Cô em gái Kim Yo Jong có đủ sức tiếp quản Triều Tiên nếu anh trai “xảy ra chuyện”?

Trong tất cả các thành viên cuối cùng của gia đình lãnh đạo Kim Jong Un, có vẻ em gái của ông – bà Kim Yo Jong là sự lựa chọn rõ ràng nhất.

Bà Kim Yo Jong, 30 tuổi, đã có mặt bên cạnh anh trai tại hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ngồi sau Phó Tổng thống Mike Pence trong vai trò đại diện cho Triều Tiên tại Thế vận hội Mùa đông 2018 và trở thành thành viên trực hệ đầu tiên của gia tộc quyền thế Bắc Triều Tiên đến thăm Seoul. Tại đây bà đã gửi một thông điệp cá nhân từ anh trai của mình đến Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in khi tới dự hội nghị thượng đỉnh nước này.

Cú đột phá tiềm năng nhất: Bà Jong là một người phụ nữ trong một chế độ xã hội bị đàn ông kiểm soát chặt chẽ, nhưng nhiều người nhìn đất nước Bắc Triều Tiên và nhận xét, huyết thống quan trọng hơn giới tính vì vậy có thể bà là trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên không phải ai cũng nghĩ vậy.

Yoo Ho-yeol – giáo viên giảng dạy bộ môn nghiên cứu về Bắc Triều Tiên tại Đại học Hàn Quốc, trước đây đã từng là cố vấn cho Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc nói rằng, “Truyền thống của Bắc Triều Tiên là chỉ có lãnh đạo nam thống trị đất nước, ngược lại nếu phụ nữ lãnh đạo sẽ bị phản đối”.

Nghi vấn liệu bà Kim Yo Jong có trở thành nhà lãnh đạo nữ đầu tiên của Bắc Triều Tiên, đột nhiên trở thành trung tâm khi tin đồn về sức khỏe của anh trai xuất hiện ngày càng nhiều. Hai tuần qua, nhà lãnh đạo Kim Jong Un đã không xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nhà nước, khiến một loạt các bài báo cho rằng sức khỏe của ông có vấn đề.

Gia tộc Kim đã cai trị Bắc Triều Tiên trong ba thế hệ. Sau Thế chiến II, Liên Xô và Hoa Kỳ chia quyền kiểm soát Bán đảo Triều Tiên. Trong thời gian đó, quốc gia này đã thiết lập thể chế chính trị, tôn sùng cá nhân mạnh mẽ nhất thế giới về một dòng máu được cho là có nguồn gốc từ Núi Paektu thiêng liêng gần biên giới Trung Quốc.

Sau cái chết của cha năm 2011, Kim Jong Un lên nắm quyền, câu hỏi lớn được đặt ra rằng, liệu một nhà lãnh đạo ở độ tuổi 20 có thể cai trị một quốc gia luôn coi trọng thâm niên hay không. Sau đó, ông sớm khẳng định quyền lực đối với các tướng lĩnh lão làng và loại bỏ các đối thủ tiềm tàng với nhiều hành động cứng rắn như: Xử tử người chú và phó tướng một thời của mình – Jang Song Thaek, ông cũng bị nghi ngờ đã ra lệnh ám sát người anh em cùng cha khác mẹ lưu vong, Kim Jong Nam ở Malaysia.

Soo Kim, nhà phân tích chính sách của Rand Corp, người chuyên về các vấn đề Bán đảo Triều Tiên nhận định: Dù thế nào, Kim Yo Jong đã làm việc trong bộ máy nhà nước gần 1 thập kỷ qua, từng ấy thời gian cũng là sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm nhận vai trò lãnh đạo hàng đầu, bà có thể gây ngạc nhiên cho bất kỳ ai nghi ngờ khả năng điều hành đất nước của mình.

Bắt đầu và kết thúc

“Tôi không nghĩ rằng bà ấy phải lo lắng về việc tiếp quản lãnh đạo người dân Bắc Triều Tiên dựa vào dòng máu gia tộc Kim của bà ấy”, Soo Kim nói. “Số phận của đất nước Triều Tiên bắt đầu và kết thúc gắn liền với gia tộc họ Kim”.

