Tỷ phú giàu nhất Brazil nộp đơn phá sản công ty

Theo Bloomberg, vụ bảo hộ phá sản của OGX Petroleo & Gas Participacoes SA đến nay chính là vụ phá sản doanh nghiệp lớn nhất của Mỹ La tinh. Đồng thời nó cũng khiến các nhà đầu tư từng tin vào những tham vọng dầu mỏ của Eike Batista phải nếm trái đắng với tổn thất hàng tỷ USD.

Là tập đoàn đã đưa Batista tới ngôi vị người giàu nhất Brazil, thế nhưng chỉ trong vòng 16 tháng, tài sản của vị tỷ phú này đã “bốc hơi” hơn 30 tỷ USD, khi những kỳ vọng vào thành công của OGX biến thành “ác mộng”. Những nhà đầu tư từng mua 3,6 tỷ USD trái phiếu của công ty này có thể phải mất trắng 89% số tiền đã bỏ ra. Hiện số nợ của công ty này đã lên tới 5,1 tỷ USD.

Quyết định để OGX phá sản đồng thời cũng đánh dấu chương mới nhất trong sự tàn lụi của vị doanh nhân từng được xem như hình mẫu, niềm tự hào của Brazil. Đầu tiên, vị doanh nhân đến từ Rio De Janeiro đã huy động hàng tỷ USD từ thị trường chứng khoán để tài trợ cho chương trình khoan thăm dò dầu khí của OGX và các công ty kinh doanh hàng hóa khác.
 
Sau đó ông quay sang phát hành trái phiếu, khiến cả những nhà đầu tư sừng sỏ như quỹ BlackRock Inc với giá trị vốn hóa 52 tỷ USD hay Pacific Investment Management Co. (PIMCO) cũng bị hấp dẫn. Thế nhưng khi mà trữ lượng dầu Batista từng tuyên bố có trị giá 1000 tỷ USD hóa ra là “chém gió”, OGX nhanh chóng mất 98% giá trị vốn hòa và rơi vào cảnh cạn kiệt tiền mặt. 

Quá trình bảo hộ phá sản sẽ khiến số trái phiếu mệnh giá 3,6 tỷ USD không được thanh toán. Trái phiếu đáo hạn năm 2018 của công ty đã mất 89,6% giá trị trong năm nay, và chính là trái phiếu mất giá “thảm” nhất thế giới. 

Quyết định tuyên bố phá sản của OGX được đưa ra sau nhiều tháng đàm phán gia hạn nợ bất thành với các chủ nợ. Tính đến hết tháng 9, công ty này chỉ còn 82 triệu USD, không đủ để duy trì hoạt động đến hết tháng 12. 

Kể từ ngày 1/10 vừa qua, công ty này đã không thể thanh toán số nợ 45 triệu USD, và bị hãng xếp hạng tín nhiệm S&P xếp số trái phiếu trị giá 1 tỷ USD của họ vào diện vỡ nợ. Chỉ vài giờ trước khi nộp đơn xin bảo hộ phá sản, OGX cũng đã bán tài sản sản xuất duy nhất còn lại, khiến các chủ nợ càng còn ít cơ hội thu hồi vốn nếu tài sản của công ty bị bán phát mại. 

Sự sụp đổ của một hình tượng

Năm nay 56 tuổi, Eike Batista khởi nghiệp với việc khai thác mỏ vàng sau khi trở về Brazil từ châu Âu đầu những năm 1980. Tranh thủ cơn sốt đầu cơ hàng hóa như vàng, dầu, kim loại của nhà đầu tư thế giới, vị doanh nhân nhanh chóng niêm yết 6 công ty năng lượng, khai mỏ và vận tải kể từ năm 2006.

Cùng lúc đó Batista triển khai các dự án tư khác, từ mở nhà hàng món Tàu tại Rio tới thành lập doanh nghiệp thiết bị bán dẫn. Tính đến tháng 3/2012, Batista đạt đỉnh cao khi nắm trong tay 34,5 tỷ USD, là người giàu thứ 8 thế giới. 

Batista còn trở nên nổi tiếng với những máy bay riêng, du thuyền và chiếc xe Mercedes 1,2 triệu USD luôn đậu giữa phòng khách. Vị tỉ phú có vợ là Luma de Oliveira, một người mẫu và là một trong những nữ hoàng vũ công carnaval được yêu mến nhất Brazil.

Cách đây 18 tháng, Tổng thống Brazil Dilma Rousseff trong một buổi lễ đánh dấu hoạt động khai thác dầu ngoài khơi đầu tiên của OGX đã khẳng định, tập đoàn dầu mỏ quốc doanh Petrobras của Brazil sẽ trở thành đối tác sâu của công ty này.

“Eike chính là chuẩn mực của chúng ta, kỳ vọng của chúng ta và trên hết là niềm tự hào của Brazil khi nói đến một doanh nhân trong lĩnh vực kinh tế tư nhân”, bà Rousseff tuyên bố.

Một số người cho rằng thất bại của Batista trong việc khai thác dầu ngoài khơi, và việc không thể vay thêm vốn từ các chủ nợ là một sản phẩm phụ của môi trường kinh tế khó khăn hơn, cũng như những yếu kém ngầm trong công ty của Batista.

“Người ta vẫn nói gì nhỉ? Khi thủy chiều rút đi, bạn sẽ thấy ai là kẻ không mặc đồ bơi”, Jefferson Finch, một nhà phân tích thị trường Mỹ La tinh tại công ty tư vấn Eurasia Group tại New York nói. “Đó chính là những gì đã xảy ra với Eike Batista”.

Không những vậy ông tin rằng các nhà đầu tư đã quá ảo tưởng vào sự bứt phá của Brazil. “Sự hào hứng của giới đầu tư với Brazil xuất hiện khoảng năm 2011”, sau 5 năm đầy hy vọng rằng quốc gia lớn nhất Nam Mỹ cuối cùng cũng bước qua bước ngoặt, và sẽ thực hiện lời hứa từ lâu là trở thành một quyền lực vĩnh cử sau nhiều năm tăng trưởng mạnh.

“Nhưng nếu bạn nhìn vào bối cảnh chung, Brazil chưa bao giờ hứa hẹn như người ta nghĩ vào thời điểm 2006, khi rất nhiều nhà bình luận ca tụng Brazil mà phớt lờ những thách thức về cấu trúc của họ”, Finch khẳng định.

Những người khác khẳng định thất bại của vị tỷ phú Brazil đã hủy hoại danh tiếng của nước này. “Toàn bộ chuyện này thực sự có ảnh hưởng xấu tới hình ảnh của Brazil và càng cho thấy cần phải tăng cường năng lực quản trị doanh nghiệp tại quốc gia này”, Cassia Pontes, nhà phân tích công ty tư vấn Lopes Filho tại Rio khẳng định. “Thực tế đã không như những kỳ vọng đầy phóng đại mà Batista tạo ra”.

Với việc đệ đơn bảo hộ phá sản lên tòa án bang Rio de Janeiro, công ty OGX, một thành viên trong tập đoàn EBX Group của Batista, sẽ có 60 ngày để đưa ra kế hoạch tái cấu trúc. Những chủ nợ đang nắm giữ 3,6 tỷ USD trái phiếu của họ sau đó có 180 ngày để chấp nhận hay từ chối kế hoạch tái cấu trúc. Nếu họ không chấp thuận, công ty khi đó sẽ bị bán phát mại.