Sao Iran phớt lờ đe dọa của Mỹ và Israel?

Đồn đoán về khả năng Israel tấn công quân sự Iran ngày càng nhiều thêm kể từ
khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đưa ra báo cáo mới nhất, trong
đó nhận định rằng chương trình làm giàu uranium của Iran tiếp tục đạt được các
tiến triển đáng kể. Tuy nhiên, có vẻ như bộ máy lãnh đạo Iran vẫn chưa tin vào
những tin đồn này.

Không lực Israel

Ngay sau khi IAEA đưa ra báo cáo, tờ Washington Post bình luận: “Hành động
đặc biệt đáng chú ý của Iran là lãnh đạo của quốc gia này dường như phớt lờ khả
năng họ sẽ khiêu khích Israel tiến hành một cuộc tấn công quân sự vào các cơ sở
hạt nhân của họ trong các tuần tới. Có vẻ như Lãnh đạo Tối cao Ali Khamenei
không xem xét lời đe dọa của Israel một cách nghiêm túc”.

Theo nhiều cách khác nhau, điều này cũng phản ánh tranh cãi tại Mỹ. Đảng Cộng
hòa do ứng viên Mitt Romney làm đại diện đã nhiều lần chỉ trích Tổng thống Obama
của đảng Dân chủ vì đã không thể đưa ra lời đe dọa nào về hành động quân sự đối
với chương trình hạt nhân của Iran mà khiến cho lãnh đạo quốc gia Hồi giáo phải
e sợ. Và nếu như ai đó bỏ qua lời tuyên bố của ông Romney và coi đó đơn giản chỉ
là chiêu trò chính trị trong bầu cử, thì họ sẽ khó có thể phớt lờ lập luận tương
tự của các nhà phân tích quốc phòng hàng đầu của Mỹ.

Thực vậy, theo tờ Washingon Post thì ông Romney và những người khác có vẻ
như khá đúng khi cho rằng lãnh đạo Iran không hề coi đe dọa tấn công quân sự của
Mỹ và Israel ‘ra gì’. Tuy nhiên, điều mà họ đã sai chính là nghĩ rằng có thể làm
nhiều việc để thay đổi nhận thức này.

Trên thực tế, các lãnh đạo Iran có đủ lý do để bỏ qua mọi đe dọa của Mỹ và
Israel. Bất kể chứng cứ trái ngược nhau, thì có vẻ như các lãnh đạo Iran đang
đánh giá mức độ xác thực của các lời dọa dẫm này dựa trên những gì mà Mỹ và
Israel đã từng làm trong bối cảnh tương tự trước đó. Và nếu như Lãnh đạo Tối cao
của Iran Khamenei đang sử dụng phương pháp này để cân nhắc các lời đe dọa của
phương Tây thì chẳng có gì ngạc nhiên khi rõ ràng là giáo chủ đã không hề ‘làm
ngơ’.

Chẳng hạn như với Mỹ, Washington chưa từng tiến hành một cuộc không kích đánh
chặn vào bất kỳ cơ sở hạt nhân của quốc gia nào. Nói cách khác, họ đã từng
cân nhắc kỹ lưỡng khi làm vậy với với trường hợp: Trung Quốc trong cuộc đua sản
xuất bom nguyên tử hồi những năm 1960 và chương trình hạt nhân của Triều Tiên
hồi những năm 1990.

Trong tất cả các trường hợp, chính quyền Mỹ đều cân nhắc phương án thiên về
quân sự – đặc biệt là trong trường hợp của Trung Quốc, Tổng thống John F.
Kennedy còn đi xa hơn khi đã cố gắng và tranh thủ được Liên Xô trong việc tác
chiến, và Tổng tham mưu Liên quân đã nghĩ đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến
thuật để phá hủy các cơ sở này – nhưng sau đó đều hủy các phương án này. Trong
mọi trường hợp thì các quốc gia phổ biến hạt nhân đều có tiềm lực về vũ khí hạt
nhân. Và do đó Iran chẳng có nhiều lý do để nghĩ rằng lần này sự việc sẽ khác
đi.

