Giải pháp quân sự không phải là lựa chọn cho khủng hoảng tại Ukraine

Tổng thống Ukraine hôm thứ Sáu (12/9) cho rằng, không một giải pháp quân sự nào có thể giải quyết khủng hoảng tại đất nước này, mà thay vào đó chính là nỗ lực khôi phục kinh tế.

Ông Petro Poroshenko hy vọng thỏa thuận ngừng bắn ‘hết sức mong manh’ ở miền Đông vẫn được duy trì, để Ukraine tập trung vào việc tái kiến thiết nền kinh tế đang kiệt quệ.

Ông cũng cho biết, làn sóng trừng phạt mới của EU đối với Nga thể hiện mạnh mẽ mối đoàn kết của phương Tây với Kiev; và ngày 16/9 tới đây, quốc hội Ukraine cùng nghị viện các nước châu Âu có thể sẽ phê chuẩn một thỏa thuận thắt chặt hơn nữa quan hệ kinh tế và chính trị của các bên.

Lực lượng Ukraine đã chiến đấu với các phần tử ly khai thân Nga ở miền Đông nước này trong cuộc xung đột kéo dài 5 tháng, khiến hơn 3.000 người thiệt mạng. Đôi bên đang tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn bắt đầu từ thứ Sáu (5/9), mặc dù vẫn còn có những cuộc nổ súng rải rác.

“Không giải pháp quân sự nào có thể giải quyết cuộc khủng hoảng này”, Tổng thống Poroshenko trình bày trước những nhà lập pháp, doanh nghiệp EU và Ukraine tại Hội nghị Chiến lược thường niên của châu Âu. Hội nghị này được tổ chức tại Kiev thay cho Yalta như mọi năm vì thành phố này thuộc Crimea, khu vực đã bị Moscow thôn tính hồi tháng 3.

“Tôi hy vọng tiến trình hòa bình dù rất mong manh nhưng khả thi được bắt đầu đúng một tuần trước sẽ được duy trì, vì (mục tiêu) hòa bình và an ninh bền vững trên lục địa này”, ông phát biểu bằng tiếng Anh.

Poroshenko cho biết ‘thỏa thuận hợp tác’ về việc thắt chặt hơn mối quan hệ với EU, dự kiến được ký kết vào tuần tới, sẽ vạch ra lộ trình cho những cải cách được ông xem là ưu tiên hàng đầu sau cuộc bầu cử quốc hội vào ngày 26/10, miễn sao cho hòa bình được duy trì tại miền Đông.

Tổng thống cũng nói ông đã tập hợp một đội ngũ chuyên gia để hỗ trợ giải quyết vấn nạn tham nhũng tràn lan, được ông ví là ‘căn bênh ung thư’ đang gặm nhấm nền tảng cho phát triển của Ukraine, nhưng cải thiện tình hình an ninh vẫn là mối quan tâm hàng đầu.

“Các nhà đầu tư sẽ đến khi họ cảm thấy đất nước chúng ta an toàn. Đó là lý do tại sao chúng ta đang cải cách hệ thống an ninh và quân đội vốn rất trì trệ cùng hệ thống tòa án của chúng ta….Nếu chúng ta không thay đổi những điều này, ngay cả sau chiến tranh, nhà đầu tư cũng sẽ không tới”, Tổng thống nhấn mạnh.

Ông nói thêm, “Từ cảm nhận của bản thân, tôi biết được tình trạng hiện giờ nguy hiểm như thế nào đối với môi trường đầu tư”. Tổng thống Poroshenko, nhà tỉ phú, từng là doanh nhân với biệt danh “Vua Sô-cô-la”, do ông tạo dựng nên khối tài sản khổng lồ cho mình nhờ vào kinh doanh đồ ngọt.

Trao đổi tù binh

Miền Đông Ukraine gần đây khá thanh bình, căng thẳng theo sau thỏa thuận ngừng bắn đã dần nhẹ bớt.

Vào đêm thứ Sáu, lực lượng quân đội Ukraine và phiến quân ly khai đã tiến hành trao trả 37 tù binh tại miền Bắc thành phố Donetsk do phiến quân nắm giữ. Việc trao trả toàn bộ tù nhân là một trong những điều khoản quan trọng của thỏa thuận ngừng bắn.

Hãng thông tấn Interfax dẫn lời ‘Phó Thủ tướng’ Andrei Purgin của ‘Cộng hòa Nhân dân Donetsk’ tự xưng, cho biết đợt trao trả tù binh tiếp theo sẽ diễn ra vào Chủ nhật.

Lực lượng phiến quân tuyên bố, thỏa thuận ngừng bắn không có nghĩa là họ từ bỏ đòi quyền tự trị từ Kiev, vấn đề mà Tổng thống Poroshenko hôm thứ Sáu đã lại lần nữa nói rõ sẽ không bao giờ chấp nhận.

“Để giữ cho đất nước được thống nhất, chúng ta cần sự phân quyền”, Tổng thống Poroshenko phát biểu tại hội nghị ở Kiev. Nhưng ông cũng nói thêm rằng, “Những vấn đề then chốt liên quan đến an ninh, chính sách ngoại giao, các điểm chiến lược trong phát triển phải thuộc về quyền lực trung tâm”.

Cuộc khủng hoảng tại Ukraine bùng nổ vào cuối năm trước khi người tiền nhiệm Viktor Yanukovich được Nga chống lưng đã bác bỏ thỏa thuận hợp tác với EU và cố xây dựng mối quan hệ gần gũi hơn với nước Nga.

Quyết định của cựu Tổng thống làm dấy lên phong trào phản đối chính phủ tại Kiev, đạt đỉnh điểm khi Yanukovich đáp chuyến bay đến Nga. Moscow  sau đó đã thôn tính Crimea và các phần tử ly khai, đa phần nói tiếng Nga, đã tiến hành cuộc nổi dậy tại miền Đông Ukraine hồi tháng 4.

Kiev và các đồng minh phương Tây tố cáo Nga cung cấp vũ khí cho lực lượng phiến quân và gửi binh lính đến Ukraine. Có bằng chứng được đưa ra để chứng minh cho cáo buộc này, nhưng Nga vẫn một mực phủ nhận.

Hôm thứ Sáu, một làn sóng trừng phạt khác của EU đối với Nga đã bắt đầu có hiệu lực. EU cấm các hoạt động tài chính của một số công ty quốc doanh của Nga, tăng số lượng các chính trị gia Nga bị EU phong tỏa tài sản. Trong khi đó, Moscow tuyên bố hùng hồn sẽ áp thêm các biện pháp đáp trả sau khi ban hành lệnh cấm nhập khẩu thực phẩm từ các nước phương Tây.

Hoan nghênh các lệnh trừng phạt mới cùng cam kết ủng hộ vừa nhận được tại hội nghị thượng đỉnh NATO diễn ra tại xứ Wales tuần trước, Tổng thống Poroshenko phát biểu: “Chưa bao giờ tôi cảm nhận được mối đoàn kết mật thiết như lúc này…tôi tự cảm thấy mình hoàn toàn là một thành viên của gia đình EU”.

Hàn Mai, [email protected]

Theo Reuters