Người xưa có câu “Sống chết có số, phú quý do Trời”, hết thảy sự tình trong cuộc sống đều chỉ có thể thuận theo tự nhiên, đó mới là hạnh phúc đích thực. Bởi vì mỗi người đều có số mệnh của mình, thời vận chưa đến thì khó mà đạt được, nếu cưỡng cầu thì chỉ tự chuốc lấy đau khổ…
Có một chàng thư sinh tốt bụng, trên đường lên kinh ứng thí chàng tình cờ cứu mạng một Đạo sĩ, Đạo sĩ vì cảm ân ấy nên âm thầm đi theo giúp đỡ chàng chuyện công danh. Tuy nhiên khi bấm đốt tay tiên liệu, Đạo sĩ nhận ra rằng chàng không có số khoa bảng nên sẽ rớt, còn vị trí Trạng Nguyên sẽ rơi vào tay một gã công tử hống hách.
Cho rằng như vậy không hợp lý, Đạo sĩ âm thầm dùng tiểu thuật hoán đổi tên trên bài thi của chàng thư sinh và gã công tử, nghĩ rằng làm vậy thì chàng thư sinh sẽ trở thành Trạng Nguyên. Nào ngờ bài văn của chàng thư sinh làm vốn dĩ rất tốt, còn gã công tử kia vì ham chơi biếng học nên văn chương không ra gì, khi hai bài văn đổi tên cho nhau thì chàng thư sinh bị đánh rớt còn gã công tử được hưởng thành quả của chàng mà trở thành Trạng Nguyên.
Khi kết quả kỳ thi được công bố, Đạo sĩ nhận ra chân tướng, chỉ lắc đầu tiếc rẻ không thôi, tự nhủ mình muốn giúp người mà thành ra hại người.
Câu chuyện trên đã chỉ ra cho chúng ta một điều rằng “mệnh người Trời định”, công danh trong mệnh không có thì dù dùng tiểu năng tiểu xảo để giở trò cũng khó mà thay đổi được.
Tất nhiên, cũng có những người đã thành công cải biến vận mệnh của bản thân, đạt được điều mà họ mong muốn, nhưng về sau họ sẽ ra sao? Trong quyển sách cổ “Huyền quái lục” thời nhà Đường có ghi chép một câu chuyện, sẽ gợi mở cho chúng ta đáp án.
Lý Công Tuấn cải biến vận mệnh, lộc tổn mệnh suy
Thứ sử Nhạc Châu đời Đường là Lý Công Tuấn, bắt đầu đi thi tiến sĩ vào những năm Hưng Nguyên, nhưng liên tiếp thi trượt. Năm Trinh Nguyên thứ 2, có người bạn quen làm quan Tế tửu ở Quốc tử giám, Lý Công Tuấn bèn thông qua Tế tửu, móc nối với quan giám khảo khoa cử để xin công danh.
Theo thông lệ, một ngày trước khi treo bảng công bố kết quả thi cử, viên quan phụ trách kỳ thi đem danh sách những người thi đỗ tấu lên Hoàng đế. Hôm đó, qua canh năm, Lý Công Tuấn đi đến chỗ viên quan Tế tửu Quốc tử giám hỏi thăm, nhưng cửa trong chưa mở, nên chỉ dừng ngựa cung kính chờ bên ngoài cổng.
Ở bên có một người dậy sớm bán bánh, hơi nóng phả ra. Bên cạnh hàng bánh có một người đội mũ dạ, lưng khoác bọc nhỏ, trông có vẻ giống viên bưu sai (người đưa tin) quận ngoài, thần sắc lộ vẻ muốn ăn bánh. Lý Công Tuấn trông thấy bèn nói: “Bánh rất rẻ, sao không mua ăn thử?”
Người kia nói: “Đáng tiếc trong túi tôi không còn tiền.”
Lý Công Tuấn nói: “Tôi có tiền, xin sẵn lòng mời ông một bữa.” Người kia rất vui mừng, ăn liền mấy chiếc bánh.
Một lát sau cửa trong mở, mọi người chen chúc đi ra. Người giống như viên bưu sai quận ngoài hạ giọng nói thầm vào tai Lý Công Tuấn rằng: “Tiên sinh xin hãy đợi một lát, tôi là viên thư lại Âm gian chuyển danh sách tiến sĩ, tiên sinh đang muốn đỗ tiến sĩ phải không?”