Những người kế thừa tiềm năng khác trong gia tộc họ Kim là những người trẻ hoặc ít kinh nghiệm hơn trong chính trường quyền lực ở Bình Nhưỡng. Anh trai Kim Jong Chol không có danh hiệu chính thức và dường như đam mê guitar hơn là chính trị, trong khi cháu trai, Kim Han Sol, đã bất bình chỉ trích chế độ và sống ở nước ngoài.

Truyền thông Hàn Quốc đưa tin Kim Jong Un có một cậu con trai 10 tuổi, nhưng không hề được nhắc đến chính thức trên truyền thông nhà nước. Thae Yong Ho, cựu phó của Đại sứ quán Bắc Triều Tiên ở London, người đã đào tẩu sang Hàn Quốc, ông nói trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh rằng, có một người kế vị tiềm năng là Kim Pyong Il, con trai duy nhất còn sống sót của người sáng lập Bắc Triều Tiên Kim Il Sung đã trở về đất nước năm ngoái sau bốn thập niên làm cán bộ ngoại giao ở nước ngoài.

Ông Thae nói: “Những người đang phục vụ Kim Jong Un là thế hệ đầu tiên, họ đã ở độ tuổi 60 đến 80, do đó có ít nhất khoảng cách 30 tuổi với Yo Jong. Trong mắt họ, Yo Jong chỉ thuộc hàng con cháu”, lập luận tương tự cũng được đưa ra khi Kim Jong Un nắm quyền, nhưng điều đó không ngăn cản được sự đi lên và kiểm soát của Kim Jong Un đối với những quan chức lớn tuổi.

Dù thế nào thì Kim Yo Jong vẫn được xem là người thừa kế nổi bật nhất. Sinh năm 1988 hoặc 1989, bà từng là một cô gái có đôi má mũm mĩm, yêu thích khiêu vũ và được cha – nhà độc tài quá cố Kim Jong Il gọi là ‘công chúa Yo Jong’, Trong quyển sách viết về Kim Jong Un có tựa đề ‘The Great Successor’ của tác giả Anna Fifield, Kim Yo Jong từng cùng anh trai du học ở Bern, Thụy Sĩ đến năm 2000, sau đó  bà quay lại học ở Bắc Triều Tiên.

Hồ sơ uy tín

Theo tờ South Korea, sự xuất hiện của bà bên cạnh anh trai vào lúc cha họ qua đời như một thông điệp gửi đến công chúng Bắc Triều Tiên rằng, bà là một phần của dòng máu Paektu. Bà đã sớm có một vị trí quan trọng trong Ban Tuyên giáo của Đảng Lao động, với vị trí này, bà chịu trách nhiệm quản lý hình ảnh của nhà lãnh đạo trên các phương tiện truyền thông nhà nước – vị trí giống cha bà trước khi ông được chọn làm người kế vị.

Bà dần vượt lên từng cấp bậc, trở thành một người bạn thân thiết với anh trai, đi cùng Kim Jong Un trong các chuyến khảo sát các nhà máy, trang trại và các đơn vị quân đội. Sau đó, bà xuất hiện trên trường quốc tế nhiều hơn, làm các nhiệm vụ đơn giản như giúp nhà lãnh đạo dập tắt điếu thuốc trong một lần dừng tàu ở Trung Quốc, điều đó giúp củng cố vị thế của bà.

“Một khi Kim Yo Jong thăng tiến thanh như vậy, bà ấy không còn được xem là một người phụ nữ mà thay vào đó là một nhà lãnh đạo thừa hưởng hợp pháp tính hợp pháp để cai trị hơn những người khác”,  Chun Yungwoo, cựu đặc phái viên của Hàn Quốc nói trong cuộc đàm phán hạt nhân quốc tế với Triều Tiên. “Triều Tiên chắc chắn là một trong những xã hội trọng nam khinh nữ nhất trên thế giới, tuy nhiên huyết thống và vị thế trong Đảng Lao động Triều Tiên có thể khỏa lấp vấn đề giới tính”.

