Tại khu vực trung tâm thành Rome, người ta dễ dàng bắt gặp một cột trụ cao 38m, được xây dựng vào thế kỷ 2 sau Công Nguyên. Thân cột khoắc họa những đường kẻ hình xoáy ốc cùng với 2600 hình vẽ, đại diện cho các chiến binh đã chiến đấu nơi địa thế xa xôi. Đó là cây cột Trajan của người Daci, cùng vị thủ lĩnh danh tiếng là Vua Decebalus.
Tượng đầu khổng lồ Decebalus. Ảnh: Miroslav Pinkava | Dreamstime.com
Trên một đoạn khắc, người ta thấy hình ảnh vua Decebalus tìm đến cái chết sau khi bị người La Mã đánh bại. Thất bại và cái chết của Decebalus đánh dấu sự kết thúc cuộc chiến tranh thứ 2 của người Daci và sự bành trướng của Đế chế La Mã. Tuy nhiên, tinh thần của Decebalus bất tử và đã được hồi sinh trong những năm gần đây ở Romani, nơi từng là một phần của Vương quốc Daci. Và công trình nổi bậc nhất có lẽ là tác phẩm tượng đầu đá Decebalus khổng lồ.
Cột Trajan, ở Rome (Ảnh Wikimedia Commons)
Chạm khắc mô tả Vua Decebal của người Daci tự sát trên cột Trajan. (Ảnh: Wikipedia Commons)
Dự án điêu khắc đầu Decebalus khổng lồ là đứa con tinh thần của một danh nhân giàu có Rumani, tên là Iosif Constantin Drăgan. Năm 1985, Drăgan đã chọn được tảng đá để chạm khắc; đó là một khối đá nhô ra, có chiều cao 128m, nằm trong khu vực Iron Gorge. Có lẽ một trong những lý do Drăgan chọn địa điểm này là vì đài tưởng niệm cuộc xâm lược Daci của người La Mã nằm bên kia sông.
Chân dung Decebal Vua của người Daci. (Ảnh: Wikimedia Commons)
Sau năm 1993, công trình được khởi công sau khi Drăgan mua lại ngọn núi này. Tác phẩm là một thách thức đối với những người tham gia, và họ làm việc dưới sự chỉ đạo của nhà điêu khắc người Ý là Mario Galeotti. Trước khi thực sự bắt đầu vào việc điêu khắc, người ta phải tiến hành nhiều công tác chuẩn bị, từ việc lấy mẫu đá để kiểm tra chất lượng cho đến việc vẽ bản phác thảo. Việc xác định vị trí điêu khắc trên khối đá cũng gây khó khăn, tàu thuyền đã được huy động để vận chuyển các trang thiết bị cần thiết. Hơn nữa, những người thợ phải leo lên từ lớp đá đệm lên giàn giáo dựng thẳng đứng trước khi có thể đẽo đá. Đây là một nhiệm vụ khó khăn và nguy hiểm, ngốn hết nửa giờ mỗi ngày.
Tượng đầu đá Decebalus. (Nguồn ảnh Wikimedia)
Tượng đầu đá Decebalus nhìn từ dòng sông (Nguồn ảnh Wikimedia Commons)
Trong mười năm tới, những người thợ sẽ làm việc 6 giờ một ngày trong hai ca, từ tháng 3 đến tháng 10. Nếu sử dụng thuốc nổ, khối đá lớn hơn sẽ bị vỡ nát, do đó tốt hơn là sử dụng khí nén, búa và cuốc chim. Trong 6 năm đầu tiên, bản phác thảo cơ bản của tác phẩm điêu khắc đã được hoàn thành. Trong năm 2000, các tấm bảng tưởng niệm nằm bên dưới tác phẩm đã được làm xong. Trên đó là một dòng chữ Latinh: DECEBALUS REX DRAGAN FECIT, nghĩa là “Tượng Vua Decebalus do Dragan thực hiện”.
Bản trải rộng được chỉnh sửa của Cột Trajan được làm bởi Conrad Cichorius. Tấm bảng 108: Đầu của Decebalus được trưng bày cho quân đội Roman (Ảnh: Wikimedia Commons)
Tượng đầu đá Decebalus không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật của một doanh nhân đầy tham vọng, mà nó còn là công trình thể hiện tư tưởng của Drăgan, một người ủng hộ nhiệt thành hệ tư tưởng dân tộc chủ nghĩa và xem Romania là cái nôi của nền văn minh.
Những người ủng hộ phong trào này tin rằng, xuất phát từ Romania, nền văn minh đã “tiến tới Vùng đất của người Sumer, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp, phía Bắc lan tới Scandinavia, và Phía Tây lan xa với vùng đất cổ của Đức và Anh”. Như vậy, Decebalus được xem là một anh hùng dân tộc, có tổ tiên là những người khởi xướng văn minh nhân loại. Đương nhiên, những người ủng hộ phong trào này cho rằng, người Rumani ngày nay đã thừa kế di sản vĩ đại này.
Trong bộ phim tài liệu du lịch Châu Âu mới của Michael Palin, diễn viên hài người Anh bước vào hẻm núi Iron Gorge và thấy tượng đầu đá Decebalus, và ông nói trong một phân đoạn ngắn: “Trong khi dấu hiệu lờ mờ của chủ nghĩa dân tộc đáng ngại đang trỗi dậy, chúng ta lại đi vào hẻm núi của nó“. Nếu đưa nhầm đối tượng, chủ nghĩa dân tộc có thể trở thành một vũ khí chết người tai hại. Tượng đài Drăgan có thể được xem như một nỗ lực để thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc ở Rumani, mặc dù hướng đi trong tương lai của nó là không thể dự đoán.
Thanh Phong, dịch từ Ancient Origins