Chân dung bí ẩn con rể ông Putin và diện mạo nước Nga ngày nay

Kirill Shamalov, người được đồn là con rể Tổng thống Putin đã giàu lên nhanh chóng trong vòng 2 năm, nhờ một khoản vay đầu tư từ một ngân hàng tại Nga có liên hệ mật thiết với giới chính trị. Từ câu chuyện của Kirill thấy được hình ảnh tóm lược về diện mạo chủ yếu của nước Nga ngày nay.

Đám cưới bí mật

Đó là một sự kiện diễn ra tại khu nghỉ mát trượt tuyết Igora, cách thành phố St. Peterburg về phía Bắc một giờ xe chạy. Nằm giữa một cánh rừng với hồ nước tuyệt đẹp, điền sản này thuộc về gia đình Yuri Kovalchuk, một người bạn cũ ông Putin, và một công ty đăng ký ở Cyprus – cổ đông của nó là những người bí mật.

Để tổ chức đám cưới này, toàn bộ khu nghỉ mát đã được bao trọn gói, không có khoản chi nào phải tiết kiệm. Chỉ có khoảng 100 khách mời và tất cả họ phải giữ bí mật những gì mình được chứng kiến.

Cặp đôi hạnh phúc cưỡi trên một xe ngựa truyền thống của Nga kéo bởi ba chú ngựa màu trắng. Cô dâu mặc một bộ áo dài có đính ngọc trai, chú rể mặc áo khoác màu tối.

Đôi uyên ương này là Katerina Tikhonova, con gái út ông Putin, và Kirill Shamalov, con trai một người bạn khác của tổng thống Nga.

Tất cả khách mời được phát tấm khăn choàng thêu hai ký tự “K&K” bằng chỉ đỏ – tên viết tắt của cô dâu chú rể. “Vệ sĩ đứng ở tất cả các ngóc ngách, họ không cho người lạ tiếp cận buổi lễ. Nhưng chúng tôi biết đó là Kirill và Katerina – con gái ông Putin – đang tổ chức lễ thành hôn”, một nhân viên khu nghỉ mát kể lại.

Vào thời điểm diễn ra đám cưới, con rể ông Putin – Kirill Shamalov là một ngôi sao đang lên trong giới làm ăn tại Nga dù chỉ mới ở tuổi 31. Điều tra của Reuters tiết lộ tài sản của Kirill phình ra nhanh chóng sau đám cưới.

Tại sao một doanh nhân tuổi đời còn rất trẻ lại có thể tiến xa và nhanh chóng đến vậy? Reuters đã tìm hiểu và thấy vào mùa hè năm 2013, chỉ vài tháng sau khi kết hôn với người được cho là con gái ông Putin, Kirill đã bắt đầu tiến hành thảo luận về việc mua lại cổ phiếu Sibur từ một trong những người bạn giàu có nhất của ông Putin.

Một năm sau đó, Kirill dễ dàng vay được khoản tiền lên tới 1 tỷ USD, được ghi trên các tài khoản đã công bố của công ty đầu tư tài chính do Kirill làm chủ. Khoản vay này đến từ một ngân hàng có chủ là người có mối quan hệ lâu dài với ông Putin. Ngân hàng này cũng là nơi anh trai Kirill giữ vị trí quản lý cao cấp. Khoản tiền này được dùng để đầu tư vào Sibur trong vòng vài tháng đã chứng minh khoản lợi nhuận lớn Kirill thu về.

Khi được hỏi về những thỏa thuận kinh doanh và đám cưới bí mật, cả Kirill Shamalov và Sibur đều từ chối đưa ra bình luận. Khối tài sản gia tăng nhanh chóng của Kirill làm sáng tỏ hơn về việc những người thân cận với ông Putin được nắm giữ vị trí đứng đầu tại các công ty chủ chốt như thế nào, cũng như cách thức mà những cơ hội như vậy được mở ra cho thế hệ trẻ. Giống như một đám cưới bí mật, nhiều giao dịch lớn đã xảy ra vượt xa cái nhìn săm soi của công chúng.

Ông Vladimir Milov, cựu Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga và giờ là thành viên đảng đối lập, nói những người bạn của ông Putin sở hữu khối lượng tài sản đồ sộ. Họ còn được giúp đỡ cho vay từ các công ty có liên hệ với nhà nước Nga, như ngân hàng Gazprombank.

