Con gái của nhà xã hội học người Mỹ Sidney Gamble khi thu dọn căn gác lửng đã bất ngờ phát hiện hàng ngàn bức ảnh của cha mình để lại. Những bức ảnh được cất trong cái rương gỗ tinh xảo, trên nắp có ghi thông tin về thời gian và địa điểm chụp. Đây là những tư liệu lịch sử vô cùng quý giá.
Sidney D. Gamble (1890-1968) sinh ra ở Cincinnati, Ohio, là một nhà nghiên cứu về học giả và xã hội học Trung Quốc, cũng là một nhiếp ảnh gia nghiệp dư rất thành công. Giai đoạn 1917-1932, Sidney Gamble đã nhiều lần đến Trung Quốc, chụp rất nhiều hình ảnh, và đã để lại một bộ sưu tập hình ảnh có giá trị về Trung Quốc tại giai đoạn lịch sử quan trọng này. Ông đã dùng máy ảnh của mình để ghi lại các tập tục cuộc sống trên khắp Trung Quốc. Những hình ảnh về người dân các khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, là những tác phẩm quý giá hiếm có tồn tại đến bây giờ.
Sidney Gamble là cháu trai của James Gamble, người sáng lập công ty Proctor & Gamble (P&G). Từ nhỏ ông đã yêu thích chụp ảnh, lớn lên được học tập và nghiên cứu tại Đại học Ivy League Princeton, cũng được đào tạo sở thích lớn nhất trong đời mình – nhiếp ảnh.
Năm 1908, lần đầu tiên Sidney Gamble theo gia đình du lịch đến Trung Quốc. Tại đây, người thanh niên trẻ bị sự thần bí cổ xưa của đất nước này mê hoặc.
Năm 1917, sau khi tốt nghiệp ngành xã hội học và kinh tế học, Sidney Gamble được người bạn học John Stewart Burgess tại trường Princeton mời đi cùng đến Bắc Kinh. Hai người đã cùng nhau sáng lập khoa xã hội học tại Đại học Yên Kinh và đảm nhận vai trò giáo sư.
Từ đó, Sidney Gamble bắt đầu điều tra xã hội học tại Bắc Kinh hơn 10 năm và đã chụp lại nhiều hình ảnh về cuộc sống thường ngày tại đây.
Sidney Gamble khi lần đầu tiên đến thăm Hàng Châu đã kết bạn thân với Feipei De, hiệu trưởng trường Đại học Chiết Giang, vốn lớn hơn mình nhiều tuổi. Là một người say mê nghiên cứu nhân văn địa lý Trung Quốc và yêu thích chụp ảnh, tháng 6/1917, ông cùng Feipei De và một người bạn khác gặp nhau tại Thượng Hải, sau đó cùng nhau đi đến Tứ Xuyên.
Ba người họ theo kế hoạch sẽ tiếp tục đi đến Lhasa, tuy nhiên lúc bấy giờ tu sĩ bạo loạn, nên khi đến vùng biên giới Tây Tạng thì bị ngăn lại, vì thế đã không đat được như ý nguyện. Tuy nhiên, trong 4 tháng hành trình, ba người họ đã chụp lại được hơn 3.500 bức ảnh khác nhau, là những bức ảnh đen trắng vứoi nội dung rất phong phú.
Năm 1968, Sidney Gamble qua đời ở New York, sau đó một số bức ảnh mà ông chụp đã được tìm thấy. Năm 1984, Catherine Curran, con gái của ông khi thu dọn căn gác lửng đã bất ngờ phát hiện chúng đựng trong một hộp gỗ xinh xắn. Năm 1989, những bức ảnh này lần đầu tiên được giới thiệu ở Bắc Mỹ, gây tiếng vang rất lớn.
Để những hình ảnh lịch sử quý giá này được giữ gìn thích đáng, năm 2006, bà Catherine đã mang những bức ảnh cũ của cha mình để lại, tặng cho Đại học Duke, làm một bộ sưu tập đặc biệt tại thư viện ở đây.
Dưới đây là một số bức ảnh mà Sidney Gamble đã để lại:
Bảo An, theo NTDTV