Tổng thống Donald Trump hôm 12/2 tuyên bố ông hoàn toàn không bận tâm đến quyết định chấm dứt thỏa thuận quân sự kéo dài hàng thập kỷ với Mỹ của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, vì điều đó sẽ giúp Mỹ tiết kiệm tiền, theo Nikkei.
“Thực sự thì tôi hoàn toàn không bận tâm chút nào. Chúng tôi đã hỗ trợ Philippines rất nhiều. Chúng tôi giúp họ đánh đuổi phiến quân ISIS. Tôi thực sự không bận tâm nếu họ muốn làm vậy. Như thế sẽ giúp [chúng tôi] tiết kiệm nhiều tiền. Quan điểm của tôi hoàn toàn khác với những người khác,” ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng khi được hỏi về động thái của ông Duterte.
Ông chủ Nhà Trắng cũng cho biết ông có quan hệ rất tốt với ông Duterte và nói rằng: “Chúng ta sẽ xem chuyện gì xảy ra”.
Bình luận của lãnh đạo Nhà Trắng được đưa ra sau khi chính quyền của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố chấm dứt Thỏa thuận các lực lượng viếng thăm (VFA), một thỏa thuận được 2 bên ký vào năm 1998, quy định những cuộc tập trận chung cũng như sự hiện diện của quân đội Mỹ trên lãnh thổ Philippines.
Phản ứng trước động thái trên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper ngày 12/2 cho rằng thật “không may” khi Philippines hủy thỏa thuận VFA. Ông Esper cũng cho rằng đây là “nước cờ sai” trong mối quan hệ lâu dài giữa hai nước và cho vị trí chiến lược của Philippines.
Quyết định của ông Duterte được cho là bước đi cụ thể đầu tiên của Manila nhằm cắt đứt quan hệ quốc phòng với Mỹ. Theo AFP, bộ Ngoại Giao Philippines hôm 11/2 cho biết đã gửi đến sứ quán Mỹ tại Manila thông báo về việc hủy bỏ Hiệp Ước Thăm Viếng Quân Sự với Mỹ (Visiting Forces Agreement-VFA). Hiệp Ước sẽ chính thức hết hiệu lực trong vòng 180 ngày, tính từ hôm 11/2.
Tuy nhiên, quyết định của Tổng thống Philippines đã không nhận được sự ủng hộ từ chính nội các nước này. Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin cảnh báo việc hủy VFA với Mỹ cũng đồng nghĩa với việc sẽ làm suy yếu an ninh của đất nước và thúc đẩy sự xâm lấn ở Biển Đông vốn đang bị tranh chấp với Trung Quốc.
“Việc chấm dứt VFA sẽ ảnh hưởng đến hơn 300 khóa huấn luyện chung và các hoạt động khác trong năm nay với quân đội Mỹ. Cơ quan quân sự và cơ quan thực thi pháp luật Philippines cần tăng cường khả năng chống lại các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia”, ông Locsin nói.
Một số nhà lập pháp ở Philippines cũng bày tỏ lo ngại rằng nếu không có VFA, Hiệp ước quốc phòng song phương cùng Hiệp ước hợp tác quốc phòng tăng cường mà Mỹ và Philippines từng ký kết vào các năm 1951 và 2014 sẽ không còn ý nghĩa.
Những người ủng hộ duy trì VFA cũng nhấn mạnh thỏa thuận này có ý nghĩa quan trọng với Philippines vì đã ngăn cản Trung Quốc quân sự hóa các thực thể trên Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh số tiền viện trợ quốc phòng của Mỹ trị giá 1,3 tỷ USD kể từ năm 1998 là vô cùng cần thiết để thúc đẩy năng lực cho quân đội Philippines.
VFA rất quan trọng đối với liên minh Hoa Kỳ-Philippines. Nó củng cố mối quan hệ bền chặt lâu dài giữa 2 nước. Theo nhận định của trang The Diplomat, việc chấm dứt thỏa thuận VFA sẽ đưa mối quan hệ đồng minh Mỹ-Philippines trở lại trạng thái của đầu thập kỷ 1990. Đó là một mối liên minh không có sự hiện diện quân sự của Mỹ.
Hôm 11/2, tờ Manila Times bình luận: “Chúng ta hãy nhớ rằng sau khi đóng cửa căn cứ quân sự Mỹ Clarck và căn cứ trong vịnh Subic năm 1992, Trung Quốc đã bắt đầu dòm ngó các dải đá ngầm ngoài khơi đảo Palawan, đó là nơi mà quân đội Philippines và Mỹ vẫn dùng làm nơi diễn tập chung. Quân đội của chúng ta quá yếu để ngăn chặn sự xâm nhập của Trung Quốc vào các dải đá ngầm đó.”
Thiện Thành (t/h)