“Đó là những khoản tiền không minh bạch khổng lồ. Do đó rất khó để lấy và xét xử chi tiết những thỏa thuận cho vay“, ông Milov nói. “Chúng đều liên quan đến Gazprombank. Họ vẫn đang tiếp tục củng cố quyền lực và trao quyền lại cho thế hệ tiếp theo”.

Anh em nhà Shamalov

Vào thập niên 90, khi Kirill Shamalov vẫn còn là một cậu bé mới lớn, cha của anh, ông Nikolai, đã cùng ông Putin và một số người khác sáng lập ra một chương trình phát triển nhà ở nông thôn tại Nga có tên Hợp tác xã Ozero. Nằm cách thành phố St. Petersburg, nơi ông Putin từng làm Phó Chủ tịch thứ nhất, 100 km về phía Bắc, những thành viên trong chương trình phát triển Ozero đã tiếp tục trở thành những nhân vật nổi bật trong nước Nga của ông Putin.

Ông Nikolai Shamalov từng là cổ đông trong một ngân hàng cho vay nhỏ có tên Rossiya. Sau 15 năm phát triển, Rossiya trở thành một trong những ngân hàng có ảnh hưởng lớn nhất tại Nga. Ông Kovalchuk, đồng sở hữu khu trượt tuyết Igora – nơi con gái tin đồn của ông Putin tổ chức đám cưới cùng Kirill Shamalov – là cổ đông lớn nhất của ngân hàng này.

Sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào lãnh thổ nước này hồi năm 2014, Mỹ đã tiến hành trừng phạt ngân hàng Rossiya. Theo mô tả từ phía Mỹ, Rossiya giống như một ngân hàng riêng của chính phủ Nga. Liên minh châu Âu (EU) cũng trừng phạt ông Kovalchuk và Nikolai Shamalov vì 2 ông có mối liên hệ gần gũi với Tổng thống Putin. Bộ Tài chính Mỹ cũng trừng phạt ông Kovalchuk với danh nghĩa là một nhân vật thân cận của ông Putin.

Nikolai Shamalov có 2 con trai: Yury (sinh năm 1970) và Kirill (sinh năm 1982). Cả 2 đều nhanh chóng trở thành những người thành đạt trong giai đoạn ông Putin nắm quyền.

Vào thời điểm trước năm 2000, ông Putin trở thành Tổng thống Nga và bắt đầu ghi dấu ấn quyền lực của mình lên nền kinh tế Nga. Một công ty được ông Putin dành sự quan tâm và chú ý đặc biệt là Tập đoàn dầu lửa Gazprom, được ông hỗ trợ bằng việc đặt dưới quyền kiểm soát của nhà nước.

Tài sản của tập đoàn Gazprom bao gồm cả công ty hóa dầu Sibur và ngân hàng cho vay Gazprombank. Anh em Yury và Kirill Shamalov đều giữ những vị trí quan trọng tại 2 công ty này và một số công ty khác trong thời gian ông Putin củng cố quyền lực của mình. Tháng 8/2003, Yury trở thành Chủ tịch Gazfond, một công ty gây quỹ đầu tư khổng lồ kiểm soát quỹ lương hưu tại Gazprom.

Trong thời gian Yury lãnh đạo, Gazfond đã giành quyền kiểm soát Gazprombank. Bản thân Yury cũng trở thành Phó Chủ tịch ngân hàng này. Gazprombank, từ một ngân hàng của nhà nước đã trở thành một ngân hàng tư nhân hoạt động hiệu quả dưới quyền kiểm soát của những người có liên hệ lâu dài với ông Putin.

Trong khi đó, Kirill Shamalov còn thăng tiến nhanh và xa hơn cả anh trai mình. Tiểu sử của Kirill ghi trên website công ty Sibur cho thấy vào năm 2002, anh được chỉ định vào làm Giám đốc Pháp lý phụ trách hoạt động kinh tế ngoại thương của Gazprom. Khi đó Kirill mới 20 tuổi và thậm chí còn chưa tốt nghiệp đại học.

3 năm sau đó, Kirill tốt nghiệp khoa Luật Đại học St. Petersburg và trở thành Giám đốc pháp lý của Gazprombank, khi đó còn là một công ty con của Gazprom. Sau đó đến tháng 6/2008, Kirill gia nhập công ty Sibur với vị trí Phó Chủ tịch phụ trách quản lý kinh doanh.

