Nguyên tắc lập quốc thứ tám của Hoa Kỳ cũng chính là câu đầu tiên trong “Tuyên ngôn Độc lập”: Từ khi sinh ra, tạo hóa đã ban cho mọi người những quyền tất yếu nhất định.
| Xem đầy đủ về các nguyên tắc lập quốc tại đây |
Đây là một nguyên tắc quan trọng. Có thể mọi người nghe nhiều thành “nhàm chán”, và thấy có vẻ như không có nhiều ý nghĩa, nhưng nội hàm ẩn phía sau rất sâu sắc và rõ ràng.
Khi Mỹ mới được thành lập, hoàn toàn khác với các nước Châu Âu lúc bấy giờ. Các vị cha già nói, quyền con người không đến từ bất cứ ai, không phải từ nhà vua, tổ chức hay chính phủ. Một số quyền con người là tự nhiên, là tất yếu và không thể bị tước đoạt. Điều này liên quan đến nguyên tắc đầu tiên mà chúng ta đã nói đến, luật tự nhiên quy định rằng, mọi người đều được hưởng các quyền lợi.
Ba quyền cơ bản nhất: Quyền an toàn, quyền tự do và quyền tài sản.
Một người được hưởng quyền an toàn do tạo hóa ban cho, mạng sống của anh ta không thể bị tước đoạt một cách tùy tiện. Anh ta được hưởng quyền tự do, thể xác không thể bị giam giữ, cũng như tư tưởng không thể bị trói buộc. Đồng thời, một người có quyền bảo vệ bản thân và tài sản của gia đình mình. Đây là ba nền tảng quan trọng nhất.
Ở đây cũng có một logic quan trọng, đó là vì sao mọi người không thể bị tùy tiện tước đoạt quyền của mình? Vì con người đều do Thần linh tạo ra, bạn cũng do Thần linh tạo ra, tôi cũng do Thần linh tạo ra, nên tất cả đều rất thiêng liêng, không thể bị xâm phạm hay phân biệt đối xử.
Con người do Thần linh tạo ra đều mang trong mình sự tôn nghiêm của Ngài, đều được hưởng những quyền lợi tất yếu của Ngài, nên đương nhiên không thể bị tước đoạt.
Người Mỹ cho rằng, con người có hai loại quyền:
- Một là quyền tất yếu không ai có thể tước bỏ, bất kỳ chính phủ nào cũng không thể ban hành luật tước bỏ những quyền đó.
- Một loại quyền khác là các quyền theo luật định, không phải là quyền vốn có từ khi sinh ra.
Ví dụ, để có quyền lái xe, bạn phải học lái xe, vượt qua kỳ sát hạch và lấy bằng lái xe trước khi có thể lái xe. Một ví dụ khác là quyền săn bắn. Bạn cũng phải có giấy phép sử dụng súng, phù hợp với giấy phép săn bắn và đi săn ở những nơi nhất định được cho phép.
Bạn không thể nói rằng tôi sinh ra đã có quyền săn bắn, và tôi có thể đi săn ở bất cứ đâu với súng. Vì vậy những quyền như thế này được gọi là quyền luật định.
Vì vậy, chúng ta nói rằng những quyền tất yếu mà tạo hóa ban tặng cho mọi người là tự nhiên. Quyền tự nhiên còn bao gồm những gì? Có rất nhiều, quyền an toàn, quyền tự do và quyền tài sản là những nền tảng quan trọng nhất.
Các quyền tự nhiên, tất yếu khác bao gồm: Quyền sở hữu vũ khí để tự vệ, quyền sở hữu và định đoạt tài sản riêng của một người, quyền lựa chọn cá nhân, quyền chọn vợ/chồng, quyền hội họp, quyền kết giao với xã hội, quyền ngôn luận, quyền xuất bản và quyền kháng nghị, quyền được hưởng thành quả lao động cá nhân, quyền tham gia thương mại, quyền ký kết hiệp ước, quyền phát minh và sáng tạo, quyền khai thác tài nguyên, quyền riêng tư, và quyền được xét xử công bằng,…
Đây là hàm ý nguyên tắc lập quốc thứ 8 của Hoa Kỳ, những điều này chính phủ không thể lay chuyển hay đụng chạm, và cũng không cần tìm lý do để chứng minh, vì chúng là tất yếu và không thể bị tác động bởi bất kỳ luật nào.
Vậy thì câu hỏi đặt ra sau đây là, các quyền này cần được bảo vệ trên cơ sở nào? Vấn đề này sẽ được giải quyết trong nguyên tắc thứ chín.
Việt Anh