4 mặt dây chuyền ý nghĩa của người Maori

Người Maori chính là những cư dân đầu tiên của New Zealand, và họ đã tạo nên một nền văn hóa đặc sắc khó nhầm lẫn với bất cứ nơi nào. Chúng ta có thể thấy rõ điều nay qua các biểu tượng dây chuyền mang nhiều ý nghĩa thú vị.

Ý nghĩa của các biểu tượng dây chuyền

Các biểu tượng là một phần quan trọng của văn hóa Maori. Chúng được tái diễn trong các hình thức nghệ thuật khác nhau như xương, gỗ, ngọc bích, chạm khắc, tranh trên tường và xăm mình.

Chúng quan trọng như vậy là vì người Maori đã lưu giữ những nét đẹp lịch sử và văn hóa thông qua các truyền thuyết, trước khi người châu Âu đến bờ biển Aotearoa, tên gọi tiếng Maori được biết đến rộng rãi nhất và được chấp nhận nhiều nhất để chỉ toàn New Zealand. Aotearoa có nghĩa là “vùng đất của đám mây trắng lớn”.

Vì các biểu tượng được truyền từ đời này sang đời khác là phương tiện quan trọng để kể những câu chuyện lịch sử và niềm tin văn hóa, nên mỗi biểu tượng đều có ý nghĩa riêng và hầu hết đều đề cập đến huyền thoại quan trọng trong văn hóa Maori.

Có hàng chục biểu tượng Maori khác nhau, nhưng nổi tiếng và phổ biến nhất là 4 biểu tượng koru (xoắn ốc), tiki (đồ vật có hình tượng người), matau (móc câu), và pikorua (xoắn kết).

1. Biểu tượng Koru

Koru là hình ảnh được chạm khắc trên nhiều vật dụng của người Maori. Biểu tượng này có hình dáng tương tự như lá non của cây dương xỉ của New Zeland.

Dạng xoắn ốc của Koru mô phỏng chuyển động vĩnh cửu, đường cong bên trong gợi ý như mọi vật sinh ra đều quay về điểm khởi nguyên. Koru đại diện cho cuộc sống mới, sự tăng trưởng, sự khởi đầu mới.

Về mặt tâm linh, Koru là từ viết tắt của sự nuôi dưỡng, yên tĩnh, tinh khiết, phát triển cá nhân, thức tỉnh và thay đổi tích cực.

Hầu hết các mặt dây chuyền của người Maori được chạm khắc từ xương hoặc pounamu (một loại ngọc đặc biệt của New Zealand). Các vật liệu khác được sử dụng là gỗ, vỏ ngọc trai Thái Bình Dương,

Koru thể hiện quan niệm về cuộc sống với sự biến đổi liên tục và vận động không ngừng. Vì vậy loại dây chuyền này thường được người Maori sử dụng làm món quà tặng trong những dịp đặc biệt như: kết hôn, sinh con,… Lúc này nó được tượng trưng cho sự khởi đầu mới và sức mạnh của mối liên hệ giữa con người với nhau.

Koru còn được gọi là Hei Koru. Nghĩa là thứ để treo và được đeo như một chiếc vòng cổ.

Koru còn là kiểu hình xăm phổ biến và rất nổi tiếng của người Maori (koru moko). Khi này nó đại diện cho quyền lực tâm linh, sự tín nhiệm, uy tín và được gọi là mana.

2. Biểu tượng Tiki

Tiki là một trong những biểu tượng mang đậm dấu ấn của người Polynesia. Nó thường được gọi là vật tổ mang hình dạng con người. Tiki được làm bằng đá và gỗ. Hình tượng này xuất hiện trong nhiều nền văn hóa Polynesia ở Thái Bình Dương. Biểu tượng Maori tiki có nguồn gốc từ Tiki của người Polynesia.

Tuy người ta chưa xác định được ý nghĩa chính xác của Tiki, nhưng có một huyền thoại cho rằng Tiki là người đầu tiên xuất hiện trên Trái Đất từ các ngôi sao. Tiki đã tạo ra người phụ nữ đầu tiên sau mình.

Vì vậy, biểu tượng Tiki tượng trưng cho khả năng sinh sản và phát triển không ngừng. Mặt dây chuyền Tiki được tin là mang lại may mắn và vẻ đẹp quyến rũ. Tiki sẽ bảo vệ cho chủ nhân của mình và giúp họ chống lại ma quỷ.

