Bất chấp việc từng suýt bị bắn chết, trong suốt 24 năm, cá heo Jack vẫn liên tục rẽ sóng ngay trước những mũi tàu, dẫn đường cho các con tàu này tránh những xoáy nước nguy hiểm và cập bến an toàn.
Vào năm 1642, nhà hàng hải Abel Tasman trở thành người châu Âu đầu tiên phát hiện ra một nhóm đảo ở Nam Thái Bình Dương mà sau này được gọi là New Zealand.
Đến năm 1840, người Anh tham gia chinh phục, chính thức sáp nhập quần đảo. Kể từ đó, rất nhiều tuyến đường thương mại đã được hình thành để vận chuyển khoáng sản và các loại đá quý khai thác trên các hòn đảo này.
Vấn đề duy nhất là các eo biển hẹp nối các đảo khiến tàu thuyền rất khó đi qua. Các thủy thủ lại không thể tìm được vị trí có xoáy nước để tránh nên lần nào cũng bị dòng nước mạnh đẩy va vào các tảng đá. Đến cả những con tàu của thế kỷ 19 rất vững chắc nhưng vẫn không thể sánh được với ‘mẹ thiên nhiên’.
Cá heo Jack
Cá heo được bắt gặp lần đầu tiên vào năm 1888 khi một con tàu buôn đang đến gần French Pass, eo biển nổi tiếng nguy hiểm nằm giữa Đảo D’Urville và Đảo Nam của New Zealand.
Khi các thủy thủ nhìn thấy con cá heo nhấp nhô lên xuống trước tàu, họ từng muốn giết nó, nhưng vợ của thuyền trưởng đã ngăn cản. Và trước sự ngạc nhiên của họ, chú cá heo đã dẫn đường cho con tàu đi qua con kênh hẹp, giữa vùng nước xoáy và vượt qua French Pass, một cách an toàn.
Các thủy thủ sau đó đặt biệt danh cho chú cá heo là Pelorus Jack, liên quan đến vùng Marlborough Sounds, nơi Jack đợi để dẫn đường cho tàu.
Cá heo Jack có cái đầu tròn màu trắng, dài khoảng 4m với các đường kẻ hoặc bóng mờ màu xám. Dựa trên kích thước của động vật có vú, các nhà nghiên cứu tin rằng Jack là con đực.
Trong nhiều năm sau đó, Jack đã hướng dẫn hầu hết mọi con tàu đi qua French Pass an toàn bằng cách bơi cùng với tàu thủy khoảng 20 phút mỗi lần, chú thực hiện công việc này một cách chăm chỉ khi có mặt cả ngày lẫn đêm để đợi tàu thuyền.
Từ khi có Jack, eo biển French Pass, nơi nổi tiếng nguy hiểm với đá và xoáy nước mạnh, đã không còn là ác mộng của các tàu bè đi qua nơi đây. Jack dũng cảm rẽ sóng ngay trước những con tàu để dẫn đường cho các thủy thủ, nó xác định một cách chính xác nơi nào có xoáy nước và rẽ sang hướng khác. Cứ như thế, các thủy thủ lái tàu theo Jack và đến bờ bên kia an toàn. Sau một vài năm, các thủy thủ thậm chí sẽ không đi qua French Pass, nếu Jack chưa tới ‘dẫn đường’.
Trong 20 năm qua, không có con tàu nào vượt qua vùng này mà không có Jack đi kèm. Các nhà văn nổi tiếng như Mark Twain và Frank Bullen đã phải đi thuyền đến French Pass chỉ để được tận mắt nhìn thấy Jack.
Làm việc tốt vẫn bị sát hại
Vào năm 1904, một hành khách trên tàu SS Penguin (một trong những con tàu chạy bằng hơi nước đầu tiên của New Zealand) đã tìm cách bắn Jack khi chú cá heo đang hướng dẫn con tàu.
Người đàn ông này sau đó đã bị bắt trên tàu nhưng khi về đến đất liền lại được thả vì vào thời điểm đó, không có luật ngăn cấm mọi người bắn cá heo.
Trải qua vụ việc trên, Jack vẫn bất chấp nguy hiểm, tiếp tục giúp đỡ các con tàu nhưng cũng kể từ đó Jack không dẫn đường cho SS Penguin nữa. Không lâu sau đó, con tàu này vì không có Jack dẫn đường đã đâm phải một tảng đá, rồi bị chìm ngoài khơi bờ biển Nam Wellington. Hơn 75 hành khách trên tàu đã chết.
Để bảo vệ Jack, ngày 26/9/1904, nhà chức trách đã ký lệnh cấm làm hại cá heo Risso ở New Zealand và xung quanh nhóm quần đảo này.
Với sắc lệnh trên, New Zealand đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấp quyền bảo vệ hợp pháp cho một sinh vật biển duy nhất và Jack là cá thể sinh vật biển đầu tiên được luật pháp bảo vệ.
Biến mất bí ẩn
Tháng 4/1912, Jack biến mất một cách bí ẩn, các con tàu đã đợi Jack nhiều ngày trời nhưng không thấy chú xuất hiện.
Vào thời điểm đó, người ta cho là Jack đã đâm vào một chiếc vỏ tàu và bị cắt đứt thân. Một số giả thuyết khác cho rằng chú bị ai đó bắn chết. Cũng có người nói rằng trong khoảng thời gian đó, nhiều ngư dân Na Uy đã đến New Zealand và bắt đầu đánh bắt tất cả những gì họ thấy di chuyển, vì vậy Jack có thể đã bị ngư dân bắt.
Số khác cho rằng có thể Jack đã chết vì những nguyên nhân tự nhiên. Cá heo Risso thường sống từ 20 – 40 năm và Jack đã dành 24 năm cuộc đời mình (1888-1912) để dẫn đường cho các con tàu đi qua French Pass.
Jack sau đó đã được sử dụng làm biểu tượng cho Interislander, một phà dịch vụ liên đảo đi từ Wellington đến Picton qua eo biển Cook. Một hiệu chocolate cũng được đặt theo tên của chú cá voi này. Năm 2016, một tác phẩm điêu khắc bằng đồng với kích thước giống như thật đã được đặt ở Collinet Point, nhìn ra đèo French Pass, để vinh danh Jack.
Xuân Hạ (t/h)