Ảnh hưởng của Kim Yo Jong đã được minh bạch vào tháng trước, khi bà đích thân trả lời thư của tổng thống Trump, đề nghị ông giúp đỡ chiến đấu với dịch bệnh Vũ Hán. Trong một tuyên bố của Cơ quan Thông tấn Trung ương Triều Tiên, bà nói rằng mối quan hệ mật thiết giữa Trump với anh trai của bà không đủ để xóa bỏ những bất đồng giữa những kẻ thù truyền kiếp – mang lại một cái nhìn thoáng qua về cách bà sẽ xử lý các mối quan hệ Mỹ-Triều nếu bà lên nắm quyền.

Hùng mạnh hơn

“Chúng tôi hy vọng vào một ngày nào đó, mối quan hệ giữa hai nước sẽ tốt đẹp như mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo hàng đầu. Nhưng điều này phải cần có thời gian và xem liệu có thực sự xảy ra hay không”, bà nói. “Tuy nhiên, chúng tôi sẽ không bao giờ để mất hoặc lãng phí thời gian cho những điều vô ích mà sẽ tiếp tục thay đổi bản thân để trở nên mạnh mẽ hơn giống như cách chúng tôi đã làm trong hai năm qua”.

Kim Hong-gul, con trai út của cựu Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae-jung và một nhà lập pháp cho biết, dường như bà Kim Yo Jong rất chủ động khi phái đoàn từ Seoul đến thăm Bình Nhưỡng như một phần của hội nghị thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo quốc gia năm 2018.

“Tôi quan sát từ xa, tại sân bay khi chúng tôi vừa đến và bữa tiệc ở Bình Nhưỡng, Yo Jong luôn cẩn thận quan sát mọi thứ xung quanh anh trai bà ấy”, ông Kim Kim-gul nói. “Có vẻ như bà ấy là người phụ trách giám sát cấp cao”.

Về lý thuyết, không có gì cấm đoán một người phụ nữ nắm quyền ở Bắc Triều Tiên, mặc dù chính phủ nước này đại đa số thành viên là người nam lớn tuổi – một trong những quốc gia cứng nhắc nhất trên thế giới. Hiến pháp nước này nói rằng phụ nữ cũng có địa vị xã hội và quyền bình đẳng ngang với nam giới.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích không nghĩ rằng Kim Yo Jong có thể chỉ huy được các tướng lĩnh chịu trách nhiệm chương trình vũ khí hạt nhân của đất nước, mà đối với nhiều người ở Bình Nhưỡng nó là thanh kiếm bảo hộ cho họ chống lại cuộc chiến tranh thay đổi chế độ của Mỹ. Ra Jong-yil, cựu Phó Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc cho biết, rất có khả năng nước này sẽ được điều hành bởi một chính quyền quân sự hơn là Kim Yo Jong.

Kiểm soát cuộc chơi

Ông Lee Byong-chul, cựu cố vấn của Tổng thống Hàn Quốc, hiện là giáo sư tại Hàn Quốc nhận định: “không thể tưởng tượng được việc Bắc Triều Tiên có nhà lãnh đạo là nữ”. Ông bày tỏ quan ngại liệu bà Jong có thể chỉ huy được các cựu tướng Triều Tiên khi không có anh trai bà hay không. Ông cũng suy đoán rằng người chú Kim Pyong Il hoặc người đứng đầu chính quyền – Choe Ryong Hae sẽ tiếp quản vai trò lãnh đạo.

Tuy nhiên, với hệ thống tôn sùng lãnh đạo của người Bắc Triều Tiên thì một thành viên gia đình nắm quyền là điều cần thiết và Kim Jo Yong đã cho thấy, bà biết cách “thực thi quyền lực”, theo lời Sung-Yoon Lee – Giáo sư Hàn Quốc tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher, Đại học Tufts, Massachusetts.

“Những vị tướng có sức ảnh hưởng to lớn đều muốn bảo vệ quyền lực của mình và họ hiểu rằng sức mạnh đó xuyên suốt dòng họ Kim”, ông nói. “Bà ấy có thể nắm giữ sức mạnh thông qua sự pha trộn giữa khủng bố và đề bạt. Bà ấy biết cách kiểm soát cuộc chơi”.

Việt Anh (Theo Bloomberg)