Ngoài ra, Tiki cũng là vật biểu tượng được dùng trong các nghi thức tưởng niệm tổ tiên. Nó là vật phẩm mà người Maori cống nạp cho tổ tiên của mình. Đặc biệt nhất là loại Tiki được chạm khắc bằng ngọc pounamu. Bằng cách này Tiki đã trở thành mạch nối giữa tổ tiên với con cháu, niềm tin tâm linh và năng lượng con người.

Đó là lý do tại sao mà người đeo vòng cổ tiki (hoặc hei tiki) được coi là người có sự cân bằng và sức mạnh nội tại, trí tuệ tuyệt vời và một tâm trí minh mẫn.

Họ sẽ được ví như một nhà tư tưởng, một người thông thái và trung thành. Do đó người ta còn gọi Tiki là “bậc thầy của tất cả mọi thứ trên thế gian”.

3. Biểu tượng Matau

Hei Matau thường được chạm khắc từ xương và ngọc pounamu. Nó tượng trưng cho sự thịnh vượng, may mắn, sự phong phú, sức khỏe và an toàn khi đi trên nước. Hei Matau là biểu tượng Maori duy nhất được phát triển từ một công cụ đánh bắt cá của tộc người. Đây cũng là điểm độc đáo nhất của loại dây chuyền này.

Khoảng hàng ngàn năm trước khi người Maori định cư ở New Zealand, họ sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt cá trên biển. Do vậy móc cá là thứ rất quan trọng đối với sự tồn tại của họ. Nó biểu trưng cho sự sống sót của cả tộc người này. Vì vậy, ban đầu người ta gắn móc câu vào dây chuyền đeo cổ để tránh bị mất.

Sau đó, những chiếc móc câu được chạm khắc thêm các chi tiết phức tạp và trở thành vật trang trí biểu tượng cho sự thịnh vượng, phong phú, may mắn và thậm chí là cả uy tín.

>>> Lưỡi câu Maori – Từ công cụ đánh bắt cổ đại đến đồ trang sức hiện đại

4. Biểu tượng Pikorua

Pikorua là một biểu tượng rất phổ biến trong văn hóa của người Maori. Các Pikorua hình xoắn thể hiện sự liên kết giữa hai người, nó có thể là tình bạn, tình yêu hoặc máu.

Biểu tượng Pikorua được xem là đường đến sự sống và vĩnh cửu. Trong trường hợp này, nó đề cập đến mối liên hệ bền chặt giữa hai người sẽ không bao giờ phai mờ, ngay cả khi họ bị chia cách trong thời gian dài.

Do đó vòng cổ Pikorua là món quà phổ biến dành cho người yêu, gia đình, bạn bè và thậm chí nó được dành tặng cho người mới qua đời.

Ngoài các Pikorua đơn còn có những Pikorua xoắn kép và ba, mang ý nghĩa giống nhau. Nhưng những dạng này này không còn mang ý nghĩa cá nhân, thay vào đó nó sẽ là biểu tượng của sự liên kết giữa các nền văn hóa hoặc dân tộc khác nhau. Đôi khi nó còn được xem là “3 túi tri thức” của loài người.

>>> Tộc người Maori trân quý nước như một sinh mệnh

Linh hồn của dây chuyền biểu tượng Maori

Đây là điều mà người lãnh đạo tộc người Maori đã nói về những loại dây chuyền nghệ thuật mang đậm tính biểu tượng của họ:

“Chúng tôi đối xử với các tác phẩm nghệ thuật của mình như một con người. Vì trong số đó có rất nhiều thứ đại diện cho tổ tiên của chúng tôi. Họ là những con người thực sự.

Mặc dù họ đã chết cách đây nhiều thế hệ, nhưng họ vẫn sống trong ký ức của chúng tôi và chúng tôi sống cùng với họ.

Do đó, các biểu tác phẩm nghệ thuật là một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa của chúng tôi. Chúng là những điểm tựa trong phả hệ và lịch sử của chúng tôi.

Nếu không có chúng, chúng tôi không có được vị trí trong xã hội và thực tại xã hội như ngày nay. Chúng tôi được hình thành cùng với chúng và toàn thể vũ trụ của Maoridom. Chúng là quá khứ và hiện tại. Chúng sẽ cùng với chúng tôi hướng về tương lai”.

Tú Văn, theo owlcation