Đáng chú ý là anh trai Yury của Kirill vừa giữ vị trí Giám đốc tại Sibur, nhưng cũng đồng thời làm Phó Chủ tịch của Gazprombank. Chủ tịch ngân hàng này là ông Alexei Miller, từng làm việc cùng ông Putin hồi đầu thập niên 90 tại St. Petersburg. Khi ông Putin trở thành Tổng thống, ông đã tin tưởng Miller tới mức đặt ông vào vị trí quản lý ở Gazprom.

Anh em nhà Shamalov còn có mối quan hệ chặt chẽ với những thành viên ưu tú khác xung quanh ông Putin. Những người này đã góp phần phục hồi kinh tế Nga những năm đầu thế kỷ 21, cùng với đó là việc khối tài sản của họ ngày một dày lên. Một trong số những người đó là ông Gennady Timchenko, cũng là một cổ đông của Ngân hàng Rossiya cùng ông bố Nikolai Shamalov. Timchenko cũng là ông bạn cố tri của Tổng thống Putin.

Phi vụ mua bán “không tưởng” của Kirill

Timchenko và chàng rể tin đồn của ông Putin bắt đầu đàm phán mua bán cổ phần Sibur vào mùa Hè năm 2013, theo một bài phỏng vấn của tờ báo Kommersant thực hiện cùng Kirill hồi tháng 8/2015. Việc đàm phán này bắt đầu chỉ ít tháng sau khi Kirill thành hôn với Katerina Tikhonova, người được đồn đại là con gái ngoài giá thú của ông Putin.

Đến tháng 3/2014, Kirill rời khỏi vị trí quản lý tại Sibur. Dù vậy, anh vẫn là cổ đông lớn của công ty này kiêm chức vụ thành viên Hội đồng quản trị. 4 tháng sau, ngày 1/8/2014, Kirill thành lập một công ty mới có tên Yauza 12 do anh hoàn toàn sở hữu.

Yauza 12 đã mua lại 17% cổ phần Sibur từ Timchenko, giúp anh nâng tỷ lệ nắm giữ cổ phần công ty này lên 21,3%, qua đó trở thành cổ đông lớn thứ 2. Đầu năm nay, người phát ngôn của ông Timchenko nói với Reuters về việc vị tỷ phú dầu lửa này đã bán cổ phần cho Kirill Shamarov với mức giá thị trường sau nhiều cuộc đàm phán với một số nhà đầu tư tiềm năng.

Vậy làm thế nào mà Kirill, một người mới 32 tuổi, lại có đủ tiền để mua chừng đó cổ phiếu? Một cuộc điều tra của Reuters về các tài khoản được ghi nhận của Yauza 12 vào cuối năm 2014 cho thấy công ty này đã vay 78,9 tỷ rúp (tương đương 1,3 tỷ USD thời điểm đó). Nguồn tiền này đến từ Gazprombank, nơi anh trai Kirill làm Phó Chủ tịch, và được Kirill thừa nhận “thế chấp bằng tài sản của tôi”.

Trước thông tin trên, người anh trai Yury Shamalov đã không đưa ra bình luận nào. Không ai biết rõ chi tiết các điều khoản cho vay, dù vậy những con số thống kê cho thấy Kirill đã vay số tiền khổng lồ trên với giá vô cùng rẻ mạt. Dựa vào các tài khoản của Yauza 12, tiền lãi công ty này phải trả cho khoản vay trên đến cuối năm 2014 là 343 triệu rúp.

Con số 343 triệu rúp tương đương với mức lãi suất cho vay “không tưởng”, chỉ 1,3%/năm, nếu khoản vay này có từ khi Yauza 12 mua lại cổ phần từ Sibur. Con số này do một công ty phân tích tài chính có trụ sở tại Moskva đưa ra. Phân tích cũng lưu ý bởi chưa rõ thời hạn đáo nợ, nên chưa rõ lý do tại sao khoản nợ này lại có lãi suất quá thấp so với thị trường như vậy.

Nhờ khoản tiền vay 1,3 tỷ USD, Kirill đã mua được 17% cổ phần Sibur. Ngoài việc tuyên bố mua cổ phần theo giá thị trường, cả Kirill và người phát ngôn của anh đều từ chối công bố chi tiết số tiền đã chi trả. Vào tháng 10, ba nhà phân tích độc lập tiết lộ với Reuters hiện Kirill nắm giữ 21,3% cổ phần Sibur, có giá trị vào khoảng 2 tỷ USD.

