Sau khi ‘thuận theo tự nhiên’ để thiết lập một chính phủ kiện toàn. Nguyên tắc lập quốc thứ hai của Hoa Kỳ chính là, người dân phải có đạo đức. Điều này có liên quan gì đến Hiến pháp Hoa Kỳ?
Điều này không thể tách rời khỏi bối cảnh lịch sử thời ấy. Trước Cách mạng Mỹ, người dân thuộc địa không thích và muốn bãi bỏ Vua Anh. Lúc đó, giữa báo chí và dân chúng đã nổ ra một cuộc tranh luận gay gắt, vì họ không muốn có bất kỳ một vị vua nào khác thay thế sau khi loại bỏ được vua Anh, nên họ phải đối mặt với vấn đề tự quản tự trị.
Giới trí thức thời bấy giờ quan niệm rằng, nếu dân chúng không đủ đạo đức và ý thức thì sẽ không thể đạt được tự chủ, cuối cùng sẽ lâm vào cảnh hỗn loạn. Vì vậy, phải tự kiểm điểm bản thân, xem liệu họ có đủ đạo đức hay không và họ có thể tự trị được hay không.
Tất nhiên, khi sự cai trị của vua Anh ngày càng trở nên hà khắc, thế lực ly tâm ngày càng mạnh, đồng thời cũng xuất hiện một số chính trị gia, họ có đạo đức tuyệt vời và chiếm được lòng tin của quần chúng. Những người này bao gồm John Adams, George Washington, Richard Henry Lee và Joshua Quincy.
Sự xuất hiện của những nhân vật trên đã mang lại niềm tin cho dân chúng. Họ bắt đầu cảm thấy rằng, có lẽ họ thực sự có thể tự quản, tự trị. Vì vậy, lúc đầu Hoa Kỳ không tự nhiên mà độc lập, mà trải qua suy nghĩ và do dự rất lâu, xem xét kỹ lưỡng dưới góc độ đạo đức.
Tự kiểm tra kiểm điểm, “cải cách đạo đức” để đạt được tự chủ
Khi Hoa Kỳ được thành lập, đây là nước cộng hòa hiện đại đầu tiên. Mặc dù đã có các nền cộng hòa ở Hy Lạp và La Mã trong thời kỳ đầu, nhưng hầu hết xã hội con người trước thời điểm đó đều do các vị vua cai quản, tức là đều có vua.
Nhưng hiện tại muốn thành lập đất nước mà không có vua, hoàn toàn tự chủ, họ cho rằng việc này đòi hỏi một tiền đề rất quan trọng, đó là dân chúng phải có đủ đạo đức, như vậy mới có thể tự mình quản. Nếu phẩm hạnh của một người không đủ tốt, họ sẽ không thể quản lý được chính mình.
Sau đó, Thomas Paine – một người Mỹ nổi tiếng đã viết một cuốn sách mang tên “Common Sense”. Ông đã truyền niềm tin cho người dân ở các thuộc địa lúc bấy giờ, Paine nói rằng: Chúng ta phải có niềm tin vào chính mình, đặc điểm của chúng ta là chăm chỉ, tiết kiệm và trung thực.
Ông cũng nói rằng, nhiều người ở châu Âu theo đuổi sự xa hoa, phù phiếm và rất hoang phí nên nảy sinh rất nhiều vấn đề, nhưng người dân ở các thuộc địa như chúng ta đây hoàn toàn khác biệt.
Sau này, báo chí cũng đăng nhiều bài viết, các thành phần trí thức tự kiểm điểm lại:
- Rốt cuộc tài đức của chúng ta đã đủ chưa?
- Chúng ta có thể vứt bỏ cái tôi cá nhân không?
- Chúng ta có thể theo đuổi lợi ích chung của cộng đồng không?
- Và chúng ta có những người có phẩm cách này không?
Nhân dân ở các thuộc địa lúc bấy giờ rất có tinh thần tự phê bình, dân chúng ra sức tu dưỡng đạo đức để đạt được quyền tự chủ, hiện tượng này sau này được gọi là “cải cách đạo đức”.
Sau đó, họ thực sự cảm thấy rằng cuộc cải cách này rất tốt và hiệu quả, và họ cảm thấy rằng Hoa Kỳ thực sự có đạo đức và nhân dân cũng có đức hạnh, Hoa Kỳ khác xa với sự kiêu ngạo và xa xỉ của Anh Quốc. Họ ngày càng muốn rời khỏi Anh để lập quốc, và muốn nói với vua Anh rằng: Chúng tôi khác các bạn.
Tất nhiên, khi đối đầu với Vua nước Anh, họ đã phải đánh đổi rất nhiều. Vì việc tẩy chay hàng hóa của Anh sẽ khiến giao thương bị gián đoạn, và chịu nhiều tổn thất nên người dân thuộc địa đã thẳng thắn chấp nhận. Bởi khi đó, theo đuổi lợi ích và quyền chung đã trở thành ý thức xã hội. Đây là sự thay đổi trong lòng người dân trước Cách mạng Mỹ.
Xem trọng đạo đức, gia đình, trường học và giáo hội là những nơi dạy đạo đức.
Ngày nay khi nhìn vào giai đoạn lịch sử đó, chắc chắn nhiều người không biết hoặc khó lòng thấu hiểu. Kể cả nhiều người cánh tả bây giờ, họ không nghĩ những người đó vĩ đại chút nào, thậm chí họ còn không thừa nhận những người đó là vị cha già lập quốc của dân tộc, mà đặt cho cái tên là chủ nô (salve owner).
Nhưng trên thực tế, khi mới thành lập nước Mỹ, các vị cha già đã hết sức lưu ý rằng dân tộc Mỹ phải có đức thì mới có được nước Mỹ này, không có đức thì Hiến pháp và nền Cộng hòa của nước Mỹ không thể tồn tại lâu dài được.
Một trong những vị tổ phụ đầu tiên – Benjamin Franklin đã nói: “Chỉ những người có đạo đức mới xứng đáng được hưởng tự do”. George Washington cũng đã nói: “Tôn giáo và đạo đức là trụ cột không thể thiếu của Hoa Kỳ”.
Một quan niệm khác của các tổ phụ thời đó là gì? Chính là đạo đức đến từ đâu?
Họ chỉ ra rằng, đạo đức không phải từ trên trời rơi xuống, đạo đức có được nhờ học tập. Ai có thể dạy đạo đức cho những đứa trẻ? Có ba nơi:
- Gia đình
- Trường học
- Và giáo hội
Đây là ba nơi dạy dỗ đạo đức của nước Mỹ.
Sau khi ý thức được đạo đức là một trong những yếu tố quan trọng kiến lập nên Hoa Kỳ, vậy họ làm thế nào để ‘duy trì’ đạo đức ấy. Mời quý độc giả tìm hiểu ở phần 3: Phẩm chất cần có ở một nhà lãnh đạo
| Xem đầy đủ về các nguyên tắc lập quốc tại đây: https://tinhhoa.net/nhin-lai-qua-khu-tri-tue-cua-cac-to-phu-thanh-lap-hoa-ky.html |
Việt Anh