Ngày 28/5, có tin nói rằng, Washington đang lên kế hoạch để hủy thị thực của các học giả thỉnh giảng và du học sinh đến từ các trường Đại học và Cao đẳng của Trung Quốc mà có liên quan đến quân đội Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Ước tính có khoảng 3.000 du học sinh hoặc học giả thỉnh giảng của Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng bởi kế hoạch này.
Vào ngày 28/5, tờ New York Times đã đăng một bài báo dẫn lời của một quan chức giấu tên và tiết lộ tin tức kể trên. Báo cáo cho thấy, vị quan chức này cũng không tiết lộ danh sách cụ thể, vì vậy không rõ trường đại học và cao đẳng nào của Trung Quốc được phát hiện có liên quan đến quân đội ĐCSTQ.
Tuy nhiên, các trường đại học và cao đẳng như trường quân sự và các Viện nghiên cứu Quốc phòng của ĐCSTQ luôn được coi là căn cứ để quân đội của ĐCSTQ đào tạo cán bộ và nhân tài kỹ thuật. Dự đoán là các sinh viên quốc tế của các trường này sẽ không được đưa vào danh sách được cấp thị thực; Ngoài ra, có 7 trường cao đẳng và đại học thuộc Ủy ban Khoa học kỹ thuật công nghiệp Quốc phòng ĐCSTQ, được biết đến như là “bảy người con của bộ quốc phòng” của ĐCSTQ, có lẽ cũng được xem là có ‘lý lịch’ của quân đội ĐCSTQ.
Nghe nói, sở dĩ chính phủ Hoa Kỳ lập ra kế hoạch này là vì Hoa Kỳ tin rằng chính quyền ĐCSTQ đóng vai trò nhất định trong việc xác định sinh viên nào trong các trường liên quan đến quân sự này có thể đến Hoa Kỳ để học tập, chính quyền ĐCSTQ sẽ trả chi phí học tập cho các sinh viên được chọn đồng thời đưa ra điều kiện đối với bọn họ, đó là là yêu cầu họ thu thập thông tin tình báo cho chính quyền ĐCSTQ sau khi đến Hoa Kỳ. Các học giả thỉnh giảng của Trung Quốc khi đến Hoa Kỳ cũng gặp phải tình huống tương tự.
Báo cáo của New York Times cho thấy, ước tính có ít nhất khoảng 3.000 du học sinh Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng bởi việc hủy bỏ cấp thị thực này của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, con số này là một tỷ lệ rất nhỏ trong số khoảng 360.000 du học sinh Trung Quốc đang học tập tại Hoa Kỳ.
Nhận thấy rằng nhiều trường đại học Mỹ phụ thuộc nhiều vào học phí toàn phần do sinh viên quốc tế mang lại để duy trì hoạt động, việc chính phủ Hoa Kỳ đưa ra kế hoạch hủy thị thực của một số du học sinh và học giả thỉnh giảng có thể sẽ khiến một vài trường Đại học phản đối, vấn đề này vẫn còn phải quan sát thêm.
Báo cáo cũng cho biết, trước khi cuộc khủng hoảng “Luật An ninh Quốc gia phiên bản Hồng Kông” bùng nổ, Chính phủ Hoa Kỳ đã tiến hành nghiên cứu thảo luận về kế hoạch này, vì vậy nó cũng không liên quan trực tiếp đến các biện pháp mà Hoa Kỳ đang xem xét đưa ra để trừng phạt ĐCSTQ vì đã thúc đẩy “Luật An ninh Quốc gia phiên bản Hồng Kông”.
Theo thông tin công khai, vào tháng 8/2018, Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ-Trung (USCC) thuộc Quốc hội Hoa Kỳ đã ban hành một báo cáo nói rằng, trong một thời gian dài, “Hiệp hội học giả và sinh viên Trung Quốc” tại Hoa Kỳ sẽ nhận các mệnh lệnh từ ĐCSTQ thông qua đại sứ quán của ĐCSTQ, cũng tích cực thực hiện công tác người Hoa ở nước ngoài theo chiến lược của Mặt trận thống nhất Bắc Kinh.
ĐCSTQ từ lâu đã sử dụng Viện Khổng Tử cùng các tổ chức và nhóm học thuật khác để thúc đẩy Mặt trận thống nhất ở nước ngoài, tổ chức các cuộc biểu tình và xuyên tạc lịch sử để ủng hộ lập trường chính sách của Bắc Kinh.
Trung tâm Wilson, một viện chính sách lưỡng đảng của Washington đã từng công bố một báo cáo có tiêu đề “Nghiên cứu sơ bộ về ảnh hưởng chính trị và các hoạt động can thiệp của ĐCSTQ trong Giáo dục Đại học Mỹ” và chỉ ra rằng, một nhóm sinh viên và nhân viên ngoại giao Trung Quốc khi tham gia thu thập thông tin tình báo ở Hoa Kỳ thậm chí còn sử dụng các thủ đoạn đe dọa hoặc trả thù về kinh tế để ép buộc các du học sinh, dùng cách này để gia tăng ảnh hưởng của ĐCSTQ tại các trường Đại học ở Hoa Kỳ.
Cho nên dù cách xa Bắc Kinh hàng vạn dặm, nhưng một số du học sinh và học giả thỉnh giảng đến Hoa Kỳ để học tập và nghiên cứu vẫn rất sợ “cánh tay dài” của ĐCSTQ có thể vươn tới các trường Đại học của Mỹ.
Vào ngày 19/1 năm nay, VOA đã phỏng vấn sinh viên Trung Quốc từ 6 trường đại học của Mỹ. Nhiều người trong số họ thừa nhận rằng, họ sẽ tự mình kiểm duyệt đối với một số chủ đề mà ĐCSTQ coi là nhạy cảm trong lớp vì họ lo lắng sẽ bị theo dõi bởi đồng bào Trung Quốc, và họ sẽ bị chính quyền trả thù sau khi trở về nước.
Một nghiên cứu sinh của Trung Quốc đang học tại Đại học Georgetown ở Washington nói rằng, bản thân cảm thấy không an toàn khi nói về những vấn đề này ở nơi công cộng hoặc được ghi âm lại. Một học sinh nói rằng, cậu sợ rằng những lời nói và hành động bất cẩn của mình ở Hoa Kỳ có thể làm ảnh hưởng đến người nhà của cậu ở Trung Quốc, đồng thời cũng ảnh hưởng xấu đến tương lai và thị thực đi du học của cậu.
Minh Huy (Theo NTDTV)