Khi những gia đình lạc lõng giữa lòng kinh tế TQ đem hết tài sản ra “chụp hình”
Thanh Phong
Trong hơn một thập kỷ, nhiếp ảnh gia Ma Hongjie đã nhờ hàng chục gia đình trên khắp đất nước dọn sạch hết đồ đạc trong nhà và đặt ra phía trước để ông ghi lại những hình ảnh này. Mục tiêu của anh là kể lại những câu chuyện về những người bị sự bùng nổ kinh tế của Trung Quốc bỏ rơi, những người sống dưới đáy xã hội, không được hưởng những thành quả từ sự chuyển mình của đất nước.
“Những tài sản này đều không phải là vật phẩm xa xỉ. Nó chỉ là cuộc sống của họ, nó cho thấy cách những người dân thường cố gắng để kiếm sống“, Ma, một biên tập viên ảnh của tạp chí Địa lý Quốc gia Trung Quốc cho biết.
Trong khi những hình ảnh mê hoặc cho thấy nhiều cảnh quan muôn màu muôn vẻ, lối sống và nền văn hóa, nhưng nét nổi bật nhất là sự tương đồng của họ, những vật sở hữu được sắp thẳng hàng gọn gàng thường là các vật thiết yếu cho cuộc sống hằng ngày và các vật dụng thương mại. Chủ sở hữu của chúng xuất hiện tự hào nhưng khiêm tốn.
Hầu như tất cả các đối tượng của Ma là các gia đình nông thôn. Ông cũng đã thỉnh cầu các gia đình giàu có sống ở các thành phố tham gia, nhưng họ không sẵn lòng, ông nói.
Họ sở hữu nhiều hơn và cũng sợ hậu quả của việc trưng bày tài sản của mình, Ma giải thích.
“Tuy nhiên, những người dân thường lại hoàn toàn thoải mái cho tôi thấy bất cứ thứ gì họ có“, ông nói. “Đầu tiên họ cảm thấy lo lắng về thỉnh cầu của tôi, nhưng khi tôi cho họ thấy các mẫu chụp họ nghĩ rằng nó thật là thú vị“.
Mặc dù Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai sau Hoa Kỳ, đây cũng là nơi có số lượng người nghèo lớn thứ hai thế giới, theo Ngân hàng Thế giới.
Gần 100 triệu người sống dưới mức sống tối thiểu của quốc gia là 1 USD một ngày vào năm 2012.
Sự nhẫn chịu thầm lặng
Trong cuốn sách của mình, được công bố vào cuối Tháng 5, Ma gửi những câu chuyện tới những gia đình anh chụp ảnh.
Ấn tượng sâu sắc nhất về những người được anh chụp hình là thái độ của họ. Bất lực, họ không bao giờ hỏi bất cứ điều gì, Ma nói.
“Có phải là họ hài lòng? Không. Nhưng họ đã không có sự lựa chọn nào ngoài việc chấp nhận những gì xảy ra với họ“, ông nói thêm. “Nhưng họ cố gắng sống với những thứ nhỏ nhoi mà họ sở hữu“.
Sự khiêm tốn của họ đôi khi khiến người nhiếp ảnh gia chạnh lòng.
“Họ phải chịu đựng từ im lặng“.
Gần đây, Ma đã đến thăm lại gia đình đầu tiên mà ông đã lưu vào bộ sưu tập. Họ sống trong một thị trấn nông thôn ở khu vực miền núi của tỉnh Hồ Nam ở miền Đông Nam Trung Quốc, vào năm 2003.
Trong nỗi thất vọng khi nhận ra, không có gì thay đổi trong 10 năm kể từ chuyến thăm đầu tiên của ông, ngôi nhà tồi tàn của họ thậm chí đã trở nên tồi tàn hơn, anh nói.
Con trai của họ muốn kết hôn, nhưng gia đình không có đủ tiền để xây nhà mới cho chúng.
Họ hy vọng khi du lịch có thể phát triển trong khu phố cổ này thì gia đình sẽ được trợ cấp cho việc di chuyển ra ngoài, như thế con trai của họ sẽ có thể kết hôn, ông nói.
Vấn đề không thay đổi
Những câu chuyện tương tự xảy ra khắp mọi nơi trên đường Ma đi.
Gia đình họ Sun sống trên những con thuyền trên sông Hoàng Hà nơi mà gió thổi vào vùng trung tâm của Trung Quốc. Sun Guiyou, người đã đi qua các dòng sông và hồ nước trong suốt cuộc đời mình, chia sẻ ước mơ lớn nhất của ông là một ngày có được một ngôi nhà vĩnh viễn gắn liền với mặt đất.
Mặc dù gia đình ông nói rằng họ đã có cuộc sống tốt hơn kể từ khi anh lần đầu chụp ảnh họ vào năm 2006, nhưng thay đổi không nhiều và họ vẫn chưa thể xây dựng nhà trên mặt đất.
“Cách họ kiếm sống vẫn không thay đổi, họ vẫn đánh bắt cá“, anh nói.
“Con cháu không được giáo dục tốt, hoặc thậm chí bỏ học. Anh có thể nhìn thấy chúng sẽ lặp đi lặp lại cuộc đời của ông bà chúng trong tương lai“.
Truyền thống biến mất
Ma cho biết ông đã bị choáng váng bởi sự đa dạng của các nền văn hóa và lối sống mà ông trải nghiệm, nó khiến ông đau lòng khi lặng nhìn truyền thống này bị xói mòn.
Chỉ một vài trong số các nghệ nhân địa phương và nghệ sĩ anh gặp nói rằng con cái của họ sẵn sàng kế nghiệp nghề thủ công của họ. Còn phần lớn, họ đi đến các thành phố và trở thành công nhân nhập cư.
Khi đến thăm một ngôi làng ở Hải Nam trong năm 2010, ông thấy người ta sống trong những túp lều nhỏ. Khi ông quay trở lại vào năm sau, những túp lều đã được thay thế bằng nhà gạch và xi măng được chính phủ xây dựng.
Đáp lại, dân làng đã xây dựng những túp lều mới bên cạnh các nhà thay thế do chính phủ trợ cấp, vì chúng không được xây dựng phù hợp với lối sống của họ. Khói từ cách thức nấu thịt của dân làng khó thoát ra khỏi những ngôi nhà này.
“Chính quyền địa phương nghĩ rằng sống trong những túp lều là không văn minh, nhưng chúng rất độc đáo“, Ma nói. “Tại sao tất cả mọi thứ phải giống nhau thì mới được?“.
Các gia đình ông ghi lại trong bộ sưu tập của mình cũng nói về sự căm ghét đối với băng đảng đỏ, họ than vãn vì sự can thiệp từ chính quyền địa phương. Vì vậy năm 2006, khi chính phủ quyết định bỏ việc đánh thuế sản xuất nông nghiệp trước tới giờ, nông dân và chủ trang trại đã vui mừng khi nghe tin này.
“Họ đơn giản chỉ là muốn ở một mình, ‘Đừng làm cho cuộc sống của chúng tôi thêm phiền hà, hãy để chúng tôi trồng trọt và để chúng tôi sống,’ họ nói với tôi như thế“, Ma nói.