Lý Công Tuấn gật đầu, người kia nói: “Danh sách tiến sĩ khoa cử Thượng Thiên đã định sẵn rồi, đều ở trong bảng của tôi đây, tiên sinh có thể tự lấy ra xem.”
Lý Công Tuấn tra xem, thấy trên bảng không có tên mình. Nỗi buồn rầu bỗng trào dâng trong tim, ông cúi đầu nhỏ lệ nói trong tiếng khóc nghẹn ngào: “Tôi khổ tâm với bút nghiên thư tịch đã 20 năm, thi cử cũng đã 10 năm, năm nào cũng rớt bảng, thực sự tan nát cõi lòng, tiêu tan hồn phách. Vốn kỳ vọng năm nay thi cử thành công. Hôm nay không có tên bảng vàng, lẽ nào tôi cả đời không thể thành danh với khoa cử sao?”
Viên thư lại Âm gian nói: “Tiên sinh muốn thành danh thì vẫn còn cần một năm nữa. Sau khi khoa cử thành danh, lộc dày địa vị sang trọng, ấy là thuận theo số mệnh. Còn nếu muốn thành danh ngay bây giờ thì cũng được, chỉ là do trái mệnh nên phúc lộc sẽ bị cắt giảm một nửa, được làm Thứ sử một quận, hơn nữa vận mệnh không hợp ý, trắc trở bất định. Nếu muốn hôm nay khoa cử thành danh, thì phải hối lộ thư lại Âm gian, xóa bỏ người cùng họ với ông, rồi tự điền tên mình vào, có được không?”
Lý Công Tuấn nói: “Thứ tôi muốn chính là cái danh tiến sĩ, tôi cần danh tiếng. Những chuyện còn lại tôi đều chấp nhận hết.”
Viên thư lại Âm gian nói: “Tôi vì cảm ân mà bảo ông những điều này, nhưng vẫn còn cần có 3 vạn quan tiền Âm phủ, dùng để hối lộ viên quan phụ trách văn bản Âm gian. Giờ Ngọ ngày mai đưa là được rồi”. Nói rồi ông ta đưa cho Lý Công Tuấn danh sách để ông sửa.
Danh sách có tên của Lý Di Giản, người mà sau này làm quan Thái tử Thiếu sư, Công Tuấn muốn xóa tên ông ta để điền tên mình. Viên thư lại Âm gian vội vàng nói: “Không được. Người này lộc lớn chức cao, không được khinh suất thay đổi.”
Ở dưới lại có người tên là Lý Ôn. Viên thư lại âm gian nói: “Được.”
Công Tuấn xóa chữ Ôn, rồi viết chữ Tuấn vào. Sau khi sửa xong, viên thư lại Âm gian nhận danh sách rồi đi, đồng thời dặn dò Lý Công Tuấn không được trái ước hẹn.
Sau đó Lý Công Tuấn đi gặp quan Tế tửu Quốc tử. Tế tửu còn chưa rửa mặt chải đầu xong, nghe nói Lý Công Tuấn đến thăm, tức giận ngồi xuống. Một lát sau Tế tửu mới ra và nói: “Tôi đã dám hứa sẽ lo cho tiên sinh đậu tiến sĩ, thì đương nhiên sẽ làm được, bởi quan chủ khảo và tôi là bạn thâm giao. Vậy mà tiên sinh vẫn cứ không yên tâm, mang thái độ nghi hoặc tới nhà tôi từ sáng sớm, chẳng lẽ cho rằng tôi là kẻ dối trá chăng?”
Công Tuấn bái tạ mấy lượt, nét mặt bi thiết, sau đó nói: “Công Tuấn muốn có được công danh, tâm này quá mãnh liệt, do đó muốn lần thi cử này thành công. Hôm nay là ngày khoa thi niêm yết bảng, do đó mạo muội đến thăm đại nhân.”