Dù vậy nhiều thông tin cho thấy con số 2 tỷ USD vẫn còn là ước tính quá khiêm tốn. Ngày 11/12, công ty dầu lửa Sinopec của Trung Quốc đã đồng ý chi ra 1,34 tỷ USD để sở hữu chỉ 10% cổ phần công ty này. Điều đó có nghĩa 21,3% cổ phần Sibur của Kirill hiện có giá trị 2,85 tỷ USD.

Một vòng tròn khép kín

Với đám cưới bí mật ở khu trượt tuyết Igora và khối tài sản đồ sộ của mình, Kirill Shamalov là hình ảnh tóm lược về những diện mạo chủ yếu của nước Nga ngày nay. Kỷ nguyên của ông Putin bắt đầu từ St. Petersburg, nơi ông bắt đầu sự nghiệp chính trị.

Những người bạn của ông Putin trong hợp tác xã Ozero, cũng như những người giúp đỡ ông trong thời gian ông Putin làm việc tại văn phòng Thị trưởng St. Petersburg, đều trở thành những người giàu có và có ảnh hưởng trong thời gian ông củng cố quyền lực.

Giờ Kirill Shamanov đã gia nhập hàng ngũ những tỷ phú xung quanh ông Putin. Dù vậy, mối liên hệ giữa họ được giữ vô cùng kín đáo, giống như đám cưới của Kirill và Katerina Tikhonova. An ninh trong đám cưới được thắt chặt và khách mời cũng rất hạn chế. Theo lời những người có mặt tại đó, chỉ có khoảng 100 người tham dự.

Các khách mời thậm chí được yêu cầu bỏ lại điện thoại di động ở khu nhà trượt tuyết. Những người tổ chức đám cưới không muốn có bất kỳ hình ảnh nào bị lọt ra ngoài với giới truyền thông. Các khách mời VIP cũng được nhân viên khu nghỉ dưỡng bảo vệ. Lựa chọn một nơi gặp mặt như vậy cũng đã nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa những người xung quanh ông Putin, những người bạn đến từ St. Petersburg, và cả con cái họ.

Khu trượt tuyết Igora nằm cách hợp tác xã Ozero chỉ 30 km. Nơi này và phần đất xung quanh được sở hữu bởi những công ty đã và đang có mối quan hệ với nhà Shamalov, Kovalchuk và Timchenko. Chủ sở hữu của Igora, theo những thông tin chính thức, là một doanh nghiệp địa phương có tên Công ty TNHH Ozon. Người bạn Kovalchuk của ông Putin, cùng vợ và con trai mình nắm giữ 25% cổ phần Ozon. 75% còn lại thuộc về một công ty bí ẩn có trụ sở tại đảo Cyprus.

Theo các nhân viên tại Igora, ông Putin thường xuyên tới khu trượt tuyết này, dù nơi ông Putin tới nằm cạnh khu trượt tuyết và luôn được giữ kín đáo trong một khu vực có hàng rào kín mít bao quanh. Nơi ông Putin đặt chân tới thuộc sở hữu của một công ty khác. Công ty này được gia đình Kovalchuk nắm toàn quyền sở hữu.

Nằm bên cạnh khu vực trên là 2 khu đất được sở hữu bởi ZAO Lider, công ty quản lý tài sản của Gazfond. Người điều hành công ty này dĩ nhiên là Yury Shamalov, anh trai Kirill. Như vậy, đám cưới bí mật này đã cho thấy một mặt quan trọng trong nước Nga của ông Putin. Đó là một nhóm những người giàu có và có mối quan hệ gắn bó với nhau. Họ chơi cùng nhau, cùng bảo vệ nhau khỏi cái nhìn soi mói của những người Nga bình thường.

Cuộc chơi bao gồm một khu trượt tuyết trong nhà, có đèn la-ze chiếu sáng, và cả một mô hình ngôi làng Nga thu nhỏ với những người biểu diễn và triển lãm văn hóa, theo một người có mặt tại buổi lễ.

Trên nền tuyết, một hình vẽ được tạo trên tuyết, viết tên Kirill và Katerina, một nhân viên cho biết. Dù vậy người này đã nói thêm: “Chúng tôi không được phép nói về điều này. Tôi có thể bị sa thải mất. Mọi người đều biết cô ta là con gái ai mà”.

Theo vntinnhanh.vn