹp” đã trực tiếp đề cập trong điều khoản sử dụng rằng, bản quyền của bất kỳ nội dung nào được người dùng đăng tải tại bất kỳ thời điểm nào trên APP (bao gồm ảnh tự chụp), người dùng cho nhà phát triển APP quyền sử dụng miễn phí, lâu dài và không bị thu hồi trên phạm vi toàn thế giới.

Trên kênh Baidu Tieba “Nhanh mắt” cũng rao bán dữ liệu khuôn mặt, ảnh ID độ phân giải cao giá 0.5 nhân dân tệ một tấm, và loại sản phẩm khác có cả “bốn yếu tố”, ngoài ảnh còn có tên, ảnh ID, thẻ ngân hàng và số điện thoại di động, bán với giá 4 nhân dân tệ. Dữ liệu có thể được sử dụng để đăng ký vay tín dụng, thậm chí để đăng ký công ty, khiến người bị sử dụng khuôn mặt chịu tổn thất.

Đồng thời, những người bán hàng có đủ nguồn ảnh cho biết, họ có thể cung cấp dịch vụ tùy chọn cho khách hàng, bao gồm các yêu cầu về tỷ lệ nam nữ, tỷ lệ tuổi tác, yêu cầu mật độ điểm ảnh khuôn mặt, bối cảnh hình ảnh, và thậm chí chi tiết tới yêu cầu góc mặt.

Tuy nhiên, một số chuyên gia Trung Quốc nói rằng, những việc này bị nghi ngờ là vi phạm luật pháp nghiêm trọng. Trong tháng 8, phần mềm “thay đổi diện mạo” của “ZAO” đã bị Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin triệu tập để trao đổi về các vấn đề như thỏa thuận quyền riêng tư của người dùng không hợp quy tắc, ảnh khuôn mặt không thể thu hồi sau khi đăng tải.

Phương Bảo Kiều, Hội trưởng danh dự của Hội Khoa học kỹ thuật Thương mại Thông tin Hồng Kông đã nói với tờ “Apple Daily” rằng: “Nhìn chung trên mạng có rất nhiều loại ứng dụng, có ứng dụng có thể theo dõi lộ trình, ngoại hình hoặc dấu vân tay, nhưng trong quá trình này, các đặc điểm sinh học cá nhân có thể bị đánh cắp, vì vậy cố gắng tránh tải các ứng dụng như vậy”.

Quách Binh, phó giáo sư tại Đại học Khoa học Công nghệ Chiết Giang cho rằng, các nhà kinh doanh nên thông báo với người dùng về mục đích và rủi ro của việc sử dụng thông tin về ngoại hình của họ, bởi vì sinh trắc học cá nhân như đặc điểm khuôn mặt là quyền riêng tư. Một khi bị rò rỉ, người dùng dễ dàng bị lạm dụng, gây nguy hiểm cho an toàn cá nhân và tài sản.

Trên thực tế, không chỉ đối với với thông tin khuôn mặt, những thông tin khác một khi được gửi tới kênh công cộng cũng có nguy cơ bị khai thác một cách ác ý.

Tuy nhiên, trong “Báo cáo bảo vệ quyền riêng tư và bảo mật thông tin cá nhân Trung Quốc” phát hành vào tháng 11/2016 có thể thấy, hiện tại Trung Quốc, bất kể là quy định pháp luật hay cơ quan quản lý đều không có vai trò gì trong việc bảo vệ quyền riêng tư của công dân.

Báo cáo đã phân tích một cách có hệ thống hơn một triệu bảng câu hỏi trên cả nước và thấy rằng: “Hơn 70% mọi người nghĩ rằng việc rò rỉ thông tin cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng”. Trong số đó, 81% đã nhận được các cuộc gọi lạ mà đầu bên kia biết thông tin cá nhân của họ như họ tên hoặc tổ chức, 53% trong số họ đã bị một số loại quảng cáo quấy rối liên tục do tiết lộ thông tin cá nhân trong khi tìm kiếm và duyệt web.

Việc rò rỉ dữ liệu cá nhân và các gian lận do nó gây ra rõ ràng có liên quan đến sự giám sát của chính phủ Trung Quốc.

Dã Độ, một nhân sĩ quan sát tự do trên mạng Internet nhắc nhở rằng, vì ĐCSTQ thích sử dụng dữ liệu lớn để kiểm soát thông tin của người dân và các nhà cung cấp lớn trên Internet chỉ có thể thu được lợi lớn dưới sự bảo vệ của chính quyền. Do đó cả hai đã cùng kết hợp với nhau, để đạt được mục đích của mình, chính quyền dung túng cho những doanh nghiệp vi phạm quyền riêng tư của công dân, thậm chí có thể buộc các nhà cung cấp dịch vụ Internet thu thập thông tin.

Dã Độ nhắc nhở người dân Trung Quốc tăng cường nhận thức về việc bảo vệ quyền riêng tư của họ. Thông tin cá nhân không nên để lẫn với các thông tin khác, nếu không bản thân lại trở thành một món hàng để buôn bán lúc nào không hay.

Minh Huy (Theo NTDTV)