Chưa kể trong quá khứ, một quốc gia được trang bị hạt nhân như Trung Quốc và
Triều Tiên có vẻ như còn nguy hiểm cho Mỹ và các đồng minh hơn là bom của Iran
ngày nay.

Nhưng đó là với Washington, còn với Israel lại khác.

Thoạt đầu, nhiều người sẽ thấy kỳ lạ khi giáo chủ Khamenei có vẻ làm ngơ
trước các cuộc tấn công “sắp diễn ra tới nơi” của Israel. Vì kể từ khi có hạt
nhân, Israel luôn hành động quân sự để ngăn các quốc gia trong khu vực làm điều
tương tự. Israel từng tấn công lò phản ứng phục vụ mục đích nghiên cứu Osirak ở
Iraq năm 1981, và một cuộc không kích khác nhằm phá hủy cơ sở hạt nhân của Syria
vào năm 2007. Hơn nữa, ít nhất là trong trường hợp Iraq, các lãnh đạo Israel đều
không hề nhụt chí khi ra lệnh tấn công bất kể các nghi ngờ về việc liệu không
lực của họ có đủ khả năng thực hiện tác chiến hay không.

Tuy nhiên, khi xem xét kỹ hơn thì mọi việc sẽ trở nên sáng tỏ hơn. Điểm khác
biệt lớn nhất giữa hai trường hợp – tình huống Israel hành động quân sự và
trường hợp của Cộng hòa Hồi giáo – chính là trong các bối cảnh trước đó, Tel
Aviv hành động rất sớm và không có nhiều tranh cãi như lúc này. Điều này đặc
biệt đúng trong trường hợp của Syria, các cuộc không kích diễn ra khi mới có một vài cơ quan tình báo nước ngoài nắm được
thông tin mơ hồ về khu vực này. Ngay cả Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế của
Liên Hợp Quốc cũng hoàn toàn không biết gì về khu vực này trước đó.

Cách mà Tel Aviv “xử lý” chương trình hạt nhân của Syria và Iraq cũng hoàn
toàn phù hợp với lịch sử của Israel, vì các lãnh đạo Israel hầu như luôn chủ
động khi họ tin rằng an ninh của mình đang bị đe dọa. Do vậy, sự kiềm chế tương
đối mà Israel hiện đang trải qua đối với chương trình hạt nhân của Iran là một
điều rất kỳ lạ, và các lãnh đạo Israel chưa bao giờ cố gắng giải thích sự khác
biệt này. Từ góc độ của Tehran, Lãnh đạo Tối cao Khamenei không thể coi là hoàn
toàn vô lý khi kết luận rằng những lời đe dọa của Israel chỉ nặng về ngôn từ.

Điều này đặc biệt đúng khi xét đến những lợi thế mà giáo chủ Khamenei sẽ có được trong trường hợp Israel sai lầm. Nếu như mọi sự diễn giải vẫn cứ khăng khăng như cũ, và
Israel quyết định tấn công, thì chính các lãnh đạo Iran cùng với các lệnh trừng
phạt quốc tế và một thế giới Ả Rập vẫn còn lưu luyến với Syria sẽ được lợi nhiều
nhất. Dựa trên thực tế là Iran vẫn có thể tự xoay xở tốt với tình hình thì mọi
lời đe dọa tấn công của Mỹ và Israel – bất kể là đáng tin cậy đến mức nào – vẫn
chẳng thể nào khiến cho lãnh đạo Iran phải từ bỏ chương trình hạt nhân. Và rốt
cuộc thì các cuộc tấn công (nếu có thật) sẽ chỉ làm cho Iran nổi lên, thậm chí
còn mạnh mẽ hơn cả những gì mà việc làm giàu uranium có thể mang lại cho quốc
gia Hồi giáo này.

• Lê Thu (Theo Diplomat)

(vietnamnet.vn)