Khi Công Tuấn theo quan Tế tửu đến góc Bắc thành Đông của Hoàng thành, vừa may gặp Xuân quan (tên chức quan xưa) đưa danh sách người thi đỗ đi đến Trung thư tỉnh trong Hoàng thành. Tế tửu chắp tay thi lễ và nói: “Việc tôi nhờ trước đây làm xong rồi chứ?”
Xuân quan trả lời: “Xin lượng thứ, do sức ép của quan trên nên việc ngài nhờ cậy khó mà thành được.”
Tế tửu nghe vậy không khỏi tức giận, trước đây ông ta đã ba lần bốn lượt vỗ ngực hứa với Lý Công Tuấn là sẽ làm xong việc này, thái độ cực kỳ nghiêm nghị, vậy mà giờ đây Xuân quan lại nói làm không xong, thì ông ta còn mặt mũi nào gặp Công Tuấn nữa? Thế là Tế tửu hậm hực nói với Xuân quan rằng: “Sở dĩ Quý Bố nổi danh thiên hạ là vì một lời hứa đáng giá nghìn vàng. Hôm nay ông nói lời mà không giữ chữ tín, lừa dối tôi, coi tôi là viên quan quèn. Vậy thì tình bằng hữu giữa hai chúng ta cũng sẽ cắt đứt từ đây.” Nói rồi, Tế tửu chẳng bái biệt bỏ đi.
Xuân quan vội vàng đuổi theo nói: “Tôi bị sức ép của của quyền lớn, không dám làm. Hôm nay tiên sinh trách tội như thế này, tôi đành vì tiên sinh mà đắc tội với quan trên thôi.”
Nói xong, Xuân quan đưa danh sách cho Tế tửu sửa. Tế tửu mở danh sách bảng tiến sĩ thấy có tên Lý Di Giản, liền muốn sửa. Xuân quan vội vàng ngăn lại nói: “Người này do tể tướng chọn, không được xóa đi.”
Sau đó Xuân quan chỉ tên Lý Ôn ở bên dưới và nói: “Người này có thể xóa được”.
Thế là Tế tửu sửa chữ Ôn thành chữ Tuấn. Khi niêm yết bảng, quả nhiên Lý Công Tuấn có tên.
Trưa hôm đó, Công Tuấn cùng những người có tên trên bảng thi đỗ tiến sỹ lục tục bái tạ Hoàng thượng, không thực hiện ước hẹn trả 3 vạn quan tiền Âm phủ. Lúc hoàng hôn, trên đường trở về, Lý Công Tuấn gặp viên thư lại Âm phủ ăn bánh kia, ông ta buồn bã khóc rằng: “Do ông không thực hiện ước hẹn, khiến tôi bị trách tội và đánh gậy, may mà được nhiều người xin cho mới miễn truy cứu trách nhiệm. Xin ông cùng giờ đó ngày mai đưa 5 vạn quan tiền lên, tôi mới thật sự thoát tội được.”
Hôm sau, Lý Công Tuấn làm đúng theo hẹn ước.
Sau khi Lý Công Tuấn đỗ tiến sĩ rồi làm quan, liên tiếp bị tra xét, giáng chức. Sau này chỉ làm chức quan Thứ sử Nhạc Châu, không lâu thì qua đời, quả nhiên phúc thọ đều giảm một nửa.
Lý Công Tuấn vì cầu công danh đã không nhẫn nại chờ đợi 1 năm, dưới Âm thì hối lộ quan lại Âm gian, trên trần thế thì chạy quan hệ thân bằng cố hữu, sẵn sàng hại người lợi mình. Mục đích tuy đạt được, nhưng chỉ có kết cục ác báo theo thân, lộc tổn thọ cắt giảm. Buồn thay!
Viên thư lại Âm gian vì báo ân, quan Tế tửu vì sự tôn nghiêm, Xuân quan vì tình bằng hữu, đã giúp Lý Công Tuấn thành tựu việc phi nghĩa phi lý. Thoạt trông có vẻ là làm việc tốt, thực tế là trợ giúp làm ác, liên lụy người tên Lý Ôn vốn không dây mơ rễ má gì với họ, còn hủy hoại chính Lý Công Tuấn, tội cũng rất sâu. Người ngày nay càng nên suy nghĩ cẩn trọng, lấy đó làm gương vậy.
Thế Di
